Antykoncepcja
Z Wikipedii
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się czego brakuje i – jeśli jesteś w stanie – uzupełnij braki.
Antykoncepcja (anti conceptio – przeciw poczęciu) – wszelkie działania mające na celu zapobieganie niezaplanowanemu poczęciu dziecka w trakcie stosunku płciowego.
Skuteczność metod antykoncepcyjnych określa się w medycynie za pomocą wskaźnika Pearla. Wskaźnik ten określa statystycznie jaki procent kobiet zajdzie w ciążę przy właściwym stosowaniu danej metody przez rok. Wskaźnik 100 oznacza, że metoda jest zupełnie nieskuteczna, zaś wskaźnik 0, że jest absolutnie skuteczna. Jedyną skuteczną metodą antykoncepcji jest abstynencja seksualna[1]. Nawet sterylizacja nie daje 100% pewności, choć jej wskaźnik Pearla wynosi 0,5. Metody antykoncepcyjne dzielą się na: tzw. naturalne, mechaniczne, chemiczne, hormonalne, wkładki domaciczne, sterylizację i pozostałe.
Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), za antykoncepcję można uznać tylko to, co nie wymaga od partnerów zaniechania współżycia (choćby na kilka dni).
Spis treści |
[edytuj] Skuteczność metod według wskaźnika Pearla
| Metoda antykoncepcyjna[2] | Przy skrupulatnym przestrzeganiu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody | Przy niepełnym stosowaniu wszystkich zaleceń dotyczących stosowania danej metody | |
|---|---|---|---|
| Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe E+P | 0,1 | 6,0 – 8,0 | |
| Iniekcje hormonalne typu depo | 0,3 | 0,3 | |
| Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe (P, skuteczność oceniana u kobiet w okresie laktacji) | 0,5 | 1,0 | |
| Antykoncepcyjna wkładka domaciczna | 0,6 | 0,8 | |
| Prezerwatywa męska | 3,0 | 14,0 | |
| Środki plemnikobójcze | 6,0 | 26,0 |
[edytuj] Metody naturalne
Tzw. metody naturalne, nie będące, wg ich zwolenników sensu stricto metodami antykoncepcyjnymi, polegają na obserwacji ciała kobiety i ustalaniu faz płodności, tj. dni płodnych i niepłodnych, są to tzw. metody naturalnego planowania rodziny (NPR). Do zbliżeń dochodzi w okresie niepłodnym. Dzielą się na metody jednoobjawowe (przy wyznaczaniu fazy płodnej bierzemy pod uwagę tylko jeden parametr, np. temperaturę) i wieloobjawowe.
[edytuj] Metody jednoobjawowe
- metoda termiczna ścisła
- metoda Billingsów
[edytuj] Metody wieloobjawowe
- metoda termiczna poszerzona
- metody objawowo-termiczne
- metoda podwójnego sprawdzenia tzw. angielska
[edytuj] Abstynencja seksualna
[edytuj] Kalendarzyk małżeński
Kalendarzyk małżeński to inaczej metoda rytmu płciowego zwana też metodą okresowej powściągliwości płciowej generowana na podstawie obliczeń wzorowanych na badaniach Ogino i Knaussa.
Skuteczność ww. metod zależy ściśle od sumienności i regularności obserwacji. Wymienione metody mogą być nieskuteczne (głównie w pierwszej fazie cyklu) z powodu nieregularnego trybu życia, braku stałego partnera, niektórych chorób, braku akceptacji partnera, czasową abstynencją seksualną[3].
