هیجان‌نمایی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
هیجان‌نمایی یا اکپرسیونیسم (Expressionism) نام یک مکتب هنری است.
هیجان‌نمایی شیوه‌ای نوین از بیان تجسمی است که در آن هنرمند برای القای هیجانات شدید خود از رنگهای تند و اشکال کَجوَش (معوج) و خطوط زمخت بهره می‌گیرد. دوره شکلگیری این مکتب از حدود سال ۱۹۱۰ تا ۱۹۳۵ میلادی بود ولی در کل این شیوه از گذشته‌های دور باهنرهای تجسمی ملازمت داشته و در دوره‌های گوناگون به گونه‌هایی نمود یافته است.
[ویرایش] نوشته‌های دیگر دراین‌باره
عنوان ((هیجان گری)) در سال 1911 برای متمایز ساختن گروه بزرگی از نقاشان به کار رفت که در دهه ی اول سده ی بیستم بنای کار خود را بر باز نمایی حالات تند عاطفی، و عصیان گری علیه نظامات ستم گرانه و ریاکارانه ی حکومت ها، و مقررات غیر انسانی کارخانه ها، و عفونت زدگی شهرها و اجتماعات نهاده بودند. این هنرمندان برای رسیدن به هدف همان رنگ های تند و تشویش انگیز، و ضربات مکرر و هیجان زده ی قلم مو، و شکل های اعوجاج یافته ی ((وان گوک وار)) را در فضایی از چارچوب در رفته، و با ژرفا نمایی به دور از قرار و سامان، می نشاندند، و هرآنچه آرامش بخش مهذب و چشم نواز و متعادل بود از صحنه کار خود بیرون می راندند. بدین ترتیب بین سالهای 1905 تا 1913 مکتب هیجان گری با درک الهام از هنر خاص ونسان وان گوگ، و به علمداری نقاشانی چون کوکوشکا، امیل نولده و کرشنر در شهر درسد و با عنوان "پل" بر پا شد. در میان هیجان گرانی که شهرت جهانی یافتند می توان به اشخاص زیر اشاره کرد: انسور بلژیکی با احلام هراس انگیز و نیشخند خراش آورش، و ادوارد مونک نروژی که پرده ی معروفش جیغ در سال 1993 به تنهایی مفهوم کامل شیوه ی هیجان گری را در نظر هر بیننده روشن می سازد، و باز امیل نولده که با تجسم بخشیدن به پندارهای دینی و صور کابوسی ذهن آشفته اش یکی از نقطه های اوج آن شیوه را در وجود می آورد. در فرانسه می توان دو مکتب هیجانگری و ددگری را از برخی جهات فنی و صوری چون: رنگهای به نهایت درجه تند، شکلهای ساده شده، و جزییات و عادیات از قلم افتاده، با هم قرین و مشابه دانست. لیکن تفاوت بنیادیشان که ددگران به طور عموم در سطح رویت باقی می مانند، و نقاشان هیجانگر به مجسم ساختن احوال آشفته و احلام ذهنی خود همت می گمارند. از این زمره نقاشان یکی "سوتین" را نام می بریم که در آثاری چون مرده و گاو پوست کنده آلام درونی خود را به وصف در می آورد. و دیگر ژرژ روئو را که در آثارش رنگهای تند و تیره و خطوط سیاه بسیار کلفت (همانند بند کشی سربی در شیشه بند منقوش کلیساهای گوتیک) به کار می برد، و در بیشتر آنها الهامات دینی و تلخ کامیهای خود را با شکلهای زمخت و چهره های سرد و عبوس (که باز از جهاتی یادآوری تصویر سازی قرون وسطایی و تنگ افتاده در فضایی فشرده اند) مجسم می سازد. در سال 1912 شیوه ای منشعب از هیجانگری با عنوان "سوار آبی رنگ" و به پیشوایی کاندینسکی، پل کله و فرانتس مارک در مونیخ پا گرفت و زمینه را برای ظهور تحولی عمده به نام "هیجانگری انتزاعی" آماده ساخت.
