سده ۲۰ (میلادی)
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
|
سدهٔ ۲۰ میلادی از سال ۱۹۰۱ تا ۲۰۰۰ در تقویم گریگوری است. در اصطلاح عامیانه آن را از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۹۹ می‌دانند.
استدلال‌های زیادی برای تصدیق برداشت عامیانه از این اصطلاح آورده شده است. استفان جی گولد بر این باور است که دههٔ اول سده، ۹ سال دارد. عده‌ای نیز بر این باورند که سیستم سالشماری نجومی دارای سالی به نام صفر است که معمولاً آن را به نام ۱ سال قبل از میلاد می‌شناسند. سازمان بین‌المللی استاندارد در سال ۲۰۰۰ استانداردی به نام ایزو ۸۶۰۱ را برای استفاده از سیستم سالشماری نجومی معرفی کرد. این استاندارد نظر کسانی را که معتقد بودند سدهٔ جدید چند ماه زودتر آغاز شده تصدیق می‌کرد. ضمناً تقریباً همیشه دهه‌ها با سال «۰» آغاز می‌شوند، در نتیجه همانگونه نیز نامگذاری می‌شوند (۱۹۶۰).
این اصطلاح همچنین برای دوره‌هایی که روی تقویم با هم برخورد دارند نیز استفاده می‌شود که از این میان می‌توان سدهٔ بیستم کوتاه را نام برد که طبق آن سدهٔ بیستم به سال‌های بین ۱۹۱۴ تا ۱۹۸۹ اطلاق می‌شود. در نتیجه دوران پیش از جنگ جهانی اول به سدهٔ ۱۹ و سال‌های دههٔ ۱۹۹۰ جزو سدهٔ ۲۱ تلقی می‌شوند.
این نکته به درستی قابل درک است که بخشی از سال‌های ابتدایی سدهٔ بیستم پیش از جنگ جهانی اول از دیدگاه فرهنگی و پیشرفت فناوری جزو سدهٔ ۱۹ به شمار می‌آید. همچنین بسیاری بر این باورند که دههٔ ۱۹۹۰ به دلیل رخ دادن وقایعی (نظیر ظهور اینترنت) جزو سدهٔ ۲۱ به حساب می‌آید.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] دورنما
در سدهٔ بیستم میلادی تغییرات قابل توجهی در شیوهٔ زندگی مردم به وجود آمد. این تغییرات در نتیجهٔ پیشرفت‌ها و نو‌آوری‌های فنی، پزشکی، اجتماعی، نظری و سیاسی بود. اصطلاحاتی چون ایدئولوژی، جنگ جهانی، قتل عام و جنگ هسته‌ای وارد واژه‌های روزمرهٔ مردم شدند و تأثیرات زیادی روی زندگی آنها گذاشتند. جنگ‌ها به مقیاس‌ها و درجه‌های بی‌سابقه‌ای از پیچیدگی رسیدند. تنها در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵-۱۹۳۹) حدود ۵۷ میلیون نفر کشته شدند که یکی از دلایل مرگشان پیشرفت در تولید سلاح‌ها بود. روند مکانیزه‌سازی کالاها و خدمات و شبکه‌های ارتباطی که از سدهٔ نوزدهم آغاز شده بود با سرعت بیشتری در سدهٔ بیستم ادامه یافت. در این سده به جای ترور و هرج و مرج شاهد تلاش‌های زیادی برای استقرار صلح بودیم. جان اف کندی، ۳۵امین رئیس‌جمهور آمریکا زمانی گفت:
-
- ما به دنبال چه نوع صلحی هستیم؟ من راجع به صلحی حقیقی صحبت می‌کنم، صلحی که زمین را مکانی ارزشممندی برای زیستن می‌سازد. نه فقط برای زمان ما، بلکه برای همهٔ زمان‌ها. مشکلات ما را انسان‌ها ساخته‌اند، پس توسط انسان‌ها نیز باید حل شوند. به عنوان آخرین سخن باید بگویم که کم‌ترین پیوند ما این است که روی یک سیاره زندگی می‌کنیم، از یک هوا نفس می‌کشیم، نگران آیندهٔ کودکانمان هستیم و همه روزی خواهیم مرد.
