Rawenna
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz w dyskusji tego artykułu lub na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
| Ravenna | |
 |
|
| Państwo |  Włochy |
| Region | Emilia-Romania |
| Prowincja | Rawenna |
| Położenie | 44°25' N 12°12' E |
| Powierzchnia | 652 km² |
| Populacja (2004) - liczba ludności - gęstość |
138 204 212/km² |
| Numer kierunkowy | 0544 |
| Kod pocztowy | 48100 |
| Kod ISTAT | 039014 |
Rawenna, wł. Ravenna - miasto i gmina w północnych Włoszech w regionie Emilia-Romania, stolica prowincji Rawenna. Wg danych na rok 2004 gminę zamieszkują 138 204 osoby, 212 os./km².
Miasto leży na równinie u zbiegu rzek Ronco i Montone, w odległości 10 km od Morza Adriatyckiego, z którym połączone jest żeglownym kanałem.
Znaczący ośrodek przetwórstwa ropy naftowej (rafineria) i gazu ziemnego. W pobliżu eksploatacja podmorskich złóż gazu ziemnego. Produkcja nawozów sztucznych i kauczuku syntetycznego. Również przemysł metalowy, włókienniczy i spożywczy (gł. tłocznie oleju z oliwek). Port handlowy, węzeł kolejowy i drogowy, ośrodek turystyczny (kąpielisko Marina di Ravenna) z licznymi zabytkami, muzeami, galerią malarstwa.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Od około XIV w. p.n.e. okolice dzisiejszej Rawenny zamieszkane były przez Umbrów. Ich należy prawdopodobnie uważać za założycieli miasta. W VI w. p.n.e. tereny te dostały się pod władzę Etrusków, a później nadpadańskich Galów. Ok. 191 p.n.e. Rawenna przyłączona została do republiki rzymskiej podczas podboju części Galii Przedalpejskiej po II wojnie punickiej.
Dogodne położenie na północno-wschodnim wybrzeżu Italii (miasto znajdowało się wówczas na przybrzeżnych lagunach, które w czasach późniejszych uległy zamuleniu) spowodowało, że Rawenna rozwijała się jako ważny rzymski port. W 132 p.n.e. miasto otrzymało połączenie z systemem rzymskich dróg gdyż przebiegła przez nie wybudowana wówczas via Popillia-Annia, łacząca Rimini z Akwileą. Po wybudowaniu w czasach Oktawiana Augusta Portus Classis, pełniącego rolę głównej bazy floty rzymskiej na Adriatyku, Rawenna stała się najważniejszym portem w tym rejonie. W początkach II w. cesarz Trajan doprowadził do miasta 70 km akwedukt.
Wielka kariera Rawenny rozpoczęła się w początkach V w. W 402 r. cesarz Honoriusz przeniósł się do niej ze swoim dworem z zagrożonego przez Wizygotów Mediolanu. Aż do zdetronizowania ostatniego cesarza zachodniorzymskiego przez Odoakra w 476 r., Rawenna była miastem rezydencjalnym cesarzy zachodniorzymskich. W 426 r. cesarz Walentynian III wydał tzw. konstytucję raweńską, znaczącą dla ujednolicenia i późniejszej kodyfikacji prawa rzymskiego.
W 438 r. Rawenna została podniesiona do rangi stolicy arcybiskupiej. Jej arcybiskupi przez całe średniowiecze odgrywali ważną rolę, zachowując niemal książęce znaczenie. Od 476 do 493 r. była stolicą pierwszego "barbarzyńskiego" władcy Italii, Odoakra. W czasie trzyletniego oblężenia (od 490) przez Ostrogotów uległa znacznym zniszczeniom. Zwycięski Teodoryk uczynił ją stolicą swego, obejmującego całą Italię, królestwa. W 540 r. miasto zdobył bizantyjski wódz Belizariusz, biorąc jednocześnie do niewoli króla Witigesa. Rozległe jeszcze posiadłości bizantyjskie w Italii zostały zorganizowane, wraz z Sycylią, w Egzarchat Rawenny (565). Przez następne 200 lat Rawenna była stolicą zmniejszającego się ciągle władzwa bizantyjskiego we Włoszech.
