Ludwik XIV Burbon

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Król Ludwik xiv

Ludwik XIV podczas koronacji

Ludwik xiv Wielki, Król Słońce (ur. 5 września 1638 w Saint-Germain-en-Laye, zm. 1 września 1715 w Wersalu) – król Francji i Nawarry 1643–1715, syn Ludwika XIII, z dynastii Burbonów.

W chwili śmierci ojca Ludwik nie miał jeszcze skończonych 5 lat. Do czasu pełnoletności rządy regencyjne sprawowali jego matka Anna Austriaczka i Włoch - kardynał Jules Mazzarini, wyznaczony na regenta jeszcze przez swego poprzednika, kardynała Armanda Richelieu. Mazzarini kontynuował politykę umacniania władzy centralnej. Między innymi rozwiązał parlament paryski. Fronda zwolenników parlamentu, występujących zwłaszcza za zwiększeniem udziału mieszczaństwa w życiu politycznym, a przeciwko absolutyzmowi króla, została bezwzględnie stłumiona przy użyciu wojska.

[edytuj] Samodzielne rządy

Faktycznie Ludwik XIV przejął samodzielne rządy dopiero po śmierci Mazzariniego w 1661 r., w wieku 23 lat. Przygotował się do nich starannie i już w pierwszym roku swego panowania wydał 17 edyktów, zapoczątkowując szerokie i wszechstronne reformy we Francji. Obejmowały one prawodawstwo, finanse, gospodarkę, nowy podział administracyjny kraju, wojsko, porządki publiczne, podatki, cła i inne. Wszystkie miały na celu umocnienie potęgi i roli państwa oraz centralnej władzy królewskiej. Ludwik XIV chciał sam rządzić i decydować o wszystkim, co się działo w królestwie. Znane jest jego powiedzenie - „państwo to ja!”. Swój kult władzy budował także na wystawności i bogactwie dworu królewskiego oraz na organizowaniu licznych festynów, widowisk i przedstawień teatralnych, sławiących monarchę i jego czyny. Malowidła Charlesa Le Bruna są pochlebnym obrazem panowania Ludwika XIV od 1661 do 1678 roku, co zresztą nie jest oderwane od rzeczywistości: Ludwikowi XIV przypisuje się stwierdzenie "państwo to ja" lub określa się go jako "Króla-Słońce", gdyż doprowadził do rozkwitu monarchii absolutnej.

Portret Ludwika XIV i Colberta pędzla Charlesa le Brun

Król otaczał się kompetentnymi i zdolnymi urzędnikami; np. minister finansów - Jean B. Colbert (1661-83), który dbał o rozwój handlu i manufaktur, znacznie powiększył skarb królewski, oraz komisarz fortyfikacji - Sebastian Vauban, który zbudował rozległy system twierdz i fortyfikacji wzdłuż wschodnich i północnych granic państwa. Król wspierał też rozwój kultury, nauki i sztuki. W okresie jego panowania powstało wiele monumentalnych budowli, realizowanych w stylu dojrzałego baroku. Głównym z nich jest zespół pałacowo-ogrodowy, w Wersalu, będący siedzibą dworu królewskiego.

Pomnik Ludwika XIV na dziedzińcu pałacu w Wersalu

Ludwik XIV nie był władcą tolerancyjnym. W 1685 r. anulował edykt nantejski z 1598 r. o równouprawnieniu innowierców. Związana z tym fala represji spowodowała emigrację ponad 200 tys. hugenotów i odbiła się negatywnie na gospodarce kraju i na stosunkach politycznych z państwami protestanckimi Europy. Między innymi państwa niemieckie Rzeszy odmówiły współdziałania z Francją w jej konfliktach z katolickimi Habsburgami.

Ludwik XIV prowadził liczne wojny. W wyniku wojny dewolucyjnej z Hiszpanią w latach 1667-1668 i wojny z Holandią w latach 1672-1679 terytorium Francji powiększone zostało o pas terenów wzdłuż północno-wschodnich granic, od Alp po Kanał La Manche. Między innymi Francja w 1670 r. zajęła Lotaryngię, a w 1681 r. Alzację oraz Strasburg. Natomiast żadnych zdobyczy terytorialnych nie przysporzyły dziewięcioletnia wojna z państwami Ligi Augsburskiej (Anglia, Hiszpania, Austria, Sabaudia, Bawaria, Saksonia i inne), toczona w latach 1689-1697, oraz wojna sukcesyjna hiszpańska w pierwszym dziesięcioleciu XVIII w.
Wszystkie te wojny bardzo wiele Francję kosztowały. Również kosztowna była zewnętrzna ekspansja kolonialna, przy czym w 1697 r. posiadłości francuskie powiększyły się, między innymi, o wyspę Santo Domingo (Haiti) na Karaibach. W 1799 r. Pierre Le Moyne d'Iberville założył pierwszą stałą francuską kolonię w Ameryce Północnej, kolonia ta otrzymała nazwę Luizjana na cześć Ludwika XIV (fr. Louis).

