Protein

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Hình mô phỏng cấu trúc không gian của myoglobin, trong đó mỗi vòng xoắn alpha được tô các mầu khác nhau. Cấu trúc tinh thể của protein này được Max Perutz và Sir John Cowdery Kendrew xây dựng vào năm 1958, sau đó nhóm tác giả đã được nhận Giải Nobel về hoá học.

Protein (protit hay đạm) là những đại phân tử được tạo thành từ các đơn phân axít amin, chúng kết hợp với nhau thành một mạch dài nhờ các liên kết peptit (gọi là chuỗi polypeptide). Các chuỗi này có thể xoắn cuộn hoặc gấp theo nhiều cách để tạo thành các bậc cấu trúc không gian khác nhau của protein.

Cũng giống như các đại phân tử sinh học khác là polysaccharide, lipid,và nucleic acid, các phân tử protein là thành phần thiết yếu trong mọi sinh vật sống. Nhiều protein là các enzyme xúc tác cho những phản ứng sinh hoá diễn ra trong tế bào, một chức năng sống còn của quá trình trao đổi chất và năng lượng sinh học. Một số protein khác lại có vai trò xây dựng cấu trúc và chuyển động cơ học, ví dụ các protein tham gia bộ khung xương tế bào để duy trì hình dạng và kích thước đặc trưng. Ngoài ra, có những protein là thành phần của quá trình truyền tin tế bào, phản ứng miễn dịch, kết dính tế bào, chu kỳ tế bào .v.v.v. Có thể coi protein là phân tử được nghiên cứu nhiều nhất trong ngành hoá sinh kể từ khi được Jöns Jakob Berzelius phát hiện năm 1838.

Mọi phân tử protein trong một tế bào đều có thành phần axít amin và cấu trúc được quy định chắt chẽ dưới dạng mã di truyền trên các phân tử DNA. Tuỳ thuộc nhu cầu thực tế của tế bào ở mỗi giai đoạn phát triển hoặc để đáp ứng với mỗi kích thích của môi trường mà những protein này sẽ được sản xuất hay là không. Một số protein để có thể đảm đương được chức năng một cách đầy đủ thì cần phải được chế biến và bổ sung như gắn thêm gốc hydratcarbon, cắt bỏ phần signal peptide, v.v.v.