Odrodzenie
Z Wikipedii
Należy w nim poprawić: Dość sztampowe i archaiczne ujęcie, bałagan w haśle. Coś spróbuję tu zrobić, ale nie jest to proste.
Proponuję napisać artykuł od nowa. Miki.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Aby zapobiec konfliktom edycji inni użytkownicy proszeni są o niedokonywanie w nim zmian do czasu usunięcia tego komunikatu lub skontaktowanie się z wikipedystą Laforgue.
Odrodzenie (Renesans), z fr. renaissance - okres w historii sztuki i kultury europejskiej rozciągający się od XIV wieku do XVI wieku.
Odrodzenie miało swój początek we Włoszech. Wpływy odrodzenia rozszerzały się na inne kraje europejskie, szczególnie Niderlandy i Niemcy, jednak swoje apogeum osiągnęło we Włoszech.
Odrodzenie powstało stopniowo na tle zmian kulturowych, odchodzenia od wzorców i światopoglądu średniowiecznego. Do sztuki i życia codziennego zaczęły w coraz większym stopniu przenikać wartości laickie; na plan pierwszy zaczęto wysuwać jednostkę ludzką, z jej potrzebami, odczuciami i indywidualnymi dążeniami (humanizm). Rozpoczął się również czas Wielkich Odkryć Geograficznych.
W sztukach pięknych styl renesansowy narodził się we Florencji: symboliczną datą i rzeczywistym przełomem artystycznym był konkurs na najlepszy projekt brązowych drzwi baptysterium we Florencji. Konkurs wygrał Lorenzo Ghiberti, który swoim nietypowym projektem wzbudził zachwyt (Renesans w rzeźbie). Później Filippo Brunelleschi zaprojektował kopułę florenckiej katedry, co zapoczątkowało Renesans w architekturze, dlatego też często historycy za kolebkę odrodzenia uznają Florencję.
Spis treści |
[edytuj] Cechy odrodzenia
- zainteresowanie człowiekiem, nawrót i kontynuacja tradycji antycznych,przekształcenie średniowiecznego stylu życia
- na plan pierwszy wysunęło się zainteresowanie doczesnymi celami
- sztuka stała się laicką, jej celem było dostarczanie przyjemności, pożytku, miała uczyć i bawić
- dwujęzyczność sztuki
- nasilenie tendencji humanistycznych
- rozwój myśli racjonalistycznych
- laicyzacja nauk i form życia
- antropocentryczne zainteresowanie światem pozaziemskim
- stworzenie nowego ideału człowieka - zerwanie z ascezą i teocentrycznym poglądem na świat; człowiek staje w centrum badań i zainteresowań
- rozum miernikiem poznania
- powrót do wartości starożytnych Grecji i Rzymu, z ich podziwem dla piękna ludzkiego ciała
W okresie odrodzenia dynamicznie rozwijały się nauka i technika. Coraz powszechniejsze korzystanie z wynalazku jakim była busola pozwala żeglarzom na odbywanie dalekich podróży i odkrywanie nowych lądów, poznawanie innych kultur i ich obyczajów. Dotychczasowe pojmowanie świata, jego zasięg terytorialny okazał się niewielkim wycinkiem tego, co nas otacza. Prowadzone przez podróżników i naukowców badania przyrody przyczyniają się do rozwoju wielu dziedzin nauki.
Podróże, prowadzone obserwacje i badania pozwalają na pogłębienie wiedzy o astronomii i różnych zjawiskach atmosferycznych. Rozwija się także wiedza w zakresie fizyki i chemii, która przestaje być domeną alchemików. Udoskonalenie broni palnej także przyczynia się do zmian w otaczającym świecie. Tracą na znaczeniu dotychczasowe zamki obronne ponieważ nowe działa coraz lepiej radzą sobie z kruszeniem murów obronnych a w walce coraz mniejszą rolę odgrywają konni, ciężkozbrojni rycerze. Ciężar zmagań przenosi się na artylerię i piechotę. Te przemiany naruszają dotychczasowy, feudalny porządek społeczeństwa. Wynalazek druku pozwala na upowszechnienie zdobywanej wiedzy.