تقریباً همهٔ شئون زندگی در اکثر جوامع به طور اساسی تغییر پیدا کرد و افراد برای نخستین بار توانستند فارغ از سابقه و طبقهٔ اجتماعی بر تاریخ تأثیرگذار باشند. به جرأت می‌توان گفت که سدهٔ بیستم آنچنان چهرهٔ زمین را دگرگون ساخت که با هیچ سدهٔ دیگری قابل مقایسه نیست.
اکتشافات علمی مانند فرضیهٔ نسبیت و فیزیک کوانتوم جهانبینی دانشمندان را به طور اساسی تغییر داد و باعث شد تا آنها دریابند که جهان ما بسیار پیچیده‌تر از آن است که فکر می‌کردند. این امر همچنین موجب آن شد که در ابتدای سدهٔ بعد، امیدها برای تکمیل آخرین جزئیات باقی ماندهٔ علوم بالا بروند.
برای کسب دورنمایی بهتر از رویدادهای تاریخی این سده به مقالهٔ مروری بر سدهٔ ۲۰ مراجعه کنید.
گاهی اوقات سدهٔ بیستم را چه در داخل و چه در خارج از ایالات متحده، سدهٔ آمریکا می‌خوانند که البته بسیاری نیز با این اصطلاح مخالف هستند.
[ویرایش] پیشرفت‌های مهم، رویدادها و دستاوردها
مهم‌ترین رویدادها:
۱۸-۱۹۱۴: جنگ جهانی اول.
۱۹۳۰: آغاز دوران رکود اقتصادی و بیکاری.
۴۵-۱۹۳۹: جنگ جهانی دوم
[ویرایش] علم و فناوری
- خط تولید و تولید انبوه موتورهای وسایل نقلیه و دیگر کالاها، به تولیدکنندگان اجازهٔ تولید محصولات بیشتر و ارزانتر را داد. این امر اجازه داد تا اتوموبیل به یکی از مهم‌ترین وسایل حمل و نقل تبدیل شود.
- اختراع هواپیما و موتورهای جت اجازه داد تا جهان کوچک‌تر شود. پروازهای فضایی باعث شدند تا دانش دیگر مردم جهان افزایش یابد و به وسیلهٔ ماهواره‌ها، ارتباطات جهانی هم‌زمان میسر شوند.
- رسانه‌های گروهی همچون فیلم، رادیو و تلویزیون باعث شدند تا ارتباط بین پیام‌های سیاسی و سرگرمی‌ها با تأثیر بی‌سابقه‌ای افزایش یابد.
- دسترسی انبوه به تلفن و بعدها رایانه به ویژه اینترنت، راه‌های بیشتری برای ارتباطات نزدیکتر بین مردم به وجود آورد.
- الکترونیک کاربردی به ویژه در شکل مینیاتوری آن مثل مدارهای مجتمع، رشد فوق‌الذکرِ رسانه‌های گروهی، تلویزیون، محاسبات مختلف و همهٔ اَشکال ابزارآلات هوشمند را موجب شد. این پیشرفت‌ها به همراه توسعهٔ علوم طبیعی همچون فیزیک بود که برای مثال باعث پیشبرد روند رو به رشد نیروی محاسبه (مانند ابررایانه) شد.
- پیشرفت در تولید کود نیتروژنی، ضدآفت‌ها و ضدعلف‌ها موجب تولید محصولات بهتر کشاورزی شد.
- پیشرفت در فیزیک محض از طریق فرضیهٔ نسبیت و مکانیک کوانتوم موجب توسعهٔ سلاح‌های هسته‌ای (که در اصطلاح عامیانه بمب اتم شناخته می‌شوند و شهر صنعتی هیروشیما و شهر تاریخی ناکازاکی را نابود کردند)، راکتورهای هسته‌ای و لیزر شد.
