בטחון
פֿון װיקיפּעדיע
| אידישקייט | |
 |
|
| עיקרי האמונה | |
| גאט יציאת מצרים · עשרת הדיברות · שלושה עשר עיקרים מצוות · תורה אמונה · בחירה |
|
| אישים מרכזיים | |
| אבות ואמהות האומה · שופטי ישראל · דוד המלך · שלמה המלך נביאי ישראל · חז"ל · משיח |
|
| ספרי קודש | |
| תורה · תנ"ך · משנה · תלמוד מדרשי הלכה · מדרשי אגדה · סידור · משנה תורה · שולחן ערוך · שו"ת · ספר הזוהר · מפרשים |
|
| מצוות און מנהגים | |
| הלכה · תרי"ג מצוות · בית דין צדק · תפילה · לימוד תורה · צדקה · גמילות חסדים · שמע ישראל · יומים טובים · יום הכיפורים · שלושת הרגלים · תשעה באב · משפחה: ברית מילה · פדיון הבן · זבד הבת · בר מצווה · נישואין · טהרת המשפחה · מעמד האישה ביהדות · צניעות · שטאַרבן: לוויה · קבורה · שבעה · קדיש · חברה קדישא | |
| חיי הקהילה היהודית | |
| שטעלעס: רב · דיין · חזן · גבאי · מוהל · שוחט · קברן מוסדות: בית כנסת · בית מדרש · מקווה · תלמוד תורה · ישיבה · כולל תפילה בציבור: מניין · ארון הקודש · חזנות · שמונה עשרה · שחרית · מנחה · מעריב · מוסף · קריאת התורה · שמע ישראל · ברכה · קידוש |
|
| היסטאריע פון דאס יידישע פאלק | |
| תקופת האבות · יציאת מצרים · תקופת המקרא · תקופת בית ראשון · תקופת בית שני · תקופת הגלות · אנטישמיות · ציונות · השואה · היסטוריה של מדינת ישראל | |
| יהודים | |
| מיהו יהודי · גיור · די יידישע פאלק · באוווסטע מענטשן ·
|
בטחון איז טראסטן זיך אליינס אדער אן אנדערן. מען פילט זיך זיכער עמאציאנאל אין לעבן.
| געפילען |
|---|
|
זיכערקייט | פאראט | כפוי טובה | הסכמה | כבוד | Agitation | Ambivalence | גערעגטקייט | Angst | קאלט | Anticipation | Anxiety | Apathy | Bitterness | לאנגווייליג | Compersion | Confusion | מרה שחורה | אנטוישונג | עקל | מסופק | Ecstasy | Embarrassment | ליידיג | Enmity | Ennui | ענטוזיאזם | קנאה | Epiphany | Fanaticism | פארכט | Frustration | תענוג | הכרת הטוב | באליידיגונג | Grief | זעלבסט שולד | פרייד | האס | Homesickness | האפענונג | Horror | באליידיגונג | Jealousy | Limerence | עלענד | ליבע | גלוסט | Melancholia | Panic | רחמנות | נחת | Rejection | חרטה | תשובה | Self-pity | Serenity | שאנדע | איידלקייט | ליידן | איבעראשונג |
[בעאַרבעטן] אידישקייט
אין אידישקייט איז דא א באגריף אז מען טאר נישט טראסטן קיינעם בלויז גאט.
דאס איז דער אמונה אין א העכערן כח מיט א פעלזן פעסטער אנטשלאסנקייט, עס קומט פון ווארט אין לשון קודש נאמנות און בטח: געטרייע באגלייבטקייט און זיכערקייט, און ענגליש טיישט דאס זיך אפ "טראסט".
ביי אידן נוצט מען דאס צו זאגן אז מיר גלויבן אין גאט. אדער ביי חסידים איז דאס אמונת צדיקים, זיי גלייבן אז דער רבי איז הייליג, און ער קען פועל'ן ישועות.
אמונה ווערט צעטיילט אין 5 הויפט תולדות מעשיות וואס איז מחייב דעם מענטש צו לעבן מיט; 1. יראת ה'; 2. בטחון; 3. אהבת ה'; 4. דבקות; 5. עבודת ה'.
[בעאַרבעטן] וויסן קעגן גלויבן
אדער בעסער געזאגט: אמונה פשוטה וואס דאס איז גלויבן קעגן פילאזאפיע וואס וויל מער זיך פארלייגן אויף דעם וויסן פון באשעפער. אין מער פרומע קרייזן האט זיך אוועקגעשטעלט א יסוד אין אידישקייט, אז מען טאר נישט זיכן און פרעגן, נאר גלייבן ווי א ראבאט מאשין אן קיין בירורים. דאס האט זיך אנטוויקעלט אין די צייטן פון רמב"ם, ווען זיינע תלמידים זענען אראפ פון אידישן וועג צוליב זיין פאלאזאפיע שיטה. לויט זיי איז דער אמונה דורך לערנען אביי ורבא, גמרא רשי און תוספות, און נישט דורך חקרענען און זיך פארטיפן אין די נאטור און וועגן פון באשפער. און ווי ווייניגער מען פארשטייט אלס בעסער איז די אמונה ווי מ'זעהט אייביג אין שווערע צייטן האט כלל ישראל איבערגעלעבט בזכות נשים צדקניות, וואס זיי זענען דער מערסטע אומוויסענד אין טראכטן, און דאס איז זיי בייגעשטאנען די תמימות צו ראטעווען אונזער פאלק.
אבער סאיז דא פרומע וואס האבן יא אנגענומען די רמב"ם'ס מהלך פון פיליזאפיע, אז מען קען נישט באמת גלייבן אן זיך פארענטפערן די שוועריגקייטן און זיך פלאגן צו פארשטיין די שווערע חכמה פון דעת ה'. ווייל אמונה פשוטה איז אפשר גוט און וואול ווען מען האט נישט קיין שוועריגקייטן און די באן פארט, אבער יעדעס קליינעם נסיון קען דאס אויפשאקעלן, דאן ווערט מבורר למפרעאז דאס איז נישט געווען קיין גלויבן, נאר בלויז א נישט נישט גלויבן, און מיר זענען באפוילן צו גלייבן און נישט נישט צו גלייבן.
[בעאַרבעטן] שלושה עשר עיקרים
דער רמבם האט אוועגעשטעלט 13 הויפט אמונות וואס יעדער איד מוז גלייבן.
