Μουσική

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ένας απλός και πανανθρώπινος ορισμός για την Μουσική που έχει προταθεί από τους εθνομουσικολόγους και τους κοινωνιολόγους της μουσικής είναι "ήχος οργανωμένος με ανθρώπινο τρόπο". Η Δυτική Μουσική ορίζεται συχνά ως η Τέχνη και η Επιστήμη που ασχολείται με τους ήχους. Ο διαχωρισμός αυτός της Θεωρίας και της Πράξης καλλιεργήθηκε ιδιαιτερα από τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι με τον όρο Μουσική εννοούσαν αρχικά την Ποίηση, το Μέλος και τον Χορό, ως αδιάσπαστη ενότητα τεχνών που καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα στο Θέατρο, ενώ την θεωρία της Μουσικής την εξέφραζε ο κλάδος της Αρμονικής. Ο διαχωρισμός αυτός υιοθετήθηκε και καλλιεργήθηκε από την δυτικοευρωπαϊκό πολιτισμό και έτσι σήμερα μπορούμε να πούμε ότι η μουσική ως Τέχνη, έρχεται να καλύψει την ανάγκη του ανθρώπου να εκφράσει, με τους ήχους, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ψυχικές του καταστάσεις. Ως Επιστήμη, εξετάζει την προέλευση, την παραγωγή, τη διάταξη, το ύψος, τη διάρκεια, την ένταση και τη χροιά των ήχων, καθώς και τη μεταξύ τους σύνδεση. Σε αυτόν τον τομέα αναπτύχθηκαν η Μορφολογία, η Μουσικολογία, η Εθνομουσικολογία, η Ιστορία της Μουσικής και η Ακουστική σαν ξεχωριστές επιστήμες.

Τα ηχητικά στοιχεία, γίνονται μουσική, μόνο χάρη στην οργάνωσή τους. Χρειάζεται ένας άνθρωπος, ο οποίος κάποιες φορές αναγνωρίζεται από το περιβάλλον του ως προικισμένος με ειδικά προσόντα και με γνώση, για να αποφασίσει πώς θα οργανώσει κάποιους συγκεκριμένους ή μη ήχους της επιλογής του μέσα σε ένα δεδομένο χρονικό διάστημα. Ο τρόπος με τον οποίον οργανώνει ο άνθρωπος το ηχητικό υλικό, παράγοντας μουσική, εξαρτάται από την αλληλεπίδρασή του με το φυσικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, από φυσικόυς νόμους όπως η συμμετρία, η περιοδικότητα, η επανάληψη, η ταλάντευση, η ηχώ, αλλά και πιθανόν από αστάθμητους παράγοντες.

Η Μουσική είναι τόσο παλιά όσο και η Γλώσσα. Ουσιαστικά εξελίχθηκε παράλληλα με τον άνθρωπο. Όμως, ο έναρθρος λόγος, ποτέ δεν μπόρεσε να αποδώσει όλες τις αποχρώσεις των υποκειμενικών, προσωπικών, ανθρώπινων σκέψεων και συναισθημάτων. Γι' αυτό και ο άνθρωπος ανέπτυξε ένα άλλο ηχητικό μέσο για να εκδηλώνεται και να εκφράζεται: τον Μουσικό Λόγο. Όπως η Γλώσσα χρησιμεύει για την έκφραση των παραστάσεων, των εννοιών, για την ονομασία των πραγμάτων, έτσι, και η Μουσική, αποδεικνύεται μία απαραίτητη ανάγκη τής ζωής, διερμηνεύοντας την ανθρώπινη ύπαρξη σε όλες τις εκφάνσεις της.

Στην δυτική Ευρώπη, η μουσική εξελίχθηκε από τη Μονοφωνία ως την Πολυφωνία και την Ομοφωνία, από την εξάρτησή της από το ποιητικό κείμενο - κυρίως θρησκευτικού, αρχικά, περιεχομένου - έως την ανεξαρτητοποίηση της μουσικής από την γλώσσα μέσω της Ενόργανης Μουσικής, από τις πρώτες προσπάθειες για τη δημιουργία ενός ορθολογικού συστήματος σημειογραφίας με τον Βοήθιο, κατά τον 5ο αιώνα, μέχρι την Τονική Μουσική και από εκεί στην Ατονικότητα στις αρχές του 20ου αιώνα. Στον δυτικοευρωπαϊκό χώρο επινοήθηκαν επίσης και τελειοποιήθηκαν μία σειρά από συστήματα Μουσικής Σύνθεσης, όπως, η Αντίστιξη/Κοντραπούντο, η Φούγκα, η Αρμονία, ο Δωδεκαφθογγισμός/Σειραϊσμός.