نیروی فیوزن به طور گسترده‌ای مورد مطالعه قرار گرفت اما در پایان سده به صورت یک فناوری آزمایشی باقی ماند.
- اختراع وسایلی چون ماشین لباسشویی و تهویهٔ مطبوع موجب افزایش کمیت و کیفیت اوقات بیکاری در طبقه‌های متوسط جوامع غربی شد.
- دیگر اختراعات تأثیرگذار سدهٔ بیستم: آنتی‌بیوتیک، قرص‌های ضدبارداری، پلاستیک‌های جدید، ترانزیستور، اینترنت
- ادامه...
[ویرایش] جنگ‌ها و سیاست‌ها
- اعطای حق رأی به همهٔ افراد بالغ در ملل دموکراتیک آغاز شد.
- ناسیونالیسم و آگاهی‌های ملی رو به رشد یکی از دلایل آغاز جنگ جهانی اول بود که قدرت‌های اصلی جهان همچون آلمان، فرانسه، ایتالیا، ژاپن، آمریکا و کشورهای همسود بریتانیا را وارد این جنگ خانمان‌سوز کرد. جنگ جهانی اول باعث خلق کشورهای جدیدی در جهان مخصوصاً اروپای شرقی شد. برخی، این جنگ را به کنایه «جنگی برای خاتمهٔ همهٔ جنگ‌ها» خواندند.
- پس‌آمدهای اقتصادی و سیاسی جنگ جهانی اول باعث رشد فاشیسم و نازیسم در اروپا شد. در این جنگ همچنین کشورهایی از آسیا و اقیانوس آرام نیز شرکت داشتند به این شکل که ژاپن به چین و آمریکا تعرض کرد. در حالیکه در جنگ جهانی اول بیشتر کشته‌شدگان را سربازان تشکیل می‌دادند ولی در جنگ جهانی دوم مردم بی‌گناه بسیاری کشته شدند. از بمباران شهرها گرفته تا قتل عام یهودی‌ها و دیگران به دست آلمان‌ها (هولوکاست).
- تلاش‌های بولشویک‌ها در طول جنگ جهانی اول در روسیه موجب انقلاب ۱۹۱۷ روسیه شد. پس از حضور جماهیر متحد شوروی در جنگ جهانی دوم، کمونیسم تبدیل به قدرتی مهم در عرصه سیاست جهانی شد و شروع به گسترش در تمامی جهان کرد. از این میان می‌توان کشورهای اروپای شرقی، چین، هندوچین و کوبا را نام برد. این امر باعث به وجود آمدن جنگ سرد و جنگ‌هایی با جهان غرب شد (مانند جنگ کره (۵۳-۱۹۵۰) و جنگ ویتنام (۷۵-۱۹۵۷))
- سقوط کمونیسم در سال‌های پایانی دههٔ ۸۰ میلادی کشورهای اروپای شرقی و مرکزی را از زیر استیلای شوروی خارج کرد. این امر همچنین باعث تجزیهٔ جماهیر متحد شوروی و یوگوسلاوی به بخش‌های کوچک‌تر شد که بسیاری از این تجزیه‌ها بر اساس ناسیونالیسم قومی بود. همهٔ این وقایع دست به دست هم دادند تا ایالات متحد آمریکا تبدیل به ابرقدرتی جهانی شود.
- با هم‌پیمان شدن ملل جهان پس از جنگ جهانی دوم، همکاری‌های بین‌الملی افزایش یافت. اتحادیهٔ اروپا تشکیل شد که یکی از دستاوردهای آن در پایان هزارهٔ دوم، به جریان افتادن واحد پولی جدیدی به نام یورو برای کشورهای عضو بود.
