Torino
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Torino (tiếng Ý; còn được gọi là Turin trong tiếng Piemonte và các tiếng Anh, Pháp, Đức) là một thành phố kỹ nghệ quan trọng tại tây bắc của Ý. Torino là thủ phủ của Piemonte và nằm cạnh sông Po. Torino đã đăng cai Thế vận hội mùa đông 2006.
[sửa] Lịch sử
Cái tên Turin bắt nguồn từ Tau, một từ trong tiếng Celtic có ý nghĩa là núi. Tên tiếng Ý của nó, Torino, dịch ra như là "con bò nhỏ"; do đó cũng là huy hiệu và biểu tượng của thành phố. Khu vực này được định cư bởi người Taurini từ trước thời đại La mã.
Vào thế kỉ thứ 1 TCN (có lẽ là 28 TCN), người La mã thiết lập một doanh trại quân đội (Castra Taurinorum), sau này được đặt tên theo Augustus (Augusta Taurinorum). Những đường kiểu La mã hình bàn cờ vẫn còn được nhìn thấy ở thành phố hiện đại. Turin đạt đến khoảng 5,000 người cư trú vào lúc đó, tất cả đều sống trong khu tường thành cao.
Sau khi đế chế La mã sụp đổ thành phố bị chinh phục bởi người Lombards, sau đó là người Franks; vào năm 942 danh hiệu Contea di Turino ("Bá tước thành Turin"), được thành lập, kể từ 1050 được nắm giữ bởi gia đình Các bá tước của Savoy lúc đó. Trong khi thể diện của bá tước được công nhận bởi Giám mục như là conte di Turino, 1092-1130 và 1136 - 1191, quyền lực thành phố thật ra nằm trong tay các Giám mục. Đó là quyền lực giai đoạn 1230 - 1235 dưới thời Marchese di Monferrato, theo kiểu Signore di Torino ('Lord')
Vào cuối thế kỉ 13, khi nó được sát nhập vào Duchy of Savoy, thành phố đã có 20,000 người dân cư trú. Nhiều vườn và dinh thự được xây dựng vào thế kỉ thứ 15 khi thành phố được thiết kế lại. Trường Đại học Turin cũng được thành lập trong giai đoạn này.
Emanuele Filiberto (Iron Head) làm Turin trở thành thủ phủ của Duchy of Savoy vào năm 1563. Piazza San Carlo, thông qua Po và Cung điện Hoàng gia (Palazzo Reale) được xây dựng trong giai đoạn này.
Vào năm 1706 quân Pháp bao vây thành phố trong vòng 117 ngày mà không chinh phục được thành phố (Trận đánh thành Turin). Theo sau Hòa ước Utrecht sau đó, Vương quốc Sardinia được sát nhập vào Duchy of Savoy và kiến trúc sư Filippo Juvarra bắt đầu thiết kế lại thành phố với quy mô lớn. Bây giờ là thủ đô của một vương quốc ở châu Âu, Turin có khoảng 90,000 cư dân vào lúc đó.
Vào thế kỉ 19, sau khi bị chiếm đóng trong một thời gian ngắn bởi Napoleon, thành phố bắt đầu tích cực tham gia quá trình thống nhất nước Ý. Vào năm 1871, đường hầm Fréjus Tunnel được mở, làm Turin trở thành một nút liên lạc quan trọng. Thành phố bây giờ có 250,000 người dân. Các nhà thờ Museo Egizio, Mole Antonelliana, Gran Madre và quảng trườn Vittorio Veneto được xây trong thời gian này.
Vào năm 1861, Turin trở thành thủ đô của nước Ý thống nhất vừa mới thành lập. Vào năm 1865 thủ đô được dời về Florence. (Từ năm 1870 thủ đô là Rome.) Turin phản ứng lại sự mất đi về tầm quan trọng trong sự công nghiệp hóa nhanh chóng của nó: vào năm 1899 FIAT được thành lập và Lancia vào năm 1906. Cuộc Triển lãm thế giới được tổ chức ở Turin vào năm 1902 và thường được xem như là cột mốc của thiết kế Art Nouveau, và thành phố lại tổ chức cuộc triển lãm lần nữa vào năm 1911. Đến thời gian này, Turin đã phát triển đến 430,000 người.
Sau Thế chiến thứ 1 những mâu thuẫn giữa công nhân và các nhà công nghiệp bắt đầu nổ ra. Những cuộc đình công đầu tiên xảy ra vào năm 1920 và xí nghiệp Lingotto bị chiếm đóng.
Sau Thế chiến thứ 2 Turin được xây dựng lại nhanh chóng và các ngành công nghiệp của thành phố phát triển mạnh, tạo ra những làn sóng nhập cư, chủ yếu là từ các vùng miền nam nước Ý. Dân số đạt đến 1 triệu người vào năm 1960 và lên đến 1.5 triệu vào năm 1975. Trong những năm 1980 cuộc khủng hoảng công nghiệp đầu tiên quật vào thành phố và dân số của nó bắt đầu giảm xuống (và tiếp tục giảm, trong khi khu vực đô thị phát triển). Dân số năm 2005 là 908,000.
Turin cũng có những câu lạc bộ bóng đá lớn nhất thế giới được hâm mộ bởi nhiều người Ý. Juventus F.C luôn có một sự cạnh tranh quyết liệt với các câu lạc bộ bóng đá của Milan trong Serie A.
 Cảnh Torino ban ngày |
 Cảnh Torino ban đêm |
[sửa] Liên kết ngoài
- Trang chính của thành phố (tiếng Ý, Anh, Đức, Tây Ban Nha, Pháp, và Romana)
- Trang chính của Thế vận hội mùa đông 2006 (Ý, Anh, Pháp)
| Thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa đông |
|---|
|
1924: Chamonix | 1928: St. Moritz | 1932: Lake Placid | 1936: Garmisch-Partenkirchen | 1940 & 1944: Bãi bỏ, vì Thế chiến thứ hai | |