[edytuj] Metody sztuczne
[edytuj] Metody mechaniczne
Metody mechaniczne polegają na mechanicznym blokowaniu możliwości wniknięcia spermy do macicy za pomocą błon gumowych lub gąbki. Do metod tych zalicza się prezerwatywa, kapturek dopochwowy, gąbka dopochwowa i błona dopochwowa (diafragma). Wadą metod mechanicznych jest konieczność "zainstalowania" ich bezpośrednio przed, albo nawet w trakcie stosunku. Ich zaletą jest natomiast możliwość natychmiastowego użycia bez wstępnych skomplikowanych zabiegów, brak wymogu lekarskiej konsultacji oraz zmniejszenie ryzyka zakażenia niektórymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. W celu uzyskania lepszej skuteczności można łączyć metody mechaniczne z chemicznymi, tak jak w przypadku prezerwatyw ze środkiem plemnikobójczym.
Wkładka domaciczna zwana potocznie spiralą, to różnego kształtu wkład umieszczny w macicy. Wg niektórych spirala uważana jest za środek aborcyjny. Działanie tej metody, jakkolwiek nie do końca poznane, opiera się głównie na utrudnieniu zagnieżdżenia zapłodnionej komórki, poprzez desynchronizację stopnia dojrzałości endometrium z momentem owulacji. Działanie pierwszych wkładek antykoncepcyjnych (początek XX wieku) polegało na drażnieniu ścian macicy powodując lekki stan zapalny. Zwiększona ilość leukocytów, doprowadzała do zabicia plemników i komórki jajowej. Obecnie stosowane wkładki wykonywane są z tworzyw sztucznych niedrażniących, powlekanych często miedzią, która wywołuje dodatkowy efekt antykoncepcyjny. Stosowane są również wkładki wydzielające miejscowo gestageny łącząc tym samym metodę hormonalną antykoncepcji z mechaniczną. Wkładki domaciczne są bardzo skutecznym i względnie wygodnym środkiem, powodują one jednak obfitsze miesiączkowanie i zwiększają ryzyko zapalenia przydatków. Istnieje też niewielkie zwiększenie ryzyka powstania ciąży pozamacicznej i powikłanej. Nie zwiększa się natomiast częstość występowania wad rozwojowych u dzieci, których matki stosowały tą metodę zapobiegania ciąży. Nie potwierdzono wzrostu ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej.
[edytuj] Metody chemiczne
Metody chemiczne polegają na stosowaniu preparatów, które unieszkodliwiają plemniki lub powodują, że zapłodnione jajo nie może się rozwijać w macicy (nie są to jednak środki wczesnoporonne). Środki te stosuje się również bezpośrednio przed stosunkiem, wprowadzając do pochwy dany środek chemiczny w postaci żelu, globulek lub maści. Metody chemiczne są znacznie skuteczniejsze od metod mechanicznych, jednak wiążą się z ryzykiem uczuleń i nie zmniejszają ryzyka zakażeń. Metody chemiczne łączy się często z metodam mechanicznymi.
[edytuj] Antykoncepcja hormonalna
Artykuł główny: antykoncepcja hormonalna
Metody hormonalne polegają na stosowaniu środków hormonalnych, które blokują wydzielanie hormonów odpowiedzialnych za owulację, blokując wytwarzanie jajeczek przez kobietę. Obecnie nie istnieją skuteczne środki hormonalne blokujące wytwarzanie plemników przez mężczyzn. Metody hormonalne są bardzo skuteczne, mogą jednak powodować skutki uboczne, gdyż ingerują w system hormonalny kobiety. Tradycyjne metody hormonalne wymagają od kobiet systematycznego łykania tabletek w celu osiągnięcia dobrej skuteczności. Intensywnie rozwijają się metody polegające na wszczepianiu implantów lub plastrów na skórę, które stale wydzielają do organizmu odpowiednie dawki środka.
Skuteczność ww. metod zależy ściśle od sumienności i regularności w stosowaniu i przestrzegania przeciwskazań. Wymienione metody mogą być nieskuteczne w związku z niektórymi chorobami i zażywaniem niektórych leków. Mogą wywoływać u kobiet stany zapalne pochwy i wzrost ryzyka zachorowania na niektóre choroby[4].