- پایان استعمار باعث استقلال کشورهای زیادی در افریقا و آسیا شد. بسیاری از این کشورها در طول جنگ سرد به طرف یکی از سه کشور قدرتمند آمریکا، شوروی یا چین رفتند تا بتوانند از خود دفاع کنند.
- به وجود آمدن کشوری به نام اسرائیل با مردم یهودی‌تبار در عربی‌ترین نقطهٔ جهان باعث درگیری‌های زیادی در منطقه شد. این درگیری‌ها توسط چاه‌های نفت کشورهای عرب منطقه تحت تأثیر قرار گرفت.
- اصطلاح آسیای جنوب شرقی ساخته شد.
[ویرایش] فرهنگ و سرگرمی
- فیلم‌ها، موسیقی و رسانه‌ها تأثیر شدیدی روی سبک و شیوهٔ زندگی مردم گذاشت. به دلیل اینکه بسیاری از فیلم‌ها و موسیقی‌ها در ایالات متحد آمریکا تولید می‌شوند، فرهنگ آمریکایی نیز به سرعت در جهان پخش شد.
- زنان با کسب حقوق سیاسی در آمریکا و اروپا در نیمهٔ اول این سده و ظهور شیوه‌های نوین جلوگیری از بارداری توانستند استقلال بیشتری کسب کنند.
- در آمریکا سبک‌های راک اند رول و جاز در موسیقی به وجود آمدند و به زودی تبدیل به عمده‌ترین نوع موسیقی مورد علاقهٔ آمریکایی‌ها و سپس مردم جهان شدند. گروه موسیقی بیتلز که در دههٔ ۱۹۶۰ در انگلستان شکل گرفت تبدیل به یکی از موفق‌ترین گروه‌های موسیقی تاریخ شد.
- هنر مدرن سبک‌های جدیدی همچون اکسپرسیونیسم، کوبیسم و سوررئالیسم را به وجود آورد.
- حمل و نقل توسط اتوموبیل در نیمهٔ سدهٔ بیستم برای طبقات متوسط غربی میسر و آسان شد. این امر همچنان در حال پیشرفت در جهان است. طراحی شهرها در اکثر کشورهای غربی به شکلی بود که اتوموبیل‌ها را مرکز توجه قرار می‌داد. اتوموبیل تبدیل به نماد جوامع مدرن شد.
- ورزش تبدیل به بخش مهمی از جامعه شد، به طوری که دیگر مخصوص طبقات خاص نبود. بعدها تماشای ورزش از تلویزیون نیز تبدیل به فعالیت همه‌گیری شد.
[ویرایش] بیماری‌ها و داروها
- هرچند که کیفیت داروها رو به پیشرفت بود ولی بیماری‌های مسری به مدد شیوه‌های حمل و نقل جدید همچنان در حال گسترش بودند. آنفلونزای همه‌گیر، آنفلونزای اسپانیایی ۲۵ میلیون نفر را بین سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۱۹ از بین برد. ایدز نیز همچنان لاعلاج مانده و شیوه‌های نگهداری از بیماران مبتلا به آن بسیار گران بوده و مخصوص کشورهای پیشرفته است.
- پیشرفت در تولید داروهایی نظیر آنتی‌بیوتیک‌ها آمار مرگ و میر ناشی از بیماری‌ها را پایین آورد. داروهای جلوگیری از بارداری و شیوه‌های تغییر جنسیت توسعه پیدا کردند. کشف مولکول‌های دی‌ان‌ای و ظهور زیست‌شناسی مولکولی امکان شبیه‌سازی و مهندسی ژنتیک را فراهم ساخت.
[ویرایش] منابع طبیعی و طبیعت
- استفادهٔ گسترده از نفت در صنعت (هم به عنوان مادهٔ اصلی ساخت پلاستیک و به عنوان سوختی برای اتوموبیل و هواپیما) موجب اهمیت یافتن ژئوپلتیک منابع نفت شد. خاورمیانه با دارا بودن بزرگ‌ترین منابع نفت دنیا، تبدیل به مرکزی برای بحران‌های ژئوپلتیک و نظامی در سال‌های واپسین سدهٔ بیستم شد. (برای مثال، یکی از فاکتورهای تصمیم ژاپن در حمله به آمریکا در سال ۱۹۴۱ نفت بود. همچنین سازمان اوپک ابتدای وقوع جنگ اعراب و اسرائیل در دههٔ ۱۹۷۰ از تحریم نفتی استفاده کرد.)
