Rewolucja amerykańska

Z Wikipedii

Termin rewolucja amerykańska odnosi się do wydarzeń oraz idei, których rezultatem było oddzielenie się trzynastu kolonii północnoamerykańskich od Wielkiej Brytanii oraz ich przekształcenie w Stany Zjednoczone Ameryki. Rewolucja ta obejmowała bezpośrednie działania wojenne, znane jako Amerykańska Wojna Rewolucyjna. Początkiem wojny jako takiej była bitwa pod Lexington i Concord, która miała miejsce 19 kwietnia 1775 roku, a zakończyła się podpisaniem traktatu paryskiego w 1783.

Spis treści 1 Wprowadzenie 2 Korzenie 3 Przyczyny bezpośrednie 4 Rewolucja 5 Polecana literatura

[edytuj] Wprowadzenie

Rewolucja w szerszym tego słowa znaczeniu (jako proces) zaczęła się znacznie wcześniej, trwała również po podpisaniu traktatu pokojowego, a jej wpływ na doświadczenia ludzkie był znacznie większy niż tylko zapewnienie niepodległości koloniom.

W wyniku tego procesu ukształtował się nowy, niespotykany wcześniej na świecie pogląd na sprawy rządu i jego organizacji.

Pojęć 'republika' oraz 'demokracja' używano w starożytnej Grecji i Rzymie, jednakże po rewolucji amerykańskiej zostały one wprowadzone w życie w formie rządu, którego władza opiera się na prawach jednostki, a nie na kościele czy królu.

Choć na rewolucję amerykańską wpływ miały wcześniejsze trendy historyczne, jej korzenie sięgają Kongresu z Albany z roku 1754, i zakończyła się zaprzysiężeniem Jerzego Waszyngtona w 1789 jako pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych.

Przed rewolucją większość mieszkańców północnoamerykańskich kolonii brytyjskich uważała się za lojalnych poddanych Korony brytyjskiej, mających te same prawa i obowiązki jak mieszkańcy Wielkiej Brytanii. Po rewolucji utworzyli oni nową, niepodległą republikę.

[edytuj] Korzenie

Wpływ na rewolucję i nadanie jej impetu miały cztery wielkie trendy historyczne w Europie i Ameryce osiemnastego wieku: Oświecenie, które zmieniło intelektualne wzorce myślenia; wielke przebudzenie, które zaowocowało zmianami emocjonalnego i religijnego podejścia do życia; Europejskie wojny dynastyczne, które odmieniły pogląd na narody i ich wzajemne relacje; oraz czwarty trend - narastające zmiany ekonomiczne, wpływające na życie codzienne.

Oświecenie podniosło rangę filozofii natury oraz zapoczątkowało wypieranie argumentacji opartej na tradycji i autorytecie przez opartą na obserwacjach i niezależnym rozumowaniu. Skutki wcześniejszej rewolucji naukowej zaczęły wszędzie wywierać większy wpływ na życie codzienne i świadome myślenie człowieka. Rozwój i wzrost piśmiennictwa oraz komunikacji między ludźmi myślącymi podobnie spowodowały poddanie kwestionowaniu i rozważaniom dziedzin dotychczas nieruszanych. Wczesne dzieła myślicieli takich jak John Locke stały się obiektem analiz prowadzonych przez następców, do których zaliczał się np. Monteskiusz.

Wielkie przebudzenie było amerykańskim nawiązaniem do wcześniejszych przemian religijnych w Europie. Kwestionowało ono mądrość ustalonego kościoła oraz kładło nacisk na znaczenie świadomości indywidualnej i doświadczeń jako źródła doznań religijnych. Wielke przebudzenie również zapoczątkowało lub zwiększyło obecność poglądów baptystów w koloniach. Było również pierwszym ruchem, który opanował wszystkie kolonie brytyjskie, od Nowej Anglii po obie Karoliny i stał się w nich wspólną praktyką.

Europejskie wojny dynastyczne, do których zaliczała się też wojna z Francuzami i Indianami, obudziły wśród kolonistów północnoamerykańskich pewne bardzo ważne idee. Jedną z nich było znaczenie samodzielności obronnej, i towarzysząca temu świadomość, że na skalę kontynentu europejskie instytucje wojskowe były znacznie mniej efektywne, a siły zbrojne i technologie zdolne obronić np. Wielką Brytanię, Francję czy Holandię były w słabo zaludnionej Ameryce Północnej zwyczajnie nieudolne. Kongres z Albany nauczył kolonistów znaczenia współpracy pomiędzy mającymi rozbieżne interesy koloniami brytyjskimi. Innym efektem tych wojen było rosnące poczucie frustracji, gdyż zwycięstwa odniesione po części dzięki krwi i majątkowi kolonistów przehandlowywano w negocjacjach w zamian za zyski w Azji czy na Karaibach.

Zmiany ekonomiczne były kolejnym czynnikiem powodującym zrozumienie, że dobro kolonii i kraju ojczystego nie zawsze są wobec siebie tożsame. Już pierwsze brytyjskie Akty Nawigacyjne tworzyły fundamenty ustroju merkantylistycznego, którego celem były zmiany bilansu handlowego powodujące gromadzenie kruszcu i monet na terytorium Wielkiej Brytanii. Tak samo jak w przypadku działań wojennych, brytyjskie założenie o ograniczonych zasobach, gdzie zasobem krytycznym była posiadana ziemia, w Ameryce nie miało racji bytu, gdzie czynnikiem ograniczającym rozwój był brak siły roboczej i wykształconej kadry. Systemy monetarne, poczynając od funta szterlinga oraz rosnące tempo wynalazczości wchodziły w początkowy okres rewolucji przemysłowej. Istniejący system dążył do skupienia tych osiągnieć w Anglii, podczas gdy kolonie były traktowane jako źródło surowców.

[edytuj] Przyczyny bezpośrednie

Oprócz tych ogólnych trendów, na wzrastające poczucie oddzielenia się kolonii wpływ miały też pewne konkretne wydarzenia - takie, jak podpisane pod koniec wojny z Francuzami i Indianami Pokój paryski 1763 i proklamacja z 1763, które bezpośrednio dotyczyły aspiracji amerykańskich, wchodząc w drogę interesom tamtejszej ludności. Tak zwane Ustawy nie do zniesienia z 1774 były kroplą, która przepełniła czarę.

[edytuj] Rewolucja

Błędne koło zaczęło się, gdy koloniści zaczęli działać przeciw temu, co uważali za niesprawiedliwe traktowanie, wywołując ostrą reakcję metropolii, na którą odpowiedzią była silniejsza reakcja kolonii, która z kolei powodowała jeszcze ostrzejszą reakcję brytyjską. Ta napędzająca się spirala stała się w końcu przyczyną wybuchu rewolucji.

Odrzucając Koronę, koloniści zaczęli się radykalizować również w innych dziedzinach, poświęcając więcej uwagi idei szeroko pojętej demokracji oraz ludziom takim, jak Thomas Paine, który trochę wcześniej byłby potępiony jako Leveller. Tenże Thomas Paine napisał pamflet zatytułowany Common Sense (po ang. "Zdrowy rozsądek"), w którym dowodził, że jedynym rozwiązaniem problemów jakie koloniści mieli z Brytanią jest niepodległość.

Zob. też: American exceptionalism, Masakra bostońska, Herbatka bostońska (Boston Tea Party), Brytyjska Ameryka Północna, Oświecenie (okres), Rewolucja przemysłowa, Kongres Kontynentalny, Thomas Paine

[edytuj] Polecana literatura