Antisimitismu
From Wikipedia
Câ palora antisimitismu si ndìcanu li priggiudizzi ntê cunfrunti dei sèmiti, ma ‘n ginirali cci si rifirisci a l’abbrei.
Lu tèrmini acchiana â Girmania dû diciannuvèsimu sèculu e diriva dû fattu ca l’Abbrei, armenu ‘n urìggini, èranu Sèmiti. Oi sunnu cunziddirati Sèmiti tutti li pòpuli ca pàrranu lingui c’appartennu a lu gruppu Simìticu, nclusu l'àrabbu, l'abbràicu, l'aramàicu e l'amàricu. Lu tèrmini antisimitismu accanzau comu e gghiè nu significatu rilativu a li suli abbrei.
La storia dâ pirsicuzzioni anti-abbràica nta l'Europa cristiana è longa e tristi, e li priggiudizzi e li miti rilativi a l’abbrei foru sempri multèplici (p’asempiu vidi li Prutuculli dî Savi di Sion). L’abbrei foru accusati d’èssiri li rispunzàbbili dâ morti di Gesù, d’èssiri troppu attaccati a lu danaru, di praticari riti dimòniaci, di circari di cuntrullari lu munnu attraversu scuri cumplotti, di sèntirisi supiriuri a lu restu di l'umanitati, e cchiù di ricenti d’èssiri na razza nfiriuri. Tra li tanti accusi rivoti a l’abbrei, cc'è videmma chidda d’èssiri purtatura di idìi sucialisti, n'accusa usata spiciarmenti dî nazzisti. D’urìggini abbràica era nfatti Karl Marx, lu principali tiòricu dû sucialismu, d’urìggini abbràica era Rosa Luxemburg, funnatrici dû Partitu Cumunista Tudiscu, accussì comu Lenin (li sô nanni materni èranu abbrei), principali fauturi dâ Rivuluzzione russa (“russa” zoè “di Russia”).
Surtantu â fini dû XVIII sèculu l’abbrei dû Munnu Uccidintali uttìnniru finarmenti paritati di dritti a norma di liggi (ntê Stati Uniti ntô 1787, ‘n Francia ntô 1791 e ‘n parti ‘n Austria ntô 1781), mentri ‘n Russia s’happi attènniri lu 1878 e ‘n àutri paisi di l'Europa Urintali macari doppu. Tra li peji episodi d’antisimitismu dâ storia lu primu postu spetta sicuramenti â Shoah, lu stirminiu pirpitratu dî nazzisti nta l’ Quaranta. Ntê campi di cuncintramentu nazzisti mureru circa sei miliuna d’abbrei supra na pupulazzioni tutali di circa dòdici miliuna d’abbrei europei.
Ntô munnu Islàmicu l’abbrei nun subberu eccidi ntê stissi prupurzioni di chiddi abbinuti duranti li sèculi supra lu solu europeu, parò la sô cunnizzioni era nurmarmenti chidda di citadini di serî B (li cussidditti dhimmi), na cunnizzioni risirvata surtantu a li cussidditti "pòpuli dû libbru", vali a dìciri li cristiani e li stissi abbrei (mentri pî puliteisti la scigghiuta era sulu tra la cummirsioni e la morti). La situazzioni è pricipitata doppu la secùnna guerra munniali, quannu lu munnu àrabbu fu attravirsatu di nu granni motu d’ustilitati anti-abbràica rilativu suprattuttu a lu cunfrittu àrabbu-israilianu, e la quasi tutalitati di l’abbrei di ddi zoni foru custrinciuti a fùjiri.
Parallilamenti, li vecchi priggiudizzi antisèmiti si trasfireru di l'Europa (unni parò cuntìnuanu a asìstiri, sippuru ‘n misura minuri rispettu a lu passatu) ô munnu àrabbu-islàmicu, unnu jeru aumintannu cû tempu, macari supra ncuraggiamentu di l’auturitati di ddi paisi (vidi li vicenni ligate a li Prutuculli dî Savi di Sion ‘n ddi paisi).