- افزایش استفاده از سوخت‌های فسیلی باعث اتمام منابع طبیعی می‌شود در حالیکه آلودگی هوا به پیشرفت سوراخ لایهٔ ازن نیز کمک کرده و بسیاری بر این باورند که این امر باعث گرم‌شدن زمین و تغییرات آب و هوایی جهانی خواهد شد. این مشکل با نابودی جنگل‌های جهان بیشتر نیز می‌شود. نابودی جنگل‌ها هم باعث نابودی تنوع در طبیعت و حیات خواهد شد.
[ویرایش] شخصیت‌های مهم
[ویرایش] رهبران جهان
- آسیا
- امام خميني، ايران
- سوکارنو، اندونزی
- سوهارتو، اندونزی
- محمد علی جناح، پاکستان
- دنگ ژیائوپنگ، جمهوری خلق چین
- موا زدونگ، جمهوری خلق چین
- سون یاتسن، جمهوری چین
- شیان کایشک، جمهوری چین
- امپراتور هیروهیتو، ژاپن
- لی کوان یو، سنگاپور
- فردیناند مارکوس، فیلیپین
- کورازون آکوینه، فیلیپین
- پل پات، کامبوج
- ماهاتیر محمد، مالزی
- هوشی مین، ویتنام
- ایندیرا گاندی، هند
- جواهر لعل نهرو، هند
- ماهاتما گاندی، هند
-
- نلسون ماندلا، افریقای جنوبی
- ایدی امین، اوگاندا
- جولیوس نیره، تانزانیا
- ناسینبه ایادما، توگو
- حبیب بورگیبا، تونس
- هایل سلاسی، حبشه
- کنث کاندا، زامبیا
- رابرت موگابه، زیمبابوه
- فیلیکس هوفوئت بیونی، ساحل عاج
- لئوپارد شدار سنگور، سنگال
- کوامه کرومه، غنا
- جومو کنیتا، کنیا
- احمد سکو توره، گینه
- معمر قزافی، لیبی
- جمال عبدالناصر، مصر
- آمریکا
-
- اوا پرون، آرژانتین
- جوان پرون، آرژانتین
- خوزه باتل اوردونز، اروگوئه
- بیل کلینتون، ایالات متحده آمریکا
- تئودور روزولت، ایالات متحده آمریکا
- جان اف کندی، ایالات متحده آمریکا
- جرج اچ دبلیو بوش، ایالات متحده آمریکا
- دوایت آیزنهاور، ایالات متحده آمریکا
- رونالد ریگان، ایالات متحده آمریکا
- ریچارد نیکسون، ایالات متحده آمریکا
- فرانکلین روزولت، ایالات متحده آمریکا
- لیندون بی جانسون، ایالات متحده آمریکا
- وودرو ویلسون، ایالات متحده آمریکا
- هری ترومن، ایالات متحده آمریکا
- جوسلینو کوبیتشک، برزیل
- گتولیو وارگاس، برزیل
- لوییس کارلوس پرستس، برزیل
- آلبرتو کنیا فوجیموری، پرو
- فرناندو بلانده تری، پرو
- آگوستو پینوشه، شیلی
- سالوادور آلنده، شیلی
- پی‌یر ترودی، کانادا
- ویلفرد لاریر، کانادا
- ویلیام لیون ماکنزی کینگ، کانادا
- ارنستو چگوارا، کوبا/آرژانتین
- فیدل کاسترو، کوبا
-
- آدولف هیتلر، آلمان
- فردریش ابرت، آلمان
- قیصر ویلهلم دوم، آلمان
- گرهارد شرودر، آلمان
- هلموت کول، آلمان
- اریش هونکر، آلمان شرقی
- والتر اولبریشت، آلمان شرقی
-
- کنراد آدنار، آلمان غربی