در پیکره سازی به شیوه هیجانگری با هنرمند بزرگی چون زادکین آشنا می شویم که هنرش فرانسوی است و اصلش روسی ، و که تنها با یک پیکره خود به نام انسان صاعقه زده ویژگیهای اصلی شیوه ی هیجانگری را در برابر دیده و درک ما قرار می دهد. زادکین که در آغاز کار مجذوب هنر حجمگری شده بود، با بهره برداری از اصول و اسلوب آن مکتب متدرجا تمایلات هیجانگری را در آثار خود نمایان ساخت، و سرانجام تنها آن شیوه را برای ابراز عصیان و بدبینی عمیق خود مناسب یافت. این پیکر تراش پرتوان انسان صاعقه زده را با به کارگیری حفره و برآمدگی، راست خطی و خمیدگی، برش و حجم آفرینی به شیوه ی حجم گری، اعوجاج بخشی و برهم زنی تناسبات طبیعی به شیوه ی هیجانگری، بر ما عرضه می دارد. شیوه ی هیجانگری که اصالتا سجیّه ی شمالی داشت، در آلمان و فرانسه همزمان شایع شد. ددگران فرانسه برداشتهای ون گوگ آتشین مزاج، و گوگن بومی مسلک و بی اعتنا به مقررات رسمی را در هنر خود آمیختند، و خلاصه ی بیان آن شد که ماتیس رهبر گروه در سال 1908 به قلم آورد: "هدف اصلی من در نقاشی گویایی بیان است... رنگ بیش از هر چیز باید در خدمت بیان حالت درونی هنرمند باشد..." انگلستان از این نهضت های هنری برکناری ماند، و تنها ماتیو اسمیث بود که با آثار ددگران آشنایی یافت و به شیوه ی آنان رنگهای گرم و تابان بر پرده های خود نشاند. هیجانگری با سجیه ی عصیانگری و مهار گسیختگی خود اصولا از پسند خوی خوددار و سنت پرست انگلیسیها به دور بود. آزمایشهای ویندم لویس پیشوای نهضت، و نقاشانی چون نوینسون و ویلیام رابرتز و همچنین پیکر تراش گودیه برشکا، که معتقد بودند، هنرمند تنها در حال "دورانگری" یا "غرق در گرداب هیجان هنری" می تواند به آفرینش اثری اصیل دست یابد، نافرجام ماند. این تنها نهضت همگام با هیجانگری بود که چند سالی پیش از جنگ جهانی اول در انگلستان به ظهور رسید، لیکن جز برپا کردن نمایشگاهی از آثار اندک اعضای خود ثمری قابل ذکر به لار ننشاند. پس از جنگ جهانی اول هیجانگری گسترش و تنوع بیشتر یافت. در هلند و بلژیک و دانمارک و ایتالیا، و سپس در آمریکای ساحل شرقی، شیوه ی نامبرده طبعا با پاره ای تمایلات و رنگهای محلی آمیخته شد و آثار فراوان و گوناگون به بار آورد. پس از جنگ جهانی دوم هیجانگری در آلمان و دانمارک هلند و بلژیک و فرانسه شکوفایی و جنبش تازه یافت، و از 1948 به بعد هیجانگری با هنر انتزاعی در آمیخت و تحولی عمده به وجود آورد که مرکز باروری آن این بار به نیویورک انتقال یافت.
[ویرایش] جستارهای وابسته
- هیجان‌نمایی انتزاعی
- ترکیب‌گرایی
- جنبش‌های هنری
- هنر
[ویرایش] منابع
- مرزبان، پرویز و معروف، حبیب: فرهنگ مصور هنرهای تجسمی، ویرایش سوم، انتشارات سروش، تهران ۱۳۷۷خ
- مصوبات فرهنگستان زبان ایران