Η στενή σχέση που είχε και έχει ο άνθρωπος με τη μουσική, επιβεβαιώνεται από το πλήθος των συνθέσεων που υπάρχουν, για κάθε περίσταση της ζωής: θρησκευτικοί ύμνοι, χοροί, φυσιολατρικά τραγούδια, μοιρολόγια, νανουρίσματα, εμβατήρια, πολιτικά τραγούδια, τραγούδια της τάβλας, του γλεντιού, που μιλούν για τις χαρές και τις λύπες, από τη γέννηση ως τον θάνατο, μέχρι τα μνημειώδη έργα υψηλής διανοητικής σκέψης. Την αξία της κατανόησαν και ύμνησαν μεγαλοφυΐες του πνεύματος, όπως, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Πυθαγόρας, ο Ρομαίν Ρολλάν, ο Καρτέσιος, ο Γκαίτε, ο Μπετόβεν, ο Βάγκνερ, ο Στραβίνσκι κ.α., καθώς, φυσικά, και οι λαοί με τα παραδοσιακά τους τραγούδια.

Όσο χρειάζεται κανείς να κατακτήσει ειδικές γνώσεις προκειμένου να μελετήσει, να αναλύσει και, κατ' επέκταση να κατανοήσει ένα μουσικό έργο, άλλο τόσο, το μόνο που χρειάζεται για να το απολαύσει, είναι να διαθέσει ορισμένο χρόνο για την ακρόασή του. Η αισθητική απόλαυση που εξάγει ο ακροατής από ένα μουσικό έργο εξαρτάται όμως σε μεγάλο βαθμό από τον μουσικό πολιτισμό στον οποίο έχει μεγαλώσει και από τα μουσικά ύφη με τα οποία είναι εξοικειωμένος. Δύο ακροατές με διαφορετικό μουσικό πολιτισμικό υπόβαθρο, για παράδειγμα ένας Γερμανός και ένας Ινδός, είναι δύσκολο να εξάγουν και οι δύο τα ίδια αισθητικά συμπεράσματα ακούγοντας την 9η Συμφωνία του Μπετόβεν ή μια ινδική ράγκα.

Η Μουσική δεν ανήκει στους "ειδικούς". Είναι πανανθρώπινη, παγκόσμια, διαχρονική πολιτισμική αξία. Το ίδιο ισχύει για τα μεγάλα πνευματικά έργα, που μας χάρισαν οι πιο προικισμένοι από τους δημιουργούς και τους ερμηνευτές της: ανήκουν στο σύνολο της ανθρωπότητας, στον κάθε ένα από εμάς, αποτελούν κληρονομιά μας. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει το μουσικό του αισθητήριο. Αρκεί να στρέψει το ενδιαφέρον του. Να εμπιστευτεί τις αισθήσεις του. Να αφιερώσει λίγες ώρες για να ακούσει, συγκεντρωμένος, ό,τι πιο όμορφο δημιούργησε ο ανθρώπινος νους.

Πίνακας περιεχομένων

1 Μουσική στην Αρχαιότητα
2 Μεσαίωνας και εφεύρεση της γραμμικής μουσικής σημειογραφίας
3 Λαϊκή Ορχήστρα
4 Μουσικά όργανα
5 Πρόσωπα
6 Χορωδίες
7 Μπάντες
8 Δείτε επίσης
9 Χρήσιμοι σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Μουσική στην Αρχαιότητα

Η μουσική αναφέρεται και ως η Απολλώνια Τέχνη, εκείνη που οι εννέα Μούσες επέλεξαν να φέρει το όνομά τους. Με αυτήν την έννοια, η μουσική είχε μια πολύ διαφορετική σημασία από την σημερινή χρήση του όρου, περιλαμβάνοντας όλες εκείνες τις τέχνες, οι οποίες βρίσκονταν υπό την προστασία των Μουσών. Κυρίως όμως με τον όρο Μουσική, οι Έλληνες κατά την αρχαϊκή και κλασική εποχή εποχή εννοούσαν τον μουσικά προκαθορισμένο στίχο, όπως αυτός εμφανιζόταν στα διάφορα ποιητικά είδη και κυρίως στη λυρική ποίηση. Η ενότητα μουσικής (με την σημερινή σημασία του όρου) και λόγου άρχισε να κλονίζεται κατά το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα π.Χ.. Σε αυτό συνέτειναν διάφοροι παράγοντες, όπως η εισαγωγή καινοτομιών στη σύνθεση του μέλους, η εκτεταμένη ανάπτυξη της δεξιοτεχνικής οργανικής εκτέλεσης, οι μεταβολές στον τρόπο εκφοράς της γλώσσας και η μετέπειτα απώλεια της προσωδίας της.

