243 Ida
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
| Oppdaging A | |
|---|---|
| Oppdaga av | Johann Palisa |
| Oppdaga dato | 29. september 1884 |
| Alternative namn | A910 CD; 1988 DB1 B |
| Kategori | Asteroidebeltet (Koronis) |
| Baneelement C Epoch 22. oktober 2004 (JD 2453300,5) |
|
| Eksentrisitet (e) | 0,046 |
| Store halvakse (a) | 428,025 mill. km (2,861 AE) |
| Perihel (q) | 408,207 mill. km (2,729 AE) |
| Aphel (Q) | 447,843 mill. km (2,994 AE) |
| Omløpsperiode (P) | 1767,724 d (4,84 år) |
| Gjennomsnittleg banefart | 17,60 km/s |
| Banehelling (i) | 1,138° |
| Lengda til oppstigande knute (Ω) |
324,218° |
| Perihelargument (ω) | 108,754° |
| Gjennomsnittleg anomali (M) |
245,469° |
| Fysiske eigenskapar | |
| Dimensjonar | 53,6·24,0·15,2 km (mean 31,3 km) |
| Masse | 4,2·1016 kg 1 |
| Tettleik | 2,6 g/cm³ 1 |
| Overflategravitasjon | 0,0109 m/s² |
| Unnsleppingsfart | 0,0185 km/s |
| Rotasjonsperiode | 0,1931 d (4 t 37 min) 2 |
| Spektralklasse | S |
| Absolutt magnitude | 9,94 |
| Albedo | 0,2382 3 |
| Gjennomsnittleg overflatetemperatur |
~158 K |
243 Ida er ein hovudbelte-asteroide som Galileosonden tok bilde av 28. august 1993. 243 Ida blei oppdaga av Johann Palisa 29. september 1884 i Wien. Ida er namnsett etter Ida, ei nymfe frå Kreta i gresk mytologi som levde på eit fjell med same namn (sjå Ida på Kreta).
Forskaren Ann Harch i Galileogruppa oppdaga under gjennomgang av forseinka bilde 17. februar 1994 at Ida hadde ein liten måne. Asteroidemånen blei gitt det foreløpige namnet S/1993 (243) 1 og seinare omdøypt til 243 (1) Dactyl.
Dactyl er bare 1,4 km i diameter; dette var den fyrste asteroidemånen som blei oppdaga. Noen forskarar meiner at Dactyl er danna av materiale kasta vekk frå Ida ved danninga av eit krater. Andre foreslår at Ida og Dactyl danna eit par for over ein milliard år sia, da lekamen Ida blei danna frå delte seg. Begge desse hypotesane har problem som det pr. dags dato er umogleg å få svar på. Sidan oppdaginga av Dactyl viser andre observasjonar at asteroidemånar ikkje er uvanlege.
Innhaldsliste |
[endre] Dimensjonar
Sjøl om dimensjonane til Ida langs hovudaksane er 53,6 · 24,0 · 15,2 km måler den best tilpassa ellipsoiden 60,0 · 25,2 · 18,6 km. Maksavviket frå ellipsoiden er ganske stort, 8,4 km. På grunn av månen har det vori mogleg å rekne ut massen nøyaktig, og da finn ein kjapt ut at tyngdekrafta på overflata varierer mellom 0,0031 og 0,0324 m/s² (avhengig av kor på overflata ein er). Rotasjonsaksen er mindre enn ein grad frå den kortare dimensjonsaksen. «Sentrifugal»-effekten kan da blir så stor som 0,0042 m/s² på tuppen av dei lengste aksane. Med andre ord så er Ida faktisk under strekking.
[endre] Vitjing av romsonden Galileo
Fargebildet er basert på bilde tatt frå Galileosonden omtrent 14 minutt før Galileo var på det næraste til 243 Ida, 28. august 1993. Avstanden var omtrent 10 500 km. Bildet er frå den serien der månen Dactyl blei oppdaga. Dette bildet er samansett av tre kanalar: 410 nanometer (fiolett), 756 nanometer (infraraudt) og 968 nanometer (infraraudt). Fargane er forsterka av di at CCD-kameraet nytta er meir følsomt for nærinfraraudt ljos enn menneskeauge. Den «verkelege» farga til asteroiden er for det meste grå.