W 1701 r. Francja uwikłana została w wojnę sukcesyjną o tron hiszpański, po bezpotomnej śmierci króla Hiszpanii Karola II Habsburga. Mianowicie w swym testamencie na następcę tronu wyznaczył on wnuka Ludwika XIV Filipa d’Anjou. Stworzyło to perspektywę dominacji francusko-hiszpańskiej w Europie i stało się przyczyną zawiązania wojennej koalicji angielsko-holendersko-niemieckiej, skierowanej przeciwko Francji i Hiszpanii. Wojna o tron hiszpański objęła całą zachodnią Europę i okazała się, zwłaszcza dla Francji, wyniszczającą i bardzo kosztowną. Zakończyła się w 1713 r. pokojem w Utrechcie. Od tego czasu, mimo utrzymania się na tronie hiszpańskim francuskiej dynastii Burbonów, Francja straciła swą pozycję pierwszego mocarstwa w Europie i świecie na rzecz Anglii.

Ludwik XIV jako cesarz

Wojny prowadzone przez Ludwika XIV przyczyniły się w dużym stopniu do głębokiego kryzysu gospodarczego, jaki dotknął Francję w okresie ostatnich kilkunastu lat jego panowania. Do załamania gospodarczego przyczyniły się także nieurodzaje, w związku z żywiołowymi katastrofami, jakie nawiedziły rolnictwo Francji w 1709 r. i kilku latach następnych. Kryzys był bardzo dotkliwy, przejawił się głównie w spadku produkcji żywności i wielkiej pauperyzacji ludności, co spowodowało klęskę głodu, jaka ogarnęła całe regiony kraju.

Król Ludwik XIV zmarł w 1715 r., pozostawiając po sobie wielkie, zmodernizowane państwo o scentralizowanej, absolutystycznej władzy królewskiej, będące wzorem dla wielu innych państw Europy, mimo przejściowego krachu gospodarki i finansów królestwa. Zaś francuski dwór w Wersalu stał się salonem mody i etykiety. Bardzo rozbudował się Paryż, osiągając ponad ćwierć miliona mieszkańców i uzyskując nowe eleganckie dzielnice, place, bulwary, mosty, parki oraz liczne obiekty architektoniczne. Odtąd na wiele stuleci stolica Francji stała się równocześnie architektoniczną i kulturalną stolicą całej Europy, zaś język francuski stał się językiem dyplomacji i arystokracji europejskiej.

Król-Słońce Ludwik XIV był najdłużej panującym monarchą europejskim, bo aż 72 lata (wliczając okres regencji). W gmachu władzy absolutnej, stworzonej przez jego pradziadka, zaistniały rysy, które (w miarę ich powiększania) zaowocowały wybuchem rewolucji 74 lata później. Po nim na tronie francuskim zasiadł jego prawnuk Ludwik XV (1715-1774).

[edytuj] Wywód przodków

4. Henryk IV
	2. Ludwik XIII
5. Maria Medycejska
		1. Ludwik XIV
6. Filip III Habsburg
	3. Anna Austriaczka
7. Małgorzata Habsburg córka cesarza Ferdynanda II

[edytuj] Małżeństwa i dzieci

W 1660 roku Ludwik XIV poślubił Marię Teresę Hiszpańską - córkę króla Hiszpanii, Filipa IV. Z ich 6 dzieci wieku dorosłego dożył tylko jeden syn - Ludwik, zwany Wielkim Delfinem. Zmarł on jednak wcześniej od swojego ojca.

Ludwik XIV miał kilka kochanek i 16 lub 17 dzieci z nimi poczętych. Jego najważniejszymi (tj. pozostającymi z nim najdłużej w związku) kochankami były Ludwika de La Valliere oraz pani de Montespan. Z pierwszą miał tylko dwoje dzieci: Ludwika de Vernandois oraz Marię Annę de Blois, późniejszą księżną de Conti. Z panią de Montespan miał siedmioro dzieci, między innymi: Ludwika Augusta de Bourbon, Ludwikę de Nantes, Ludwika Aleksandra de Bourbon (hrabiego Tuluzy), Annę Luizę de Bourbon-Conde oraz Franciszkę de Blois (późniejszą żonę bratanka Ludwika, Filipa Orleańskiego). Sześcioro z nich zostało przez Ludwika uznane. (Zobacz też: Markiza de Montespan).

W 1684 ożenił się po raz drugi, ze swoją kochanką Markizą de Maintenant - był to związek morganatyczny. Para nie miała dzieci.