Suomen historian aikajana
Wikipedia
Sisällysluettelo |
[muokkaa] Suomen esihistoria
- 8000-luku eaa.: Mannerjään väistyessä saapuvat ensimmäiset asukkaat Suomeen.
- 5300 eaa.-2400 eaa.: Kampakeraaminen kulttuuri
- 2400 eaa.-1500 eaa.: Kiukaisten kulttuuri
- 1500 eaa.-500 eaa.: Pronssikausi
- 500 eaa.-1000/1300: Rautakausi
[muokkaa] Ruotsin vallan aika
[muokkaa] Ristiretkiaika
- n.1050/1150 - 1300: Ristiretkiaika. Suomea liitetään sen katoliseen Ruotsiin että ortodoksiseen Novgorodiin.
- n.1155: Ruotsalaisten ensimmäinen ristiretki Suomeen perimätiedon mukaan. Retki suuntautui Varsinais-Suomeen.
- 1155: Suomen piispanistuin perustetaan Nousiaisiin. Suomen ensimmäisenä piispana toimii piispa Henrik.
- 1171 tai 1172: Suomalaiset mainitaan paavi Aleksanteri III:n bullassa epävarmoina uusikkokristittyinä.
- 1238 - 1239 tai 1258 - 1259: Ruotsalaisten toinen ristiretki Suomeen. Retken kohteena Häme.
- 1249: Suomen ensimmäinen luostari, Turun dominikaaniluostari, perustetaan.
- 1280: Maallinen rälssi syntyy kun ratsutiloille annetaan verovapaus.
- 1293: Kolmas ristiretki Suomeen. Karjalaan suuntautuneen retken aikana perustetaan Viipurin linna.
- 1300: Turun tuomiokirkko vihitään.
- 1309: Turku mainitaan ensimmäisen kerran kaupunkina.
- 1323: Pähkinäsaaren rauha jonka sopimus on vanhin säilynyt kirjallinen dokumentti itä- ja pohjoisrajan määrittelystä.
[muokkaa] Myöhäiskeskiaika
- 1344: Suomesta käytetään ensimmäisen kerran nimitystä Österlandia (Itämaa)
- 1346: Porvoon kaupunki perustetaan.
- n.1350: Musta surma tekee tuhojaa Suomessa.
- 1350: Maunu Eerikinpojan maanlaki ja kaupunkilaki.
- 1397 - 1521: Pohjoismainen Kalmarin unioni.
- 1403: Viipuri saa kaupunkioikeudet.
- 1409: Turussa ryhdytään lyömään omaa rahaa.
- 1414: Turun maaoikeus perustetaan.
- 1438: Daavidin-kapina Satakunnassa.
- 1438: Naantalin luostari perustetaan.
- 1442: Rauman kaupunki perustetaan.
- 1443: Naantalin kaupunki perustetaan.
- 1475: Olavinlinnan rakennustyöt käynnistyvät Savonlinnassa.
- 1495-1497: Sota Venäjää vastaan (ns. vanha viha)
- 30. marraskuuta 1495: Viipurin pamaus
- 1520: Tukholman verilöyly.
- 1521: Kustaa Vaasa valitaan Ruotsin valtionhoitajaksi.
- 1523: Kustaa I Vaasa nousee Ruotsin kuninkaaksi. Ruotsi irrottautuu Kalmarin unionista.
[muokkaa] Vaasa-aika
- 1543: Mikael Agricola julkaiseen ensimmäisen suomenkielisen aapisen, Abckirian
- 1570-1595: Pitkä viha
- 1595: Täyssinän rauha solmittiin 18. toukokuuta
- 1550: Kustaa Vaasa perustaa Helsingin
- 1596-1598: Nuijasota
[muokkaa] Suurvalta-aika
- 1637-1654: Pietari Brahe toimi Suomen kenraalikuvernöörinä eli ns. Kreivin aika
- 1638: Suomen Postilaitos perustetaan 6. syyskuuta
- 1639: Hämeenlinna ja Savonlinna perustetaan.
- 1640: Perustetaan Turun akatemia
[muokkaa] Vapauden aika ja kustavilainen aika
- 1700-1721: Suuri Pohjan sota
- 1714-1721: Isovihan nimellä tunnettu venäläisten miehitys
- 1721: Uudenkaupungin rauha solmittiin 30. elokuuta
- 1741—1743: Pikkuviha nimellä tunnettu venäläsiten miehitys
- 1743: Turun rauha
- 1788-1790: Kustaa III:n sota
- 1790: Värälän rauha
[muokkaa] Suomen suuriruhtinaskunta
[muokkaa] Autonominen Suomi
- 1808 - 1809: Suomen sota
- 1809: Porvoon maapäivät
- 1809 - 1825: Aleksanteri I Suomen suuriruhtinaana.
- 17. syyskuuta 1809: Haminan rauha. Suomi siirtyy lopullisesti osaksi Venäjän keisarikuntaa.
- 1809 - 1863: Virkavaltaisuuden aika, valtiopäivät eivät kokoonnu lainkaan
- 1812: Vanha Suomi liitetään muuhun Suomeen.
- 1825 - 1855: Nikolai I Suomen suuriruhtinaana.
- 4. syyskuuta 1827: Turku tuhoutuu tulipalossa lähes kokonaan.
- 1835: Suomen kansalliseepos Kalevala julkaistaan.
- 1848: Maamme-laulu esitetään ensimmäisen kerran.
- 1854 - 1855: Krimin sota, jonka tapahtumia Suomen rannikolla kutsuttiin myös Oolannin sodaksi.
- 1855 - 1881: Aleksanteri II Suomen suuriruhtinaana.
- 1860: Suomen markka otetaan käyttöön.
- 1863: Helsingin valtiopäivät. Suomen autonomia vahvistuu.
- 1865: Kunnallislaki erotti kunnat ja seurakunnat toisistaan.
- 1867-1868: Suuret nälkävuodet
- 1878: Markan arvo irrotettiin Venäjän ruplasta ja sidottiin kultakantaan.
- 1879: Täydellinen elinkeinovapaus säädettiin.
- 1881 - 1894: Aleksanteri III Suomen suuriruhtinaana.
- 1894 - 1917: Nikolai II Suomen suuriruhtinaana.
- 1899: Suomen Työväenpuolue myöhempi Suomen sosialidemokraattinen puolue perustetaan
[muokkaa] Sortokaudet
- 1899: Tsaari Nikolai II:n helmikuun manifesti. Ensimmäinen sortokausi alkaa. Suomalaiset keräävät sitä vastaan suuren adressin.
- 1899 - 1905: Ensimmäinen sortokausi
- 1901: Suomalaiset määrätään asepalvelukseen Venäjän armeijaan.
- 1902: Suomalaiset aloittavat kutsuntalakot. Tsaari joutuu perumaan asevelvollisuuden.
- 16. kesäkuuta 1904 – Eugen Schauman ampui kenraalikuvernööri Nikolai Ivanovitš Bobrikovin.
- 1905: Venäjän vuoden 1905 vallankumous. Suomessa alkaa suurlakko, joka johtaa marraskuun manifestin antamiseen. Se lopettaa helmikuun manifestin toteuttamisen Suomessa.
- 1906: Eduskuntauudistus. Yleinen ja yhtäläinen äänioikeus. Myös naisille äänioikeus. Ensimmäiset eduskuntavaalit järjestetään 1907.
- 1909-1914: Toinen sortokausi
- 1910: Venäjän kansallinen duuma ottaa Suomen asiat hallintoonsa.
- 1912: Yhdenvertaisuuslaki. Venäläisille Suomessa samat oikeudet kuin suomalaisilla.
- 1914: Ohjelma, jolla Suomi aiotaan venäläistää täydellisesti. Ohjelma peruuntuu ensimmäisen maailmansodan vuoksi.
- 1915: Jääkäriliike perustetaan.
- 1917: Helmikuun vallankumous Venäjällä lopettaa viimeisetkin sortotoimet.
- 18. heinäkuuta 1917: Valtalaki. Eduskunta julistetaan korkeimman vallan käyttäjäksi Suomessa.
- 7. marraskuuta 1917: Lokakuun vallankumous Venäjällä.
- 15. marraskuuta 1917: Eduskunta julistautuu korkeimman vallan käyttäjäksi Suomessa.
- 4. joulukuuta 1917: Suomen hallituksen ilmoitus eduskunnalle. Ilmoitusta kutsutaan sen hyväksymisen jälkeen itsenäisyysjulistukseksi.
[muokkaa] Itsenäinen Suomen tasavalta
[muokkaa] Nuori tasavalta
- 6. joulukuuta 1917: Suomi julistautui itsenäiseksi
- 31. joulukuuta 1917: Venäjän bolsevikkihallitus tunnustaa Suomen itsenäisyyden. Suomi on de facto itsenäinen valtio.
- 25. tammikuuta 1918: Suojeluskunnat julistetaan Suomen hallituksen joukoiksi.
- 27. tammikuuta 1918-14. toukokuuta 1918: Suomen sisällissota valkoisten suojeluskuntien ja punakaartien välillä.
- 1918: Valtiorikosoikeus tuomitsee 555 punavankia kuolemaan. 12 000 punavankia menehtyy vankileireillä nälkään ja kulkutauteihin.
- 1918: Pehr Evind Svinhufvud Suomen valtionhoitajana
- 1918 - 1919: Carl Gustaf Emil Mannerheim Suomen valtionhoitajana
- 1918: Suomelle ryhdytään etsimään uutta kuningassukua vuoden 1772 hallitusmuodon perusteella. Kuninkaaksi valitaan Hessenin prinssi Friedrich Karl. Kuningas luopuu kruunustaan Saksan hävittyä ensimmäisen maailmansodan.
- 1918: Oppivelvollisuuslaki
- 1918: Torpparikysymyksen ratkaisu vuokra-alueiden lunastamista koskevalla lailla.
