James Joyce
El Vikipedio
James JOYCE [ĝejmz ĝojs] (naskiĝis la 2-an de februaro en Dublino, 1882, mortis la 13-an de januaro, 1941 en Zuriko) estis irlanda verkisto, filozofo, lingvisto, erudito, plej fama eksperimentatoro en literaturo kaj unu el la plej influaj aŭtoroj de la 20-a jarcento.
Li finis jezuitan lernejon sed en aĝo de 16 jaroj li forpuŝis kredon. Poste li studis en Dublino filologion kaj filozofion. Joyce puŝis la romanon kaj la anglan lingvon preskaŭal frakasado. Ulysses ("Uliso") priskribas unu tagon, la 16-an de junio, 1904, alinomatan Bloomsday ("Tago de Bloom") en Dublino, Irlando kiel travivita de lokano Leopoldo Bloom kaj Stefano Dedalus. Tiu dato fakte estas la tago, kiam Joyce kun sia estonta edzino, Nora Barnacle, forlasis Irlandon. Ili loĝis en Parizo, Zuriko kaj Triesto. Ulysses esprimas sin mem ne kiel ĉenon da okazoj, sed kiel la 'konscifluon' de Leopoldo mem; ĝi ne priskribas realon mem, sed la ĉenon de mensopremoj de Leopoldo.
En 1914 aperis lia kolekto de historietoj Dubliners (dublinanoj) kiu estis genia esprimo de socieco kaj esteco de homo en Dublin. Plej fama historiero estas "The dead" (Malvivulo).
Post publikado de Uliso li estiĝis unu el plej famaj kaj laŭtvoĉaj aŭtoroj de sia tempo. Ĝis tiu tago Uliso estas opinita kiel plej ŝokinda kaj eĉ genia verko de James Joyce. Ĝi kreas malfacilan literaturon pri malfacileco kiel estas homa vivo. En Uliso oni rigardas tre grava kunekzistado kun pensoj de ekzistencialismo. Uliso kvankam estas verko modernisma ĝi perfidas tiun ismon por pensoj ekzistencialemaj kaj teruremaj. Poste James Joyce komencos skribi kaj eldoni en gazetoj sian novan verkon nomitan unue "Work in Progress" ke estiĝi la "Finnegans Wake" (La Mortfesto de Finnegan) kiu estas laŭ multaj lingvistoj kaj literaturscienculoj la plej grava verko en literaturo. La "Mortfesto" estas verko kun decentralizita konteksto kaj heretogenika strukturo. Leganto kiam legas ĝin pejorativante kunigas nur kelkajn frazojn kaj kombinas al si eblan kontekston de "Mortfesto". Tial leganto estas ankaŭ la skribisto de tiu verko. La "Mortfesto" estas skribita per planlingvo de James Joyce- ĝi estas kunigo de multaj lingvoj kaj enkondukante ilin al multaj foniaĵoj, kontaminacioj kaj grafikaj prezentoj de aĵoj. Laŭ multuloj tia mikso estas ne ebla por kompreni sed Joyce parolis ke oni devas nur laŭtvoĉe legi por kompreni.
Inter aliaj, Joyce influis la aŭtorojn Jorge Luis Borges, Umberto Eco, Anthony Burgess kaj Paglia kaj la reĝisoron Kubrick (almenaŭ per la romanistoj, kiujn Joyce influis).
[redaktu] Listo de verkoj
- Dubliners ("Dublinanoj", 1914)
- Portrait of the Artist as a Young Man ("Portreto de la artisto kiel juna viro", 1916)
- Ulysses ("Uliso", 1922)
- Finnegans Wake ("Mortfesto de Finnegan", 1939)
