Emma Goldman
Z Wikipedii
Emma Goldman (ur. 27 czerwca 1869 w Kownie - zm. 14 maja 1940 w Toronto) była anarchistką znaną ze swych radykalnych libertyńsko-socjalistycznych i feministycznych pism i wypowiedzi.
Urodziła się w rodzinie żydowskiej na Litwie (wtedy pod zaborem rosyjskim). W wieku 13 lat, w okresie represji politycznych po zamordowaniu cara Aleksandra II przeniosła się wraz z rodziną do Petersburga. Z powodu trudnej sytuacji ekonomicznej zmuszona była porzucić szkołę i rozpocząć pracę w fabryce. Tam po raz pierwszy zetknęła się z ideami rewolucyjnymi i anarchistycznymi.
Mając 16 lat wyjechała do USA. Powieszenie czterech anarchistów po zamieszkach w Chicago w maju 1886 roku pchnęło ją ostatecznie w kierunku ruchu anarchistycznego. W wieku 20 lat wyszła za mąż za rosyjskiego emigranta; małżeństwo nie było udane, ale nie rozwiodła się, co pozwoliło jej zachować amerykańskie obywatelstwo.
Po rozstaniu z mężem Emma Goldman przeniosła się do Nowego Jorku, gdzie poznała innego rosyjskiego anarchistę Aleksandra Berkmana. Stanowili razem parę głównych liderów ruchu anarchistycznego tego okresu w Stanach.
Kilkakrotnie aresztowana, pierwszy raz w 1893 roku skazana na rok więzienia za publiczne nakłanianie do kradzieży, później również w związku z zabójstwem prezydenta McKinleya (została uwolniona od zarzutów), a także za rozpowszechnianie literatury na temat antykoncepcji.
W 1917 roku uwięziona na 2 lata za organizowanie manifestacji przeciwko wojnie, a w 1919 deportowana do Rosji.
Początkowo gorąco poparła idee rewolucji październikowej, szybko jednak przeżyła rozczarowanie spowodowane represjami, biurokracją, przymusem pracy, a także zniszczeniami spowodowanymi wojną domową. Użycie Armii Czerwonej do pacyfikacji strajków sprawiło, że Goldman zrewidowała swoje poglądy na użycie przemocy, teraz uważała że można jej użyć jedynie do samoobrony.
W 1936 wyjechała do Hiszpanii, by walczyć po stronie republikanów w hiszpańskiej wojnie domowej.
Zmarła w Toronto i została pochowana na cmentarzu w Chicago, niedaleko grobów ofiar zamieszek z 1886 roku.