Około 751 r. Rawenna została zdobyta przez Longobardów, a w 754 r. odebrana im przez interweniującego po stronie papieża Stefana II króla Franków Pepina III. Pepin w 765 r. przyłączył miasto do Państwa Kościelnego, w którym z przerwami pozostawało do 1859 r.
Rawenna była ważnym ośrodkiem, w którym przetrwały tradycje rzymskie przyczyniając się do tzw. odrodzenia karolińskiego na przełomie VIII i IX w. Powstające w monarchii Karola Wielkiego budowle wzorowane były na raweńskich, m.in. słynna kaplica pałacowa w Akwizgranie na kościele San Vitale.
Od IX wieku działała w Rawennie słynna szkoła prawnicza podtrzymująca i upowszechniająca znajomość prawa rzymskiego. Na jej bazie powstało na przełomie XI i XII w. studium, które może ubiegać się z uniwersytetem bolońskim o miano pierwszego uniwersytetu. W połowie XII w. miasto uzyskało krótkotrwałą samodzielność. Od XIII w. najbardziej znaczącym w Rawennie był ród da Polenta, pod władzą którego, po przeniesieniu siedziby papieskiej do Awinionu (1308) i w okresie Wielkiej Schizmy na przełomie XIV i XV w., uzyskała faktyczną niezależność. Gościem Guido Novello da Polenta był w ostatnich latach życia Dante, który tu kończył Boską Komedię i zmarł w 1321 r.
W latach 1449-1509 miasto należało do Wenecji. W czasie wojen włoskich dostało się na jakiś czas (1512-1526) pod panowanie Francji po bitwie pod Rawenną, jednej z pierwszych bitew, w których decydującą rolę odegrała artyleria, przegranej przez Świętą Ligę. Po wypędzeniu Francuzów, Rawenna z powrotem trafiła do Państwa Kościelnego. W latach 1797-1814 wchodziła w skład kolejnych, tworzonych przez Napoleona Bonaparte państw w północnej Italii. W okresie tendencji zjednoczeniowych we Włoszech, Rawenna przyłączyła się w 1859 r. do Królestwa Sardynii wchodząc wraz z nim w 1861 r. w skład Królestwa Włoch.
Przeszłość Rawenny uzasadnia traktowanie jej jako jednej z historycznych stolic Europy. Dostrzegł to Jan Paweł II wybierając miasto na miejsce homilii na temat chrześcijańskiej tożsamości kontynentu:
- Rawenna, która jest świadkiem scalania wielu kultur przez chrześcijaństwo, co dało początek kulturze Średniowiecza, przypomina dziś o potrzebie nowej ewangelizacji Europy. Ewangelizacja ta będzie zarazem szansą odnalezienia chrześcijańskiej tożsamości kontynentu. (11 maja 1986)
[edytuj] Zabytki
[edytuj] Baptysterium Ortodoksów
Nazwane później Baptysterium Neona - powstało z przebudowanej łaźni rzymskiej. Prace rozpoczęto pod koniec IV wieku, końcowy kształt uzyskało w 458 w czasach biskupa Neona. Zachowana budowla, założona na planie centralnym, oświetlają okna w niszach oddzielonych od siebie arkadami ozdobionymi płaskorzeźbami, na których przedstawaiono postacie 16 proroków. Sklepienia nad niszami zdobi stiukowa dekoracja złożona z motywów roślinnch i zoomorficznych. Na kopule znajduje się mozaika, której centralną część zdobi przedstawienie Chrztu Jezusa w Jordanie. Na kopule, wokół środkowego obrazu wykonano wizerunki 12 apostołów. Najniższy krąg to kolumnowy portyk z czterema ołtarzami, na których znajdują się otwarte księgi ewangelii. Jest to jedno z najlepiej zachowanych baptysterii zbudowanych w V wieku.
