Johannes Calvin
From Wikipedia
Johannes Calvin (* 10. Juli 1509 in Noyon in de Picardie in'n Norden vun Frankriek; † 24. Mai 1564 in Genf in de franzöösche Schwiez) weer en Mann vun de Reformatschoon in Frankriek un de Swiez. He is, tosamen mit Zwingli, een vun de Vaders vun de reformeerte Karken in ganz Europa warrn (kiek bi: Calvinismus).
Inholtsverteken |
[Ännern] Leven
[Ännern] Tohuus un op de School
Sien Vadder weer Sekretär bi den Bischop vun Noyon, hett sik aber mit em vertöörnt und weer amenn ut de Kark utslaten (exkommunizeert). He hett dorför sorgt, dat de lüttje Calvin goot versorgt weer un hett em een Posten bi de Karken toschostert. Dor hett he Geld för kregen, ahn dat he dorför arbeiden müss (Pfründe). So is Calvin as kathoolschen Büdel opwussen.
Laterhen het he de Rechte studeert. Vördem hett he in Paris de högere School besöcht, ünner annern dat bekannte „College Montaigu“, wo he amenn noch Ignatius vun Loyola bemött hett, de laterhen de Jesuiten grünnt hett. Toeerst schull Calvin Preester warrn, man sien Vader hett em denn doch tosnackt, dat he op Afkaat studeren schull. He is denn in Orleans un in Bourges ween. Theologie hett he nienich studeert, ofschoonst he doch later een berühmten Theologen weer. In Orleans hett he to’n eersten Mal mit de Evangelischen to doon kregen.
[Ännern] op den Weg na de Reformatschoon
Dat eerste Book, dat Calvin schreven hett, weer een Kommentor över dat Book „De clementia“ vun den Philosophen Seneca, de in dat ole Rom leevt hett. Düt Book hett Calvin 1532 in Paris rutbröcht. Dor wies he mit, dat he to de nee Strömung vun den Humanismus tohören dö. In Paris is Calvin denn een vun de Lüüd vun de Reformatschoon warrn. Dat weer dortomalen gefährlich un so müss he de Stadt verlaten. Een poor Maanden later, in April 1534, güng Calvin na Nérac in de Südwesteck vun Frankriek. Dor stunnen de Reformeerten ünner den Schutz vun Margarete, Königin vun Navarra. Mai 1534 keem he noch mal na siene Vaderstadt Noyon un trock vun dor wieder na Paris. Denn güng he fudder na Orleans. Dor hett he sien tweet Book rutgahn loten. Dat weer een Schrift gegen de Wedderdöpers, „Psychopannychia“ (Seelenslaap) mit Namen. In düt Book striet he gegen den Gedanken, dat de Seel vun een Minschen twüschen sien Dood un dat Jüngste Gericht in een Oort Slaap tobringt. Dornoh güng he na Basel. Dor lehr he de Mannslüüd kennen, de in de Swiez de Reformatschoon vöranbringen döen, as Bullinger, Bucer, Capito un annere.
[Ännern] Reformater
Calvin schreev in düsse Tiet an de eerste Utgaav vun sien groot theologisch Wark „Institutio“ (Ünnerricht in de christliche Religion). 1536, dor weer he 26 Johr oolt, arbeidt he an dat Vörwoort. Dat schreev he an den König vun Frankriek, he harr dat woll geern sehn, wenn Franz I. de reformeerte Kark in Frankriek ünner siene Flunken nahmen harr. 1536 güng denn de eerste Oplaag vun de „Institutio“ rut. Calvin hett sik mit anner Theologen ut de Historie un ok ut sien Tiet ut'neen sett, as he an't Schrieven güng. Bannig wichtig weeren för em, blangen de Schrievers vun de Bibel besunners Johannes Chrysostomos, Augustinus, Bernard vun Clairvaux un Martin Luther. In dat sülbige Johr keem Calvin, de eentlich op den Weg na Straßburg weer, na Genf. Dor fodder Guillaume Farel em up, he schull in Gott sien Namen in Genf blieven un em bi den Opboo vun een reformeerte Stadt un Kark bistahn. Üm de Oort un Wies, woans he de Reformatschoon in Genf dörsetten wull, geev dat ober allerhand Striet mit de Stadt ehren Rat un dor müss he 1538 tosamen mit Farel und den Prediger Courault de Stadt verlaten. Dat weer een Slag in’t Kontoor, man he mook sik nix ut un güng na Straßburg. Dor hett he denn as Pastoor vun de franzöösche Gemeende arbeidt. De Stadt harr ja eene ganze Gemeen mit Lüüd, de vunwegen ehren Glooben nich in Frankriek blieven kunnen. Dor wurren midderwielen de Maten vun de reformeerten Karken achter Trallen sett un verbrennt. Calvin hett later seggt, de Johren in Straßburg, dat weern de schönsten in sien Leven. In Straßburg hett Calvin ok allerhand lehrt, wat he laterhen in Genf öbernohmen hett. Bucer harr dor een Karken upboot, so, as Calvin dat in Genf in de twee verleden Johren nich henkregen harr. Dat Singen vun de Psalmen hett Calvin vun dor övernahmen (Psalter vun Genf) un de Ordnung vun’n Gottesdeenst. Ook, dat dat veer Ämter geben schull in de Karken (Prediger, Lehrer, Öllste, Diakonen), hett he dor to’n eersten Mol so sehn. 1540 heiraadt Calvin in Straßburg de Wittfroo Idelette de la Bure. De weer vördem mit een Wedderdöper tosomen ween.
