Torturo

El Vikipedio

Torturo estas kruela turmento (fizika aŭ morala), per kiu oni provas eltiri konfeson el akuzito aŭ pere de kiu oni iam punis kondamnitojn.

[redaktu] homaj rajtoj

La torturo, turmento estas malpermesita laŭ artikolo 5 de homrajta klarigo de la Unuiĝintaj Nacioj:

"Neniu suferu torturon aŭ kruelan, nehoman aù sendignigan traktadon aù punon."

Sama malpermeso ripetiĝas en la artikolo 3 de la Eŭropa Homrajta Konvencio.

[redaktu] La historio de torturo en Eŭropo

En la okcidenta jurisdikcio (juĝopovo) la torturo estis praktikata (en Germanio) ekde la unua kvarono de la 14-a jarcento. Tio evoluis ĝis fino de la mezepoko kiel rimedo de punproceso por eltiri konfeson el akuzito. Laŭ la mezepokaj konceptoj, gravis por la juĝo aŭ kredindaj vid-atestantoj aŭ konfeso; kaj ne la indikaĵoj.

La historiaj radikoj de torturo en la germana malfrua mezepoko devenas el la romia juro, kiu la torturon permesis originale kontraŭ la sklavoj, sed ekde la 1-a jarcento p.K. eĉ ĉe krimoj kontraŭ moŝto („crimen laesae maiestatis“), do ĉe ŝtatperfido kontraŭ civitanoj.

La ekleziaj estroj kaj la papo rifuzis la torturon antaŭ la miljara turniĝo, sed tio ŝanĝiĝis en la batalo de la eklezio kontraŭ herezaj movadoj de ’’Kataroj (ĉefgrupo: Albigensoj) kaj Valdanoj’’. En 1252 papo Innocento la 4-a eldonis faman-fifaman buleon „Ad extirpanda“, en kiu li instigis la komunumojn de norda Italio torturi la herezo-suspektitajn personojn, „sen rompi korpopartojn kaj kaŭzi vivdanĝeron“.

Tiuj metodoj poste disvastiĝis en la tuta Italio kaj jam en la 13-a jarcento ekuzatis en Germanio.

La dua vojo por transpreni la romian juron estis la t. n. kultura akcepto. La mezepoka germana juro estis ĉefe – nur parte skribita – kutimjuro, kiu evoluis en tempo kaj loko diverse. En Italio kontraŭ tio ekzistis komence de la 12-a jarcento – antaŭ ĉio en la Universitato de Bologna - jam unueca juro surbaze de manskribo trovita en la 11-a jarcento, kiu estis granda romia jurkolekto el la 6-a jarcento (Corpus iuris civilis). Tiu jurkolekto reiras ĝis la malnova romia juro, kiu evoluis jam mil jarojn en la antikva epoko.

...

Homoj, kiuj iuepoke subtenis torturon: