Lotukerfið

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Lotukerfið (einnig lotukerfi Mendelejevs) er yfirlit yfir öll þekkt frumefni á töfluformi, efnunum er raðað í hana eftir rafeindaskipan, þannig að hún sýnir hvernig margir eðliseiginleikar efnanna breytast í gegnum töfluna. Hvert efni er sýnt með sætistölu sinni og efnatákni.

Taflan sýnir ýmis grundvallareinkenni efnanna. Til eru fleiri kerfi, sem sýna eiginleika frumefnanna, annaðhvort í meiri smáatriðum eða frá öðru sjónarhorni.

[breyta] Lotur og flokkar

Hver lárétt lína í töflunni nefnist lota (enska: period) og er taflan nefnd í samræmi við það. Hver dálkur töflunnar nefnist efnaflokkur eða bara flokkur. Í stöðluðu lotukerfi, eins og því sem sjá má hér á eftir, eru 18 flokkar. Öll efni sem eru saman í flokki hafa svipaða efnaeiginleika, sem byggist á því að gildisrafeindir þeirra eru jafnmargar.

[breyta] Flokkakerfi

Til eru um þrjú mismunandi flokkakerfi. Eitt þeirra notast við arabíska tölustafi og það er kerfið sem hér er notað og er einnig alþjóðlegur staðall; annað notar eingöngu rómverska tölustafi ( I, II, III, IV, …) og hið þriðja notar blöndu af rómverskum tölustöfum og latneskum bókstöfum (I, II, IIIb, IVb, …)

[breyta] Staðlaða lotukerfið

[breyta] Efnisástand frumefna við staðalaðstæður

• þau sem númeruð eru í rauðum lit eru í gasformi
• þau sem númeruð eru í grænum lit eru í vökvaformi
• þau sem númeruð eru í svörtum lit eru í föstu formi

[breyta] Náttúrulegt ástand frumefna

• Þessi frumefni hafa samsætur sem eru eldri en jörðin (forsöguleg frumefni).
• Þessi frumefni verða til af náttúrulegum orsökum við hrörnun annarra efna, en hafa engar samsætur sem eru eldri en jörðin.
• Þessi frumefni eru gerviefni.
• Þessi frumefni hafa ekki enn verið uppgötvuð. Samsetning þeirra er ágiskun.

[breyta] Tenglar

Margmiðlunarefni tengt lotukerfinu og frumefnum er að finna á Wikimedia Commons.

• Lotukerfi IUPAC
• Ýmsar framsetningar á lotukerfinu
• Saga lotukerfisins