Historia Wielkiej Brytanii
Z Wikipedii
Historia Wielkiej Brytanii.
Spis treści |
[edytuj] Starożytność
W starożytności obszar dzisiejszej Wielkiej Brytanii zaczął być zasiedlany przez plemiona celtyckie. Prawdopodobnie przybyli oni z centralnej lub wschodniej Europy. Celtowie znali metody obróbki żelaza, dzięki czemu posiadali lepszą broń niż dotychczasowi mieszkańcy wyspy (którzy dalej stosowali brąz). Przypuszcza się, że napór Celtów spowodował ich migracje na tereny stanowiące dzisiaj Walię, Szkocję i Irlandię. Celtowie ciągle napływali do Brytanii przez kolejne 700 lat. Celtowie zajmują szczególne miejsce w historii Brytanii, gdyż to z nich właśnie wywodzi się duża liczba ludzi zamieszkujących obecnie Szkocję, Kornwalię, Walię i Irlandię. Ich kultura oraz język zostały przyjęte przez ówczesnych mieszkańców wyspy.
W 55 roku p.n.e. Brytanię odwiedził Juliusz Cezar i to co zobaczył opisał w swoim dziele O wojnie galijskiej.
Przyczyną inwazji Rzymian na Brytanię była pomoc, której mieszkający tam Celtowie udzielali Celtom z Galii. dostarczali oni im żywność, i udzielali schronienia na wyspie. Rzymianie chcięli powstrzymać te praktyki oraz przejąć kontrolę na tamtejszą produkcją żywności. W trakcie dwóch pierwszych prób inwazji na Brytanię, dokonanych przez Cezara w 55 i 54 roku p.n.e., nie zdobyto żadnych terytoriów. Właściwy podbój Brytanii przez Rzymian rozpoczął sie w roku 43. Dzięki przewadze wojskowej oraz walką jakie toczyli między sobą Celtowie, nie był on trudny. Największym aktem oporu było powstanie Celtów pod przywództwem Boudiki około roku 60-tego, lecz i to zostało stłumione. Rzymianie nie zdołali tylko podbić Kaledonii, czyli dzisiejszej Szkocji, mimo całego wieku starań. Ostatecznie na granicy pomiędzy Kaledonią a terenami przez nich zajętymi zbudowano fortyfikacje. W latach 121-129 powstał Mur Hadriana, a w roku 142 Mur Antoninusa. Od około roku 367 wzmogły się ataki Celtów z Kaledonii. Wojsko rzymskie miało coraz większe kłopoty z ich odpieraniem. Było to odbiciem sytuacji, która miała miejsce na kontynencie i wieszczyła ona początek końca panowania Rzymian w Brytanii. w 409 roku ostatni żołnierze rzymscy zostali wycofani z Brytanii, a zromanizowani Celtowie pozostawieni sami sobie w obliczu najazdów.
Widocznymi śladami pobytu Rzymian w Brytanii są zbudowane przez nich drogi. Były one używane jeszcze długo po tym jak Rzymianie odeszli. W tym okresie powstało także wiele miast. Niektóre z nich były początkowo obozami wojskowymi (po łacinie castra). Pochodne tego wyrazu można odnaleźć w nazwach miast takich jak Lancaster, Winchester, Leicester, Gloucester.
[edytuj] Średniowiecze do XI w.
W VI w. Anglia została podbita przez plemiona anglosaskie, które z czasem stworzyły system państw, zwany heptarchią, na który składało się 7 głównych królestw walczących o hegemonię. Pod koniec tego samego wieku rozpoczęła się chrystianizacja tych ziem. W IX w. największe znaczenie uzyskał Wessex. W tych czasach rozpoczęły się najazdy Normanów na Wyspy Brytyjskie, którzy podbili znaczną część Anglii, tworząc na tych obszarach tzw. Danelaw.
[edytuj] Średniowiecze od XI w.