Όσον αφορά στα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνταν κατά την αρχαιότητα, όργανα όπως η λύρα και αυλός ήταν ευρύτατα διαδεδομένα με διάφορες παραλλαγές στους αρχαίους πολιτισμούς της ανατολικής Μεσόγειου. Αργότερα υιοθετούνται από τους Ρωμαίους και εξελίσσονται μέσω επιδράσεων των φυλών που κατοικούσαν βόρεια των Άλπεων αλλά και των Αράβων.

Η ανθρώπινη φωνή έπαιζε επίσης αξιοσημείωτο ρόλο, ίσως δε να ήταν το πρώτο μουσικό όργανο που χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο, σε μια προσπάθεια μίμησης των πουλιών. Ωστόσο δε γνωρίζουμε πότε και γιατί άρχισαν οι άνθρωποι να τραγουδούν και να παίζουν μουσική: συνέβαινε από τότε που έχουμε γραπτή παράδοση και πιθανότατα και πιο παλιά. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μουσική με κάποιο τρόπο επηρεάζει τον ανθρώπινο ψυχισμό, δημιουργώντας του συναισθήματα.

Από την αρχαιότητα έχουν σωθεί ελάχιστα στοιχεία σχετικά με τη μουσική.

[Επεξεργασία] Μεσαίωνας και εφεύρεση της γραμμικής μουσικής σημειογραφίας

Καθώς οι περισσότεροι αρχαίοι μουσικοί πολιτισμοί δεν έκαναν εκτεταμένη χρήση μουσικής σημειογραφίας και η γνώση όσων αρχαίων συστημάτων σημειογραφίας υπήρχαν χάθηκε, η ανθρωπότητα μπαίνει στο μεσαίωνα γνωρίζοντας ελάχιστα για την αρχαία μουσική, και αυτά κυρίως σε θεωρητικό επίπεδο. Στη Δυτική Ευρώπη ανθίζει η θρησκευτική (χριστιανική) μουσική, με τη μορφή ύμνων.

Τον ενδέκατο αιώνα, ο Γκουίντο ντ' Αρέτσο (Guido d'Arezzo 995 - 1050 μΧ), Βενεδικτίνος μοναχός καθιέρωσε ένα σύστημα καταγραφής της μουσικής, το οποίο βασιζόταν σε οριζόντιες γραμμές και τετράγωνα σύμβολα τα οποία έδειχναν τη σχέση της εκάστοτε νότας με μια κεντρική νότα. Το σύστημα αυτό είναι ο πρόδρομος του πενταγράμμου που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα.

[Επεξεργασία] Λαϊκή Ορχήστρα

[Επεξεργασία] Μουσικά όργανα

Τα μουσικά όργανα δεν είναι απλώς τεχνικά συστήματα και διατάξεις για τη δημιουργία ήχου. Πολύ περισσότερο, τα μουσικά όργανα είναι αναντικατάστατα μέσα για μαγεία και λατρεία, για τέχνη και ψυχαγωγία, για παιδεία και επικοινωνία. Είναι φορείς αξιών και πολιτιστικών μηνυμάτων, είναι μάρτυρες της τεχνικής και της πολιτισμικής προόδου. Κάθε λαός έχει αναπτύξει μεγάλο αριθμό μουσικών οργάνων, από απλά έγχορδα που θυμίζουν το κυνηγετικό τόξο, μέχρι πολύπλοκες άρπες με πεντάλ, από θαλάσσια κοχύλια μέχρι σαξόφωνα με ένα πλήθος από κλειδιά, μοχλούς και τάπες, από απλά ταμ-ταμ μέχρι σύνθετα τύμπανα, κόνγκας και γκρανκάσες ... Μερικά όργανα αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν στη διάρκεια μερικών αιώνων, στα πλαίσια της χρήσης τους στη συμφωνική ορχήστρα και ονομάζονται Όργανα της Ορχήστρας.