Wettynowie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Wettynowie (Wettinowie) – dynastia niemiecka wywodząca się z dzisiejszej Saksonii-Anhaltu. Panowała w Miśni, Saksonii i księstwach Turyngii. Jej przedstawiciele zasiadali także na tronie w Warszawie (elektorowie August II Mocny, August III Sas jako Królowie Polski i Wielcy Książęta Litwy oraz król Saksonii Fryderyk August I jako książę warszawski). Boczną linią dynastii jest rodzina Koburgów (Coburg), panująca w Wielkiej Brytanii (od 1917 r. pod nazwiskiem Windsor), Belgii, Bułgarii i Portugalii (pod nazwiskiem poprzedniej dynastii – Bragança).

Spis treści

1 Początki dynastii
2 Linia ernestyńska
- 2.1 Koburgowie - Windsor
3 Linia albertyńska
4 Genealogia
5 Wybrana literatura
6 Zobacz też
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Początki dynastii

Protoplastą rodu był żyjący w XI wieku Thimo, hrabia Wettinu. Jego syn Konrad I Wielki w 1123 r. został margrabią Miśni. Henryk III Dostojny (prawnuk Konrada, zm. 1288) przejął w 1249 r. tytuł landgrafa Turyngii. Prawie dwieście lat później w 1423 r. Fryderyk IV Kłótnik został księciem saskim na Wittenberdze, jako Fryderyk I. Otrzymał również prawa elektora (elektorzy wybierali władcę Cesarstwa) związane z tym tytułem.

W XV wieku ród podzielił się na dwie linie. Ich założycielami byli dwaj wnukowie Fryderyka I: Ernest i Albrecht Odważny . Tytuł elektora był do 1547 roku dziedziczony w linii ernestyńskiej. Później został im odebrany i przekazany młodszej linii albertyńskiej.

[edytuj] Linia ernestyńska

W następnych stuleciach linia uległa licznym podziałom. W ten sposób powstały osobne księstwa, m.in.: Sachsen-Weimar, Sachsen-Eisenach (linia tam rządząca wygasła w 1741 roku), Sachsen-Coburg-Altenburg (wygasła w 1825 roku), Sachsen-Coburg-Saalfeld. Najbardziej znana jest linia Sachsen-Coburg-Gotha, znana powszechnie pod nazwą Koburgów. Do roku 1918 książęta ernestyńscy władali w księstwach: Sachsen-Weimar, Sachsen-Altenburg, Sachsen-Coburg-Gotha i Sachsen-Meiningen und Sachsen-Hildburghausen.

[edytuj] Koburgowie - Windsor

Książę Leopold von Sachsen-Coburg-Gotha, młodszy brat księcia Coburga Ernesta I, został w 1830 roku wybrany królem Belgów. Jego praprawnuk, Albert II jest obecnie panującym (szóstym) w Brukseli.

Bratanek Leopolda I, Albert (młodszy syn Ernesta I) w 1840 r. ożenił się z królową brytyjską Wiktorią. Ich wnuk Jerzy V w czasie I wojny światowej zmienił nazwisko rodziny na Windsor. Obecnie panująca Elżbieta II jest wnuczka Jerzego V. Jej dzieci z małżeństwa z księciem Edynburga Filipem, formalnie będą nosiły nazwisko Windsor-Mountbatten i faktycznie będą przedstawicielami dynastii Oldenburgów (książę Filip pochodzi z greckiej linii tej dynastii).

Inny bratanek Leopolda belgijskiego, Ferdynand w 1836 r. ożenił się z królową Portugalii Maria II da Gloria z dynastii Bragança. Ich potomkowie utrzymali nazwisko Bragança i panowali do 1910 r. Ostatni król z tej linii Manuel II zmarł bezpotomnie w 1932 r.

Bratanek Ferdynanda portugalskiego, także o imieniu Ferdynand, został w 1887 roku wybrany księciem Bułgarii. W 1908 roku przyjął tytuł króla (w Bułgarii używano tytuł car). Linia ta panowała do 1946 roku, kiedy to rodzina cara Symeona II (miał wówczas zaledwie dziewięć lat) została zmuszona przez komunistów do opuszczenia kraju. Symeon II powrócił do kraju po obaleniu rządów komunistów. Od 2001 do 2005 roku był premierem bułgarskiego rządu.

Herb królów Saksonii

[edytuj] Linia albertyńska

W 1498 roku młodszy syn Alberta, Fryderyk został wybrany na wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego. Jego bratanek Maurycy w 1547 roku przejął tytuł elektora saskiego.

W 1697 roku elektor Fryderyk August I został wybrany w elekcji mniejszościowej władcą Rzeczypospolitej. Przyjął imię Augusta II i do historii przeszedł z przydomkiem Mocny. Jego syn Fryderyk August II po śmierci ojca w 1733 roku także został wybrany władcą Polski i Litwy w elekcji mniejszościowej. Przyjął imię Augusta III. Unia Saksonii z Rzecząpospolitą trwała do 1763 r.

Konstytucja 3 Maja gwarantowała dziedziczenie przez dynastie saską tronu polskiego. Rozbiory i upadek Rzeczypospolitej przekreśliły te plany.

Podczas wojen napoleońskich elektor Fryderyk August III przyjął w 1806 roku tytuł króla Saksonii. W następnym roku z nadania Napoleona został księciem warszawskim (panował nad Wisłą do 1815 r.). Tron w Saksonii Wettynowie utracili w 1918 roku. Obecnie pretendentem do tronu jest margrabia Miśni Maria Emanuel I (ur. 1926). Według postanowień Konstytucji 3 Maja ma on także prawo do tytułu Króla Polski i Wielkiego Księcia Litwy. Jest bezdzietny, w 1999 r. adoptował swego siostrzeńca Aleksandra ks. Saksonii-Gessaphe, który w przyszłości ma przejąć funkcję szefa linii albertyńskiej, na co się nie zgadzają inni potomkowie dynastii - tron saski mógł być dziedziczony tylko przez męskich potomków (Prawo salickie).

[edytuj] Genealogia

uproszczona genealogia panujących z dynastii Wettynów:

Drzewo genealogiczne Wettynów

[edytuj] Wybrana literatura

Jacek Staszewski, August II Mocny, Wrocław Warszawa Kraków (Ossolineum) 1998.
Jacek Staszewski, August III Sas, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź (Ossolineum) 1989.
Jacek Staszewski, Wettynowie, w: Dynastie Europy, Wrocław Warszawa Kraków (Ossolineum) 2003.