[Ännern] Striet in Genf
Midderwielen güng dat in Genf allens dörnanner. Un dor hefft se em torüchropen. He hett sik ober oorntlich bidden loten. 1541 güng he denn doch. Man de Genfer hefft em vörher verspreken mösst, se wollen nu ook Calvin sien Katechismus un de Oordnung för dat Karkenleven so annehmen, as em dat richtig dünken dö. Dor hebbt se sik op inloten. Un so keem he denn torüch as Boos över de Karken in Genf. Een mutt aber doch seggen, dat he bet in dat Jahr 1555, wo sien Partei de Wahl wunnen hett, de ganze Tiet nix as Theater mit de olen Regenten vun de Stadt Genf harr. De hebbt em dat Leven suur weren laten, wiel se sik doch vun so een Fremden as em nix seggen laten wullen.
Un so stimmt dat also gor nich, wat vele Lüüd jümmers seggt hebbt, dat Calvin een Ort vun Diktator in Genf wesen is. Dor harr he gor nich de Macht to. He müss nämlich allens vun de Stadt Genf ehren Rot besluten laten, wat he vörharr. Un de hett alltiet bloß beslaten, wat jüm topass keem.
[Ännern] Schandolen
In de Johren bet 1555 is allerhand loswesen. 1544 wurr Sebastian Castellio rutsmeten, wiel he in de Lehr nich mit Calvin siene Kark övereenstimmen dö. 1552 hett de Rat Jerome Bolsec ut de Stadt wiest, wiel he seggt hett, de Lehr vun Gott sien Gnadenwohl, de pass nich to’n richtigen Glöven. Un 1553 wurr de Dokter Michel Servet op’n Brandstapel verbrennt, wiel he apen künnig maakt harr, datt he nich an den dreeenigen Gott glöven dö. Bi düsse Perzessen hett Calvin siene Fingers in’t Speel hatt, dat is wiss, man de Oordelen hett jümmers de Rat vun Genf spraken. Un de weer nich just op Calvin siene Siet. Na de Menen vun de domolige Tiet weren dat Verbreken, de jede anstännige Rat veroordeelen un strafen müss.
[Ännern] De lesten Johre
De Karken in Genf is amenn besünners vun de Flüchtlingen ut Frankriek opboot wurrn. 1555 hebbt düsse „Refugies“ denn de Macht in Genf ut de Hannen vun de olen Familien övernahmen. Siet düsse Tiet hett Calvin de lesten Johren vun sien Leben in Freden leven kunnt un meist keen Striet mehr hatt. Calvin hett mi siene Karken in Genf een Bispill geven för veele Christen in dat ganze Europa, woans dat in een echte evangelische Stadt oder Land utsehn un togahn scholl. He is een vun de Vaders vun de reformeerten Karken in Europa warrn. Mannslüüd ut alle Länner hebbt an de Akademie vun Genf bi Calvin Theologie studeert un siene Gedanken vun dor ut mit na Huus nahmen. An’n 27.Mai 1564 is Calvin sturben. Théodore de Bèze hett dat Leit vun de Karken vun Genf öbernohmen.
[Ännern] Böker vun Calvin
- Johannes Calvin: Unterricht in der christlichen Religion, Institutio Christianae Religionis, nach der letzten Ausgabe übersetzt und bearbeitet von Otto Weber, Neukirchen 1955/1984, 3. Auflage ISBN 3-7887-0148-X
- Jean Calvin: Christliche Unterweisung. Der Genfer Katechismus von 1537, Gütersloh, 1978
[Ännern] Böker över Calvin
- Hermann J. Selderhuis: Gott in der Mitte. Calvins Theologie der Psalmen, Leipzig, 2004, ISBN 3-374-02176-X