- ویلی برندت، آلمان غربی
- فرانتز جوزف، اتریش-مجارستان
- آدولف سوارز، اسپانیا
- فرانسیسکو فرانکو، اسپانیا
- فیلیپ گونزالز، اسپانیا
- میلان کوچان، اسلوونی
- تونی بلر، انگلستان
- مارگارت تاچر، انگلستان
- نویل چمبرلین، انگلستان
- وینستون چرچیل، انگلستان
- آلدو مورو، ایتالیا
- بنیتو موسولینی، ایتالیا
- ایامون دوالرا، ایرلند
- آنتونیو دو الیویرا سالازار، پرتغال
- ماریو سوارز، پرتغال
- مصطفی کمال آتاتورک، ترکیه
- واکلاو هاول، جمهوری چک
- نیکولا سسسکو، رومانی
- اولف پالم، سوئد
- شارل دوگل، فرانسه
-
- فیلیپ پتاین، فرانسه
- والری ژیسکار دستن، فرانسه
- اورهو نکونن، فنلاند
- آرچیبیشاپ ماکاریوس سوم، قبرس
- فرانجو تادمن، کرواسی
- جوزف پیتزوسکی، لهستان
- لچ واتسا، لهستان
- ایمر ناگی، مجارستان
- میکلوس هورثی، مجارستان
- اینار گرهاردسن، نروژ
- اسلوبودان میلوشویچ، یوگوسلاوی
- جوزف بروز تیتو، یوگوسلاوی
- آندریاس پاپاندرئو، [[یونان]
- الفتریوس ونیزلوس، یونان
- کنستانتین کارامانلیس، یونان
- یوانیس متاکساس، یونان
- استرالیا و اقیانوسیه
-
- ملک حسین، اردن
- اسحاق رابین، اسرائیل
- دیوید بن گوریون، اسرائیل
- گلدا میر، اسرائیل
- شاه امان الله خان (افغانستان)
- امپرعبدالرحمان خان سلطان قدرتمند افغانستان
- احمد شاهدرانی موسس افغانستان كنونی
- حامد كرزى نخستين رئيس جمهورمنتخب(افغانستان)
- مناخیم بگین، اسرائیل
- آیت‌الله خامنه‌ای، ایران
- آیت‌الله خمینی، ایران
- رضا شاه پهلوی، ایران
- محمد رضا پهلوی، ایران
- محمد خاتمی، ایران
- محمد مصدق، ایران
- حافظ اسد، سوریه
- صدام حسین، عراق
- یاسر عرفات، فلسطین
- جمال عبدالناصر، مصر یا جمهوری متحده عربی
- انور سادات، مصر یا جمهوری متحده عربی
-
- بوریس یلتسین
- تزار نیکولاس دوم
- جوزف استالین
- لئون تروتسکی
- لئونید برژنف
- میخاییل گورباچوف
- نیکیتا خورشچوف
- ولادیمیر لنین
[ویرایش] دانشمندان
- کارل جراسی
- الکساندر فلمینگ
- هاوارد والتر فلوری
- ما هاید (جرج حاتم)
- یوناس سالک
- آرون تی بک
- مری ویتون کالکینز
- آلبرت الیس
- زیگموند فروید
- کارل یونگ
- آلفرد کینزی
- استنلی میلگرام
- ایوان پاولوف
- جان پیاجت
- بی اف اسکینر
- جان بی واتسون
- نیکولاس بورباکی
- آلونزو چرچ
- جان کانوی
- پال اردوس
- کرت گودل
- گودفری هارولد هاردی
- فیلیکس هاسدورف
- دیوید هیلبرت
- آندری نیکولاویچ کولموگوروف
- بنویت ماندلبروت
- جان ون نیومن
- ماریان رجوسکی
- برتراند راسل
- سرینیواسا رامانوجان
