John Calvin
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
John Calvin, hay Jean Chauvin, là nhà thần học hàng đầu trong thời kỳ Cải cách Kháng Cách (Protestant Reformation), tên của ông được dùng để gọi một hệ thống thần học Cơ đốc, học thuyết Calvin (Calvinism). Ông sinh ngày 10 tháng 7 năm 1509, tại Noyon, Picardie, nước Pháp. Pháp ngữ là tiếng mẹ đẻ của ông. Khi Martin Luther treo 95 luận đề khởi xướng cuộc cải cách thế kỷ 16, Calvin mới lên tám.
Mục lục |
[sửa] Tiểu sử
Cha của Calvin, một luật sư, gởi cậu đến Đại học Paris theo chuyên ngành nhân văn và luật. Sau khi tốt nghiệp với văn bằng cử nhân, Calvin theo học tại các viện đại học Orléans và Bourges. Nhận học vị tiến sĩ luật tại đây, nhưng không hành nghề luật, Calvin trở về Paris. Năm 1533, Calvin chấp nhận đức tin Kháng Cách. Tác phẩm đầu tay của ông là ấn bản De clementia của triết gia La Mã Seneca với phần bình giải sâu sắc.
Năm 1536, Calvin đến Geneva, dừng chân giữa chuyến hành trình dự tính đến Basel, khi nhà cải cách William Farel thuyết phục ông ở lại. Calvin trở nên nhà lãnh đạo tinh thần tại Geneva cho đến khi ông qua đời vào năm 1564, ngoại trừ thời gian ba năm (1538–1541) ông đến sống và làm việc tại Strasbourg.
Hôn nhân của John Calvin là cách ông khẳng định quan điểm của mình chống lại thông lệ buộc các chức sắc tôn giáo phải sống độc thân. Ông nhờ bạn bè tìm kiếm cho mình một phụ nữ "thùy mị, vâng phục, không kiêu kỳ, không phung phí, nhẫn nại, và biết quan tâm đến sức khoẻ của tôi". Năm 1539, ông kết hôn với Idelette de Bure, goá phụ của một tín hữu Anabaptist sống tại Strasbourg. Idelette đã có một con trai và một con gái từ cuộc hôn nhân trước. Chỉ có người con gái đến sống với bà tại Geneva. Năm 1542, Idelette sinh cho Calvin một con trai nhưng cậu bé chết hai tuần sau đó. Idelette Calvin qua đời năm 1549. Calvin thuật lại rằng bà giúp đỡ ông nhiều trong chức vụ, không hề gây khó khăn cho ông, tận tâm săn sóc con cái để ông có thể an tâm làm việc, và là một phụ nữ có tâm hồn cao quí.
[sửa] Tác phẩm
Những qui tắc của Cơ đốc giáo – tác phẩm có nhiều ảnh hưởng trong nền thần học Cơ đốc, vẫn còn được đọc cho đến ngày nay - ấn bản đầu tiên bằng tiếng Latin phát hành vào năm 1536, khi Calvin ở tuổi 26, ấn bản tiếng Pháp năm 1541.
Calvin viết nhiều tác phẩm luận giải hầu hết các sách trong Kinh thánh. Ông giải nghĩa gần như toàn bộ các sách trong Cựu Ước (theo bản của cộng đồng Kháng Cách). Ông cũng luận giải toàn bộ các sách của Tân Ước ngoại trừ hai thư tín ngắn thứ nhì và thứ ba của John cùng sách Khải Huyền. Một số người cho rằng Calvin nghi ngờ giá trị kinh điển của sách Khải Huyền, nhưng dựa theo những trích dẫn của ông về sách Khải Huyền, những suy diễn này là không có cơ sở. Đối với những người nghiên cứu Kinh thánh, các tác phẩm luận giải Kinh thánh này có giá trị cho đến ngày nay, 400 năm sau khi được xuất bản.
