Czyngis-chan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Czyngis-chan, Temudżyn (ur. między 1152 a 1162 - zm.18 sierpnia 1227) (IPA: [ʧiŋɡis xaːn], wymowa mongolska ^*), władca mongolski, twórca i długoletni dowódca Wielkiej Ordy, która za jego życia podbiła cały Wielki Step, najechała prawie wszystkie kraje graniczące z Wielkim Stepem, a po jego śmierci uległa szybkiemu rozpadowi na kilka mniejszych ord, z których część przekształciła się poźniej w niezależne państwa. W Chinach jest uznawany za przodka założycieli mongolskiej Dynastii Yuan.

Był synem Jesügeja Baatura, dowódcy jednej z wielu małych ord mongolskich, i Höelün. Po śmierci ojca (otrutego przez wrogów?) zjednoczył wszystkie inne ordy mongolskie, tworząc dobrze zorganizowaną strukturę państwowo-wojskową znaną jako Wielka Orda. W czasie zjazdu Mongołów nad Ononem (tzw. kurułtaj) w 1206 przyjął tytuł Czyngis-chana (Wielkiego wodza Mongołów) w Europie uznany za jego imię.

Przed śmiercią podzielił państwo pomiędzy czterech swoich synów. Trzeci syn Ugedej otrzymał tytuł wielkiego chana, Mongolię ze stolicą Karakorum i północne Chiny. Ziemie położone w środkowej Azji na wschód od Amu-darii otrzymał Czagataj, wschodnią Persję i północne Indie otrzymał najmłodszy Tołuj. Najstarszy syn Dżoczi zmarł przedwcześnie i jego miejsce zajął jego syn - Batu-chan, któremu przypadła zachodnia Syberia od Irtyszu do Uralu.

[edytuj] Najważniejsze wydarzenia

1200 - ogłoszenie Temudżyna chanem Mongołów pod imieniem Czyngis-chana.
1202 - podbicie plemion tatarskich
1205 - bitwa nad Irtyszem, zwycięstwo nad ordą Najmanów
1206 - Wielki kurułtaj zebrany u źródeł Ononu uznaje Czyngis-chana kaganem. Następuje formalne uznanie jego władzy przez wszystkie ludy, które znalazły się pod jego panowaniem.
1209 - rozpoczęcie pierwszej kampanii poza granicami Mongolii, przeciwku królestwu Xi Xia
1210 - cesarz królestwa Xi Xia - Xiangzong proponuje pokój w zamian za daninę i rękę swojej córki
1215 - zdobycie stolicy cesarstwa Jin - Zhongdu
1220 - zburzenie Samarkandy
1218-1223 - Temudżyn opanował potężne państwo Choreneum (wsch. Iran), terytoria od rzeki Syr-darii po przełęcze górskie między Iranem i rzeką Tygrys, zdobył zwierzchnictwo nad Omanem(Arabia)
1223 - bitwa nad Kałką; zwycięstwo Mongołów nad wojskami ruskimi i ich sprzymierzeńcami - Połowcami