W sierpniu 2006 r. Amerykańska Agencja ds Żywienia i Leków (FDA), dopuściła do sprzedaży bez recepty preparat antykoncepcyjny zawierający lewonorgestrel o nazwie Plan B. Jest on preparatem do tzw. antykoncepcji postkoitalnej, czyli może być stosowany do 72 godzin po stosunku płciowym. Jego działanie polega na zmianie gęstości śluzu szyjkowego co uniemożliwia zagnieżdżenie blastocysty w jamie macicy. Jego stosowanie zostało ograniczone do kobiet po 18 roku życia i przed jego sprzedażą konieczne jest okazanie dowodu tożsamości umożliwiającego określenie wieku kupującego. Dla osób poniżej 18 roku życia preparat jest dostępny tylko na receptę lekarską.
[edytuj] Sterylizacja
Sterylizacja w celach antykoncepcyjnych polega u kobiety na przecięciu/podwiązaniu jajowodów, a u mężczyzn na podwiązaniu lub przecięciu nasieniowodów. Sterylizacja jest jedną z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych, jednak nie zapewnia 100% zabezpieczenia. Wskaźnik Perla wynosi dla kobiet 0,5 dla mężczyzn 0,1. Wadą jest jej niska odwracalność – tzn. po jej zastosowaniu powrót do płodności następuje jedynie w maks. 70% przypadków. W Polsce zabroniona (art. 156. Kodeksu karnego), lecz wykonywana w przypadkach, kiedy ciąża może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia lub życia matki.
[edytuj] Inne metody antykoncepcji
- stosunek przerywany
- płukanie pochwy – płukania pochwy nie należy uznawać za prawdziwą metodę antykoncepcyjną, wskaźnik Perla dla tego zabiegu określany jest na około 50
[edytuj] Antykoncepcja a religia
Antykoncepcja jest tematem kontrowersyjnym ponieważ z jednej strony pewne środowiska religijne uważają ją za dopuszczalną inne natomiast uważają ją za moralnie niedopuszczalną. Chociaż większości krajów na świecie jest legalna z punktu prawnego w większym lub mniejszym stopniu (oprócz niektórych państw arabskich i Korei Północnej), to część metod antykoncepcyjnych jest potępiana przez wiele religii. Kościół katolicki, Kościoły prawosławne, część Kościołów protestanckich i Islam popierają tylko metody naturalnego planowania rodziny, a wszelkie inne odrzucają jako sprzeczne z Biblijną/Koraniczną koncepcją osoby i płciowości ludzkiej.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Znane są jednak wśród kobiet przypadki zapłodnienia bez bezpośredniego kontaktu fizycznego, co prawda są to wypadki wyjątkowo rzadkie, lecz np. jeszcze w dobie oświecenia we Francji istniał zakaz jednoczesnej kąpieli (np. w rzece) kobiet i mężczyzn, ze względu na możliwość przypadkowego zapłodnienia.
- ↑ Hatcher RA i inni, The Essentials of Contraception Technology, Baltimore, John Hopkin University, Population Information Program, 2001.
- ↑ World Health Organization, "Natural Family Planning", Geneva, 1988. World Health Organization, "A prospective multicenter trial of the ovulation method of natural family planning. The teaching phase. Fertility and sterility", 1981.
- ↑ Por. Spagnolo s. 143-145. Por. także: V. Beaumont, J. L. Beaumont. Le risque vasculaire des contraceptifs oraux: realite et mecanisme. L' Evaluation du risque. "La Presse Medicale" 1989 nr 18 (24) s. 1203-1206; Editorial. Whipping un panic about the Pill. "Nature" 1995 nr 377 s. 663. Dr Ellen Grant, "Sexual Chemistry – Understanding Our Hormones, The Pill and HRT".
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Forum Ginekologiczne
- Szczegółowe informacje dotyczące metod naturalnych
- Wywiad w "Naszym Dzienniku", krytykujący antykoncepcję
- Portal edukacyjny nt. antykoncepcji
 |
Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii! Wikipedia:Wikiprojekt Nauki medyczne • Portal:Nauki medyczne |
|