[edytuj] Mauzoleum Galli Placydy
Galla Placyda była córką Teodozjusza Wielkiego. Mauzoleum zbudowane zostało na początku VI wieku w sąsiedztwie kościoła Santa Croce (św. Krzyża). Kościół Santa Croce został zbudowany na początku V wieku, na planie krzyża greckiego. Mauzoleum dobudowano do świątyni jako zakończenie narteksu. Mauzoleum, zachowane do czasów obecnych w prawie nie zmienionej formie, jest jednym z przykładów architektury wczesnochrześcijańskiej. Dziś jest to wolno stojąca, ceglana budowla o planie krzyża greckiego. Centralną część przykrywa sklepienie żaglaste a nad ramionami krzyża wykonstruowano sklepienia kolebkowe. Zewnętrzną dekorację skomponowano z szeregu ślepych arkad. Ściany wewnętrze są wyłożone marmurem a sklepienia zdobią cenne mozaiki.
[edytuj] Mauzoleum Teodoryka
Budowla na planie centralnym przykryta kopułą wykonaną z jednego bloku kamienia.
[edytuj] Baptysterium ariańskie
Bryła i dekoracja kopuły przypominają wcześniejsze baptysterium Neona. Zbudowane zostało na planie ośmiokąta z czterema apsydami. Kopułę zdobi scena Chrztu w Jordanie, wokół 12 apostołów w procesji prowadzonej przez św. Piotra i św. Pawła oraz tron dla Chrystusa (tzw. Etimasia) (VI wiek).
[edytuj] Katedra
Pierwotnie zbudowana w V wieku, przez Honoriusza, jako pięcionawowa bazylika. Zniszczona w 1773 przez trzęsienie ziemi. Odbudowana w nowej formie.
[edytuj] Bazylika Sant Apollinare Nuovo
Zbudowana przez Teodoryka Wielkiego ok. 490 r. na planie ośmioboku. Pierwotnie był to kościół dworski. Wewnętrzna nawa główna przykryta jest kopułą opartą na 8 kolumnach połączonych ze sobą arkadowymi łukami. Do centralnej nawy przylega 8 półkolistych eksedr, za którymi znajduje się dwukondygnacyjne obejście. Kościół poprzedza narteks a część prezbiterialną zamykają pastoforia. W bazylice, nad oknami centralnej nawy głównej, zachowały się pięciowieczne mozaiki z przedstawieniami cudów Jezusa, wizerunki proroków i widok na pałac Teodoryka. Ściany zdobią mozaiki w stylu bizantyjskim (wykonane ok. 560 r.), ukazujące procesję męczenników prowadzoną przez św. Marcina, zakończoną sceną składania hołdu Zbawicielowi, oraz męczenniczek podążających za Trzema Królami składającymi hołd Marii z Dzieciątkiem. Stojąca obok kościoła wieża dzwonnicy, zbudowana na planie koła, pochodzi z XI wieku.
[edytuj] Kościół San Vitale
Budowę rozpoczęto w czasach Teodoryka Wielkiego, a jej finansowanie zapewnił grecki bankier Julian (Guliano Argentario) - być może agent bizantyńskiego cesarza Justyniana. Prace kontynuowano po wkroczeniu armii Bizantyńskiej do miasta. Jest to ośmioboczna budowla na planie centralnym z obejściem i narteksem, przykryta kopułą. Do nawy przylega 8 nisz. Wnętrze koscioła zdobią mozaiki w stylu bizantyńskim, wykonane ok. 443 r. W prezbiterium zachowały się sceny z portretami Justyniana i jego żony Teodory w otoczeniu dworu.