- 1918 - 1922: Suomalaisten vapaaehtoisten aseelliset retkikunnat käyvät heimosotia Itä-Karjalassa, Inkerissä ja Virossa.
- 17. heinäkuuta 1919: Uusi tasavaltalainen hallitusmuoto.
- 1919 - 1925: Kaarlo Juho Ståhlberg Suomen presidenttinä.
- 1919 - 1932: Kieltolaki. Kieltolaki kumottiin vuonna 1931 järjestetyssä Suomen ensimmäisessä kansanäänestyksessä.
- 1920: Suomi hyväksytään Kansainliiton jäseneksi.
- 1920: Ahvenanmaan itsehallintolaki takaa maakunnalle laajan autonomian. Ahvenanmaan kuuluminen Suomeen ratkaistaan lopullisesti Kansainliiton toimesta vuonna 1921.
- 1922: Uskonnonvapauslaki astui voimaan ja salli jättäytymisen uskontokuntien ulkopuolelle.
- 1925 - 1931: Lauri Kristian Relander Suomen presidenttinä.
- 1929 - 1934: 1930-luvun suuri lama Suomessa.
- 1929 - 1932: Äärioikeistolainen Lapuan liike pyrkii viemään Suomen politiikkaa enemmän oikealle.
- 1930: Lapuan liikkeen järjestämä talonpoikaismarssi Helsingissä.
- 1931 - 1937: Pehr Evind Svinhufvud Suomen presidenttinä.
- 1932: Lapuan liikkeen järjestämä Mäntsälän kapina kukistetaan ja liikkeen toiminta kielletään. Äärioikeiston vallan kasvaminen Suomessa päättyy.
- 1932: Suomi allekirjoittaa hyökkäämättömyyssopimuksen Neuvostoliiton kanssa.
- 1937 - 1940: Kyösti Kallio Suomen presidenttinä.
[muokkaa] Suomi sodassa 1939-1945
- 30. marraskuuta 1939–13. maaliskuuta 1940 Talvisota
- 1940: STK ja SAK aloitettivat työehtosopimustoiminnan Suomessa julkistamalla ns. tammikuun kihlauksen 23. tammikuuta
- 1940 - 1944 Risto Ryti presidenttinä
- 13. maaliskuuta 1940-25. kesäkuuta 1941 Välirauha
- 25. kesäkuuta 1941–4. syyskuuta 1944 Jatkosota
- 1944 - 1946 C. G. E. Mannerheim presidenttinä
[muokkaa] Jälleenrakennuksen aika
- 1946 - 1956: Juho Kusti Paasikivi presidenttinä
- 1947: Pariisin rauhansopimus solmittiin 10. helmikuuta
- 1952: Helsingin olympialaiset pidettiin 19. heinäkuuta ja 3. elokuuta välisenä aikana
- 1952: Viimeinen sotakorvaustoimitus lähti Vainikkalan raja-asemalta 18. syyskuuta
- 1955: Suomi hyväksyttiin YK:n jäseneksi 14. joulukuuta
- 1956: yleislakko alkoi 1. maaliskuuta ja loppui 20. maaliskuuta
[muokkaa] Rakennemuutoksen ja hyvinvointivaltion aika
- 1956-1981: Presidenttinä Urho Kekkonen
- 1969: Solmittiin ensimmäinen tulopoliittinen kokonaisratkaisu (TuPo) nimeltään Liinamaa I
- 1975: Järjestettiin Euroopan turvallisuus- ja yhteistyökonferenssi (ETYK) Helsingissä
- 1982-1994: presidenttinä Mauno Koivisto
- 1991: Alkoi pankkikriisi josta toipuminen kesti miltei koko 1990-luvun
- 1994-2000: Presidenttinä Martti Ahtisaari
- 1995: Suomi liittyi vuoden alusta Euroopan unionin (EU) jäseneksi
- 1998: Suomi liittyi EMU:n eli Euroopan talous- ja rahaliiton jäseneksi 17. huhtikuuta
- 2000 alkaen: Presidenttinä Tarja Halonen
- 1. tammikuuta 2002: EU:n yhteinen valuutta Euro otetaan käyttöön. Maaliskuun alusta alkaen markat eivät kelpaa enää maksuvälineeksi.
- 11. lokakuuta 2002: Vantaalla Myyrmannin ostoskeskuksessa räjähtää pommi. Ks. Myyrmannin räjähdys
- 2003: "Irakgate"
- 28. joulukuuta 2004: Yli 170 suomalaista kuoli Sumatran lähellä tapahtuneen maanjäristyksen aiheuttamiin tsunameihin Aasian rannikoilla.
- 29. tammikuuta 2006: Tarja Halonen valittiin uudelleen presidentiksi
Suomen historia | ||
Suomen esihistoria (noin vuoteen 1150) | ||
Ruotsin vallan aika (1150–1809) | ||
Suomen suuriruhtinaskunta (1809–1917) | ||
Itsenäinen Suomen tasavalta (vuodesta 1917) | ||
Suomen hallitsijat · Suomen sodat | Suomi · Pohjoismaat · Eurooppa |