- جان پیر سر
- آلن تورینگ
- آندره ویل
زیست‌شناسی و انسان‌شناسی
- نورمن بورلاگ
- فرانسیس کریک
- تئودوسیوس دوبژانسکی
- پال ارلیچ
- جین گودال
- استفان جی گلد
- هانس آدولف کربس
- ارنست مایر
- جان مینارد اسمیت
- آلبرت زنت جیورجی
- جیمز واتسون
- الیاس کوری
- ماری اسکودوسکا کوری
- پیر کوری
- فریتز هابر
- استنلی میلر
- لینوس پالینگ
- ارنست راثرفورد
- جی جی تامسون
- هارولد اوری
- جان باکوس
- ادزگر دیکسترا
- ریچارد متیو استالمن
- لینوس توروالدز
- گریس موری هاپر
- جان ون نیومن
- کلود شانون
- آلن تورینگ
- ویلیام گیتس سوم
- آلبرت اینشتین
- نیلز بور
- پال دیراک
- فریمن دیسون
- انریکو فرمی
- ریچارد فاینمن
- استفان هاوکینگ
- وارنر کارل هایزنبرگ
- ادوین هابل
- ولفگانگ پالی
- ماکس پلانک
- کارل ساگان
- اروین شرودینگر
[ویرایش] علوم انسانی
- اقتصاد
- جان کنث گالبریث
- جان مینارد کینس
- لودویگ ون میسس
- میلتون فریدمن
- تاریخ
- استفان آمبروس
- جکوس لوگوف
- چارلز بیرد
- فرناند برادل
- لوسین فبره
- مارک بلاچ
- حقوق مدنی
- مارتین لوتر کینگ
- علوم سیاسی
- آرند لیجفارت
- رابرت دال
- ساموئل هانتینگتون
- سی رایت میلز
- فرانسیس فوکویاما
- موریس دوورگر
- فلسفه
- آلفرد نورث وایت‌هد
- برتراند راسل
- تئودور آدورنو
- جان راولز
- جان پل سارتر
- دبلیو وی کوین
- گاستون بچلارد
- گیلس دلئوس
- لودویگ ویتگن‌اشتاین
- لوییس آلتوسر
- مارتین هایدگر
- میشل فوکولت
- والتر بنجامین
- هانا آرندت
- هنری برگسون
- یورگن هابرماس
- هنر و نظریات ادبی
- پائولین کائل
- رودولف آرنهیم
- ریموند ویلیامز
- زیگفرید کراکر
- کلیو بل
- فردریک جیمسون
[ویرایش] بازرگانی
- استیو جابس
- بیل گیتس
- پل آلن
- توماس جی واتسون
- دونالد ترامپ
- سام والتون
- لینوس توروالدز
- وارن بافت
- والت دیزنی
- هاوارد هاگس
[ویرایش] پیشگامان هوافضا
- آلبرتو سانتوز دومونت
- آلن شپارد
- الیسون اونیزوکا
- برادران رایت
- چارلز لیندبرگ
- چاک ییگر
- رابرت گودارد
- رون مکنر
- فردی لکر
- لوییس بلریوت
- نیل آرمسترانگ
- وارنر ون بران
- والنتینا ترشکوا
- ولادیمیر میخاییلوویچ کاماروف
- هرمن پوتوکنیک نوردونگ
- یوری گاگارین
[ویرایش] فرماندهان نظامی
- اروین رومل
- اریش لودندورف
- برنارد مونتگومری
- پل ون هایدنبرگ
- جرج پاتون
- جرجی ژوکوف
- جوزف پیتسوسکی
- چستر نیمیتز
- چگوارا
- داگلاس مک‌آرتور
- داگلاس هیگ
- دوایت آیزنهاور
- رودولف مایستر
- سر برنارد فریبرگ
- شارل دوگل