Skyggane på asteroiden visar forandringane i belysingsvinklane på dei mange bratte bakkane på den ujamne lekamen. Små fargevariasjonar vil au skje på grunn av fysiske forhold og samansettinga av lausmassane (regolitt). Det er lyse område som ser blåe ut på bildet: rundt kratera opp til venstre på Ida, rundt eit krater sentralt på asteroiden og eit langt ute til høgre. Grunnen til dette er kombinasjonen av meir reflektert blått ljos og større absorbering av nærinfraraudt ljos. Dette tyder på forskjellar i mengde eller samansetting av jernhaldige mineral i desse områda.
Månen til Ida har au ei større IR-absorbering og ei anna farge i fiolett enn noe område på denne sida av Ida. Månen har heller ikkje identiske spektraldata som det vi ser av Ida, men den tilsvarande reflektansen og den generelle spektraltypen tyder på at han er laga av hovudsakleg samme steintype. Dette, saman med vidare studium av fleire bilde og meir detaljerte spektra frå spektrometeret til Galileo (Near Infrared Mapping Spectrometer) kan gi forskarane ein sjanse til å fastsetta om den større originale asteroiden Ida, månen og andre asteroidar stammar frå var ein oppvarma variabel lekam, eller hovudsakleg bestod av uendra enkelt chondrittisk material.
[endre] Liste over geologiske formasjonar på 243 Ida og månen Dactyl
[endre] Ida
[endre] Regionar
Idaiske regionar (geologiske særskilte område) er namngitt etter oppdagaren av asteroiden og stadene han jobba
| Regio | Namngitt etter |
| Palisa Regio | Johann Palisa |
| Pola Regio | Pola |
| Vienna Regio | Wien |
[endre] Dorsa
Den einaste namngitte dorsum på Ida er Townsend Dorsum, namngitt etter Tim E. Townsend, eit medlem av bildeforskargruppa til romsonden Galileo.
[endre] Krater
Dei idaiske kratera er namngitt etter berømte grotter.
| Krater | Namngitt etter |
| Afonkrateret | Novy Afon, Abkhasia |
| Ateakrateret | Atea, Papua New Guinea |
| Azzurrakrateret | Azzurra Grotto, Italia |
| Bilemotkrateret | Bilemot, Korea |
| Castellanakrateret | Castellana, Italia |
| Choukoutienkrateret | Choukoutien, Kina |
| Fingalkrateret | Fingal's Cave, Storbritannia |
| Kartchnerkrateret | Kartchner Caverns, Arizona, USA |
| Kazumurakrateret | Kazumura Cave, Hawaii, USA |
| Lascauxkrateret | Lascaux, Frankrike |
| Lechuguillakrateret | Lechuguilla Cave, New Mexico, USA |
| Mammothkrateret | Mammoth Cave, Kentucky, USA |
| Manjangkrateret | Manjang, Korea |
| Orgnackrateret | Orgnac, Frankrike |
| Padirackrateret | Padirac, Frankrike |
| Peacockkrateret | Peacock Cave, Florida, USA |
| Postojnakrateret | Postojna, Slovenia |
| Sterkfonteinkrateret | Sterkfontein, Sør-Afrika |
| Stiffekrateret | Stiffe, Italia |
| Undarakrateret | Undara Cave, Australia |
| Vientokrateret | Viento, Spania |
[endre] Dactyl
Dactyliske krater er namngitt etter dei mytiske daktylane.
| Krater | Namngitt etter |
| Acmonkrateret | Acmon |
| Celmiskrateret | Celmis |
[endre] På verdsveven
- USGS: Namn på 243 Ida (engelsk)
- USGS: Namn på Dactyl (engelsk)
[endre] Referansar
- P. C. Thomas, M. J. S. Belton, B. Carcich, C. R. Chapman, M. E. Davies, R. Sullivan, og J. Veverka; The shape of Ida, Icarus, Issue 1, No. 120, pp. 20-32, 1996.
- M. E. Davies, T. R. Colvin, M. J. S. Belton, P. C. Thomas, J. Veverka, The Galileo Imaging Science Team, The North Pole Direction og the Control Network of the Asteroide 243 Ida, Bulletin of the American Astronomical Society, Vol. 26, p. 1154, juni 1994
- Report of the IAU/IAG Working Group on Cartographic Coordinates og Rotational Elements of the Planets og Satellites, 2000
- Database for baneelementa til asteroidane (engelsk)
- Forholda rundt oppdagingar av småplanetar (engelsk)
- Denne artikkelen var utvald og presentert som vekas artikkel på hovudsida i 2006.