Trong cuốn thứ tám trong bộ Lịch sử Cơ đốc giáo, sử gia Philip Schaff trích dẫn lời nhà thần học Hà Lan Jacob Arminius (một nền thần học có hệ tư tưởng đối nghịch với tư tưởng Calvin được gọi theo tên ông – Arminianism), "Bên cạnh việc nghiên cứu Kinh thánh, tôi khuyến khích học trò của tôi chuyên tâm nghiên cứu các sách giải kinh của Calvin... không ai có thể sánh cùng Calvin trong lãnh vực giải nghĩa Kinh thánh, các sách giải kinh của ông nên được trân trọng hơn tất cả các sách chúng ta có được từ các giáo phụ; tôi thừa nhận rằng, vượt trội hơn mọi người, Calvin có được điều mà chúng ta gọi là tinh thần ưu việt của nhà tiên tri".
Trong khi Luther chịu ảnh hưởng sâu đậm từ Augustine và William of Ockham, Calvin hiểu biết nhiều hơn về Thomas Aquinas, có thể nhận ra ảnh hưởng của Aquinas trong các tác phẩm của Calvin về thuyết tiền định.
[sửa] Truyền bá
Cũng hiệu quả như những hoạt động của ông tại Geneva, các tác phẩm đã giúp truyền bá tư tưởng Calvin đến nhiều nơi tại Âu châu. Tư tưởng Calvin trở nên hệ thống thần học chủ đạo tại Tô Cách Lan, Hà Lan, nhiều vùng trên lãnh thổ Đức, và tạo ảnh hưởng tại Pháp, Hung Gia Lợi (đặc biệt tại vùng Transylvania) và Ba Lan.
Hầu hết dân định cư tại bờ biển Đại Tây Dương nước Mỹ và vùng Tân Anh Cát Lợi (New England) đều là người theo tư tưởng Calvin, kể cả các nhóm Thanh giáo và dân Hà Lan định cư tại New Amsterdam (New York). Những người Hà Lan theo tư tưởng Calvin là các nhóm người Âu châu đầu tiên đến lập các khu thuộc địa tại Nam Phi vào thế kỷ 17, được biết đến như là dân Boer hay Afrikan.
Trong số các cộng đồng tôn giáo chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng Calvin được thiết lập bởi các nhà truyền giáo thế kỷ 19 và 20, đáng kể nhất là các cộng đồng đông đảo tại Hàn Quốc và Nigeria.
[sửa] Cải cách tại Geneva
Calvin đã đến Strasbourg trong lúc chiến tranh Ottoman đang xảy ra và ông du hành khắp các tổng (canton) của Thụy Sĩ. Khi dừng chân tại Geneva, William Farel yêu cầu Calvin giúp đỡ vì lợi ích của hội thánh. Calvin thuật lại "Tôi cảm thấy như thể Thiên Chúa từ trên trời đặt bàn tay quyền năng của Ngài trên tôi, buộc tôi dừng lại tại đây". Cùng với Farel, Calvin cố gắng thiết lập một số cải cách về đời sống tôn giáo và thể chế của thành phố. Hai người soạn thảo một sách giáo lý và một bản tín điều, yêu cầu sự công nhận của tất cả công dân của thành phố. Hội đồng thành phố bác bỏ bản tín điều của Calvin và Farel, đến tháng 1 năm 1538, khước từ quyền dứt phép thông công của hai người, cuối cùng hội đồng thành phố quyết định trục xuất họ. Cả hai rời Geneva, Farel đến Neuchâtel, Calvin đến Strasbourg.
Trong ba năm, Calvin đảm nhiệm chức vụ quản nhiệm và diễn giả tại một nhà thờ của di dân Pháp tại Strasbourg. Trong thời gian này, ông kết hôn với Idelette de Bure. Tại đây, ông chịu ảnh hưởng bởi Martin Bucer, người ủng hộ một hệ thống chính trị và tôn giáo dựa trên sự dạy dỗ của Tân Ước. Ông tiếp tục theo dõi mọi diễn biến tại Geneva, và khi Hồng y Jacopo Sadoleto viết một bức thư cho hội đồng thành phố, mời gọi Geneva trở về với giáo hội mẹ, Calvin viết một bức thư hồi đáp nhân danh những người Kháng Cách tại Geneva. Bức thư giúp Calvin dành lại sự kính trọng mà ông đã đánh mất. Trong khi đó, những người ủng hộ Calvin dành được quyền kiểm soát tại hội đồng thành phố sau một cuộc tuyển cử, và ông được mời trở lại thành phố vào năm 1541.