W XI w. Normanowie z francuskiej Normandii podjęli udaną inwazję na Anglię, a jej królem został w 1066 ich dowódca Wilhelm I Zdobywca. Po wygaśnięciu dynastii normandzkiej (1135) na tronie Anglii zasiedli w 1154 Plantageneci. W XI-XIII w. dokonał się podbój Walii, a rozpoczął Irlandii i Szkocji. W 1337 Edward III wysunął roszczenia do dziedzictwa tronu francuskiego po Kapetyngach, co doprowadziło do wybuchu wojny stuletniej w latach 1337-1453. W 1399 na tronie Anglii zasiedli Lancasterowie. W 1455 wybuchły walki o tron między Lancasterami a Yorkami (tzw. wojna Dwóch Róż), które zakończyły się w 1485 objęciem tronu przez Henryka VII z dynastii Tudorów.
[edytuj] XVI-XVII wiek
W 1534 Henryk VIII uniezależnił Kościół Angielski od Stolicy Apostolskiej, ogłaszając się jego głową, a przez to tworząc nowe wyznanie religii chrześclijańskiej – anglikanizm. Pokonanie w 1588 hiszpańskiej Wielkiej Armady wzmocniło pozycję polityczną Anglii i stworzyło podstawy jej morskiej potęgi. Po wygaśnięciu Tudorów w 1603 władze przejęli szkoccy Stuartowie, łącząc oba państwa unią personalną.
[edytuj] XVIII wiek
W 1707 dotychczasowa unia personalna łącząca Anglię ze Szkocją została przekształcona w unię realną. Powstało wówczas Królestwo Wielkiej Brytanii. W 1714 na jego tronie zasiedli władcy z dynastii hanowerskiej. W XVIII w. Wielka Brytania podejmowała walkę z Francją o dominację morską i kolonialną zdobywając w 1713 Gibraltar, Akadię i Nową Fundlandię, a w 1763 Kanadę, Luizjanę i Florydę. W wyniku amerykańskiej walki o niepodległość 1775-1783 Wielka Brytania musiała uznać niepodległość swoich 13 kolonii. W 1793 Wielka Brytania przystąpiła do wojny przeciwko rewolucyjnej i napoleońskiej Francji.
[edytuj] XIX wiek
Do 1815 Wielka Brytania zainicjowała 6 koalicji antynapoleońskich. W 1801 utworzono Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii. W 1837 tron objęła królowa Wiktoria, panująca do 1901, pod rządami której Wielka Brytania stała się największym imperium światowym. Do 1849 zwierzchnictwem brytyjskim objęte zostały Indie, w 1875 dokonali zakupu akcji Kanału Sueskiego, a także m.in.: w 1878 zajęli Cypr, w 1882 Egipt, w 1886 objęli zwierzchnictwo nad Birmą, do 1898 podbili Sudan.
[edytuj] Lata 1901-1945
W 1901 na tronie zasiedli władcy z dynastii koburskiej (od 1917 zwanej windsorską), panującej w Wielkiej Brytanii do dziś. 1902 w celu powstrzymania ekspansji rosyjskiej na Bliskim Wschodzie Wielka Brytania zawarła sojusz z Japonią. W sierpniu 1914 Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Po jej zakończeniu wojny pozycja mocarstwowa Wielkiej Brytanii uległa zachwianiu, jej liczne domina stały się suwerenne np.: Kanada, Australia, Nowa Zelandia. W 1936 Irlandia uzyskała niepodległość, Wielkiej Brytanii pozostała jedynie Irlandia Północna, czyli Ulster. Po ataku Niemiec w 1939 na Polskę Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę, która ostatecznie zburzyła jej mocarstwową pozycje na świecie. Wszystkie jej kolonie uzyskały do lat 60. suwerenność.
[edytuj] Historia Wielkiej Brytanii po 1945 roku
W 1945 Wielka Brytania została członkiem-założycielem ONZ i stałym członkiem jej Rady Bezpieczeństwa ONZ. W 1949 uzyskała członkostwo w NATO, w latach 1960-1972 była członkiem EFTA, a od 1973 EWG.
W 1979 władzę przejęła Partia Konserwatywna, która utrzymała ją aż do 1997. Pozycja konserwatystów uległa dodatkowo umocnieniu po udanej interwencji na Falklandach, które zostały zajęte przez Argentynę w 1982. W 1991 siły Wielkiej Brytanii wzięły udział w operacji uwolnienia Kuwejtu spod okupacji Iraku, a od 1992 biorą udział w siłach pokojowych ONZ w Jugosławii. W 1997, zgodnie z wcześniejszymi umowami oddała Chinom Hongkong.