Nadużywanie władzy kościelnej, oczekiwanie bezwzględnego posłuchu religijnego przy jednoczesnym kupczeniu odpustami, często niezgodnym z nakazami religii życiem dostojników kościoła, realizacja przez papiestwo własnych, świeckich celów rodzi bunt wśród społeczeństwa. Wystąpienia albigensów we Francji, Johna Wyclifa w Anglii, Jana Husa w Czechach - Marcina Lutra w Niemczech, przygotowują grunt dla reformacji.
Bujnie rozwijała się sztuka, literatura i muzyka, która zyskiwała coraz więcej możnych mecenasów z kręgów magnaterii, władców, książąt i papiestwa.
Renesans jest francuskim tłumaczeniem terminu "odrodzenie".
[edytuj] Zobacz w osobnych artykułach
- Architektura renesansu
- Malarstwo renesansowe
- Muzyka okresu odrodzenia
- Rzeźba renesansu
- Zabytki renesansu w Polsce
[edytuj] Osiągnięcia odrodzenia w Polsce
W okresie renesansu, zwanego też odrodzeniem, polska kultura przeżywa rozkwit. Polska zajmuje poczesne miejsce na mapie Europy, zaś wpływy włoskie, które nasilają się wraz ze ślubem Zygmunta Starego z Boną Sforzą, przyczyniają się do rozkwitu malarstwa, architektury, sztuki kulinarnej. Do Polski przybywają sławni poeci i myśliciele: Włoch Filip Kallimach (Fillippo Buonaccorsi), Niemiec Konrad Celtis. W roku 1488 powstaje pierwsze w Europie towarzystwo literackie - Nadwiślańskie Bractwo Literackie. Jego członkami zostają Celtis, profesorowie Akademii Krakowskiej, dworzanie, studenci. Polska staje się azylem tolerancji religijnej, powstają dzieła Reja i Kochanowskiego, Akademia Krakowska staje się jednym z ważniejszych ośrodków naukowych Europy. W 1544 powstają również kolejne uniwersytety: w Królewcu, Wilnie i w Zamościu.
[edytuj] Główni przedstawiciele w Polsce
- Mikołaj Rej
- Jan Kochanowski (Jan z Czarnolasu)
- Mikołaj Gomółka
- Andrzej Frycz Modrzewski
- Szymon Szymonowic
- Łukasz Górnicki
- Jan (Sacranus) z Oświęcimia
- Piotr Skarga
- Andrzej Krzycki
- Maciej z Miechowa
- Mikołaj Hussowski Hussowczyk
- Jan Dantyszek
- Klemens Janicki
- Mikołaj Kopernik
- Santi Gucci
- Mateo Gucci
- Jan Maria Padovano
- Hans Dürer
- Hans Kramer
- Marcin Kromer
- Grzegorz Pencz
- Melchior Baier
- Piotr Flötner
- Stanisław Samostrzelnik
- Jan Michałowicz
- J. Jaroszewicz
- Eberhard Rosemberger
- Francesco Florentino
- Benedykt z Sandomierza
- Bartolommeo Berrecci
- Giovanni Battista di Quadro
- Bernardo Morando
- Hieronim Canavesi
- Willem van den Blocke
- Abraham van den Blocke
- J. Wolff
- J.M. Bernardoti
- Maciej Trapola
- Józef Briccino
[edytuj] Główni przedstawiciele w Europie
- Leonardo da Vinci
- Michał Anioł
- Rafael Santi
- Hans Holbein
- Jan Gutenberg
- Filippo Brunelleschi
- Donato Bramante
- Tomasz Morus
- Erazm z Rotterdamu
- Franciszek Rabelais
- Filip Buonaccorsi
- Marcin Luter
- Mikołaj Gomółka
- Niccolo Machiavelli
- Wacław z Szamotuł
- Giovanni Pierluigi da Palestrina
- Mikołaj z Krakowa
- Sebastian z Felsztyna
- Tomas Luis de Victoria
- Orlando di Lasso
[edytuj] Zobacz też
- Średniowiecze
- Literatura polska - Renesans
- Architektura renesansu
- Barok
- Manieryzm
- Oświecenie
- XIV wiek
- XV wiek
- XVI wiek
[edytuj] Linki zewnętrzne