Lần này, được uỷ nhiệm soạn thảo thể chế cho giáo hội, Calvin bắt đầu tiến hành chương trình cải cách của mình. Ông thiết lập bốn phạm trù mục vụ với các chức năng và quyền hạn riêng biệt:
- Học giả, chuyên trách về học thuật và giáo dục nhằm giáo huấn người dân và đào tạo mục sư.
- Mục sư, đảm nhiệm các chức trách như giảng dạy, ban thánh lễ, thi hành kỷ luật mục vụ, dạy dỗ và khuyên bảo người dân.
- Chấp sự, coi sóc các cơ sở từ thiện như bệnh viện và các chương trình xoá đói giảm nghèo.
- Trưởng lão, gồm 12 tín hữu (layman) được giao nhiệm vụ kiểm tra tư cách đạo đức của người dân, thường thì chỉ cảnh cáo, nhưng trong những trường hợp nghiêm trọng có thể đưa người vi phạm ra tòa án tôn giáo.
Những người chỉ trích thường tập chú vào toà án tôn giáo và xem toà án này như là biểu trưng cho thể chế thần quyền của Calvin. Thành phần của toà tôn giáo gồm có các trưởng lão và các mục sư, được giao nhiệm vụ duy trì trật tự trong giáo hội. Những vi phạm được kể từ việc truyền bá những học thuyết sai lầm đến những vi phạm bộ luật đạo đức như tham gia các buổi khiêu vũ cuồng loạn hay âm nhạc dâm ô. Các hình thức chế tài thường nhẹ nhàng - người vi phạm có thể được yêu cầu tham dự các buổi thuyết giáo hay các lớp học giáo lý. Cần nên biết trong bối cảnh thời ấy, người Kháng Cách vào thế kỷ 16 thường nhạy cảm với các cáo buộc cho rằng họ thích phát kiến các học thuyết, và hệ quả của các phát kiến ấy là sự suy đồi đạo đức, cuối cùng sẽ là sự tan rã của xã hội. Calvin muốn thiết lập một pháp chế đạo đức cho giáo hội, đồng thời muốn gia tăng sự thịnh vượng và phúc lợi của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng. Những tài liệu mới được tìm thấy về thủ tục tố tụng tại toà án tôn giáo cho thấy sự quan tâm của toà này đối với đời sống gia đình, đặc biệt là quyền lợi của phụ nữ. Lần đầu tiên vào thời ấy, tội ngoại tình của nam giới cũng bị trừng phạt nghiêm khắc như đối với nữ giới, toà án tôn giáo cũng tỏ ra không khoan nhượng trong các trường hợp bạo hành trong gia đình. Dù vai trò của toà án tôn giáo là phức tạp, toà án này đã giúp biến đổi Geneva trở thành một thành phố, theo miêu tả của nhà cải cách Tô Cách Lan John Knox, là "trường học toàn hảo nhất của Chúa Cơ đốc".
Mặt khác, Calvin tỏ ra mạnh tay với những người dám tra vấn thẩm quyền của ông. Pierre Ameaux bị hạ nhục trước công chúng khi than phiền về thái độ thiên vị của Calvin khi ông chọn những người Pháp di dân thay vì người dân Geneva cho các chức vụ mục sư. Năm 1553, Calvin phê chuẩn án xử tử bằng cách thiêu sống Michael Servetus vì tội dị giáo.
Sức khoẻ của Calvin suy giảm khi ông mắc các chứng bệnh thiên đầu thống, xuất huyết phổi, thống phong và sỏi thận.
John Calvin qua đời tại Geneva ngày 27 tháng 5 năm 1564. Ông được an táng tại Cimetière des Rois, mộ bia chỉ ghi hai chữ đầu của tên ông "J.C." theo lời yêu cầu của ông, muốn được chôn tại một nơi vô danh, không nhân chứng cũng không nghi thức.
