Mordechaj Anielewicz
Z Wikipedii
Mordechaj Anielewicz, ps. "Malachi" (pol. "Aniołek") (ur. 1919 w Wyszkowie - zginął 8 maja 1943 w Warszawie) - dowódca Żydowskiej Organizacji Bojowej podczas powstania w getcie warszawskim.
Pochodził z żydowskiej rodziny mieszkającej na warszawskim Powiślu. Jego ojciec Abram prowadził tam sklep, z którego utrzymywał rodzinę. Mordechaj ukończył prywatne Męskie Gimnazjum "Loar", gdzie w 1938 roku zdał maturę. W czasie nauki od 1934 roku należał do lewicowo-syjonistycznej organizacji skautowskiej Haszomer Hacair a od 1937 roku dowódcą oddziału (gdudu) Bechazit i członkiem komendy warszawskiej. W 1939 roku wszedł do Komendy Naczelnej Haszomer Hacair.
W czasie kampanii wrześniowej wraz ze swymi podwładnymi z organizacji Haszomer-Hacair usiłował przedostać się do Rumunii, ale przeszkodziły mu w tym władze radzieckie. Anielewicz wrócił do Warszawy i kontynuował swoją działalność w Komendzie Naczelnej Haszomer Hacair. Bardzo szybko włączył się także do redagowania pisma "Neged Hazerem" (pol. "Pod prąd") i od 1940 był jej współredaktorem. Kiedy znalazł się w warszawskim getcie, zaczął wiosną 1942 roku współorganizować żydowski Blok Antyfaszystowski - organizację działającą w gettach Generalnego Gubernatorstwa i Śląska.
Początkowo był w kierownictwie żydowskiej organizacji skautowej Haszomer Hacair (która ostatecznie weszła w skład ŻOB), zaangażowanej w przerzucanie ludzi poza okupowaną Europę, wrócił jednak do warszawskiego getta, aby przeciwdziałać wywożeniu Żydów do Treblinki. W dniu 2 grudnia 1942 roku został komendantem Żydowskiej Organizacji Bojowej. W dniach 18 - 21 stycznia 1943 roku kierował pierwszą zbrojną samoobroną w getcie warszawskim.
W dniu 19 kwietnia 1943 roku stanął na czele ŻOB podczas powstania w getcie warszawskim. Wtedy według niepotwierdzonych informacji mianowany na stopień majora. Zginął 8 maja 1943 roku wraz z resztą dowództwa powstania w getcie warszawskim, w bunkrze przy ul. Miłej 18, szturmowanym przez oddziały hitlerowskie.
Jego imieniem nazwano oddział partyzancki GL, utworzony z uczestników powstania zbiegłych z getta warszawskiego.
Imię Mordechaja Anielewicza nosi kibuc Yad Mordechai w Izraelu. W Warszawie imię Mordechaja Anielewicza nadano w latach 60. ulicy noszącej wcześniej nazwę Gęsia. W Wyszkowie, przy moście na Bugu, w miejscu gdzie stał dom, w którym urodził się Anielewicz, znajduje się poświęcony mu pomnik z napisami w językach polskim, hebrajskim i angielskim.
Rozkazem L.400/BP z dnia 25 lipca 1944 r. Komendy Głównej AK pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych, a w 1945 rok władze Ludowego Wojska Polskiego przyznały mu Krzyż Grunwaldu III klasy.
[edytuj] Bibliografia
W języku niemieckim:
- "Das Lied ist geschrieben mit Blut und nicht mit Blei": Mordechaj Anielewicz und der Aufstand im Warschauer Ghetto. 2003. ISBN 3-00-013643-6. wydawnictwo: Sabine Gebhardt-Herzberg (s.gebhardt-herzberg@gmx.net):
