Sefardím

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Sefardím (pl.) eller sefardiske jødar er primært jødar med historiske røter i mellomalderens Spania og Portugal. Sefardiske jødar i denne forstand inkluderer først og fremst jødar frå Marokko, Algerie, Hellas, Tyrkia, og i tillegg mange jødar frå Italia, Frankrike, Belgia, Nederland, Storbritannia, Amerika og Israel. Tidligare talte dei fleste sefardar spansk, jødespansk eller portugisisk. Ein særleg variant av det spanske eller jødespanske språket bruka av sefardiske jødar er «ladino», som kan skildrast som strengt ordrette omsetjingar til spansk eller jødespansk. Frå midten av 1900-talet har det gradvis vorte vanleg å bruke namnet ladino for det jødespanske språket.

Namnet blir i praksis òg brukt om ikkje-iberiske jødar frå arabisk-språklige land, såvel som heilt generelt om jødar av ikkje-askenasisk opphav.

[endre] Kjende sefardiske jødar

Maurice Abravanel, dirigent
Uriel Acosta, rasjonalistisk filosof
Grace Aguilar (1816–1847), diktar
Albert Jean Amateau, rabbinar
Hank Azaria, skodespelar
Baruj Benacerraf, immunolog, nobelprisvinnar i medisin
Shlomo Ben-Ami, Israeli diplomat
Menasseh Ben Israel (1604–1657), rabbinar, forskar, skribent, diplomat, boktrykkjar og utgjevar
Judah P. Benjamin, britisk/amerikansk politikar og jurist
Jacob van David Blanes (1877–1943)
Elias Canetti (1905–1994)
Veza Canetti, forfattar (sefardisk mor & askenasisk far)
Abraham Lopes Cardozo
Benjamin N. Cardozo, amerikansk høgsterettsdommar [1]
Anthony Caro, bilethoggar
Mario Castelnuovo-Tedesco, italiensk-sefardisk komponist
Claude Cohen-Tannoudji, algersk-sefardisk nobelprisvinnar i kjemi
Daniel De Leon (1852–1914), Curaçao-fødd sosialistisk skribent
Jacques Derrida, filosof
Benjamin Disraeli, britisk politikar
Simon van David Duque (1897–1945)
Karl Emil Franzos (1848–1904), austerriksk-sefardisk forfattar
Eydie Gormé, amerikansk-sefardisk songar
Jehudá Halleví, diktar
Sidney Hart, britisk fagforeiningsleiar
Otto Klemperer, dirigent (sefardisk mor & askenasisk far)
Rita Levi-Montalcini (1909– ), italiensk-sefardisk neurolog og nobelprisvinnar i medisin
Bernard-Henri Lévy (1948– ), algirskfødd fransk-sefardisk filosof og skribent
David Levy, israelsk politikar
Salvador Luria, nobelprisvinnar i medisin
Mosjé ben Maimón («Moses Maimonides», 1135–1204), filosof og jødisk teolog
Sam Mendes (1965– ), britisk-sefardisk teater- og filmregissør
Pierre Mendès-France (1907–1982), fransk-sefardisk sosialistisk politikar
Daniel Mendoza, britisk boksar
Darius Milhaud, komponist (sefardisk morfar)
Murray Perahia (1947– ), amerikansk konsertpianist
Martinus M. Rodrigues Pereira
Salomon Rodrigues Pereira
Aharon Rodrigues Pereira (1887–1969)
Camille Pissarro, biletkunstnar
David Ricardo, økonom
Neil Sedaka, songar
Peter Sellers, skodespelar og komikar (etterkommar av den sefardiske boksaren Daniel Mendoza)
Baruch Spinoza (1632–1677), filosof
Alexander von Zemlinsky, komponist (sefardisk morfar)