- فرانک روزمن استان
- کالین پاول
- لئون تروتسکی
- مائو زدونگ
- موشه دایان
- وو انگویان جیاپ
[ویرایش] شخصیت‌های معنوی
- آروبیندو گوش
- آیت‌الله خمینی
- آیت‌الله خامنه‌ای
- ابوالاعلی مودودی
- بیلی گراهام
- پاپ پیوس دهم
- پاپ پیوس دوازدهم
- پاپ جان بیست و سوم
- پاپ جان پل دوم
- توبتن جیاتسو، سیزدهمین دالایی لامای تبت
- تنزین جیاتسو، چهاردهمین دالایی لامای تبت
- رابی مناخیم مندل شنیرسون
- راسپوتین
- رامانا ماهارشی
- دکتر سان میونگ مون
- مارتین لوتر کینگ
- ماهاتما گاندی
- ماهاریشی ماهش یوگی
- مادر ترزا
[ویرایش] هنرمندان
- آلبرتو جیاکومتی
- آمدئو مودیگیانی
- آنسلم کیفر
- اتو دیکس
- ادوارد مانچ
- ادواردو پائولوتزی
- ارنست بارلاش
- ارنست لودویگ کیرشنر
- اریش هکل
- اسکار کوکوشکا
- اکساندر رادشنکو
- اگون شیل
- ال لیسیتزکی
- امیل نولده
- اندی وارهول
- انزو کوکچی
- اوا هس
- باربارا هپ‌ورث
- بالتوس
- بروس نامن
- پابلو پیکاسو
- پل کلی
- پیت موندیان
- پینو پاسکالی
- جاکوب اپستین
- جان کیج
- جرج براک
- جکسون پولاک
- جنیس کونلیس
- جوزف آلبرس
- جوزف بیس
- جووان گریس
- جووان میرو
- جیورجیو دو شیریکو
- چاک کلوز
- دونالد جاد
- دیگو ریورا
- رابرت اسمیتسون
- رابرت نورث‌ول
- رن ماگریت
- روی لیختن‌اشتاین
- ریچارد سرا
- سالوادور دالی
- سول لوویت
- فرانک لیولد رایت
- فریدا کاهلو
- کارل اشمیت روتولوف
- کت کولویتز
- کرت شویترس
- کنستانتین برانکوزی
- گوستاو کلمیت
- لازلو موهولی ناگی
- لو کوربوسیر
- لوییز بورگویز
- لیونل فینینگر
- مارسل دوشام
- مارک چاگال
- مارینو مارینی
- ماکس ارنست
- ماکس بک‌من
- ماکس پچشتاین
- واسیلی کاندینسکی
- والتر گروپیوس
- ویلیام دو کونینگ
- هانس بلمر
- هلن فرانکن‌تالر
- هنری روسو
- هنری ماتیسه
- هنری مور
- یویس کلین
[ویرایش] موسیقی
- آبا
- آرام خاچاتوریان
- آرنولد شوئنبرگ
- آرون کاپلند
- آلبان برگ
- آمی گرنت
- آنتون وبرن
- ادگارد وارس
- استیو ریچ
- اسکات جاپلین
- اسکار پترسون
- اسمشینگ پامپکینز
- الویس پرسلی
- الیور مسیان
- ایگور استراوینسکی
- باب دیلان
- باب مارلی
- بلا بارتوک
- بیتلز
- بیچ‌بویز
- پیر بولز
- پینک فلوید
- توپاک شاکور
- جان کولتران
- جان کیج
- جان ویلیامز
- جانی کش
- جرج گرشوین
- جنیس جاپلین
- جیمی هندریکس
- جین سیبلیوس
- چارلی پارکر
- چاک بری
- د هو
- دالیدا
- دورز
- دمیتری شوستاکوویچ
- دیوید بووی
- رامونز
- رولینگ استونز
- ری چارلز
- سرگئی راخمانینوف
- فرانک سیناترا
- فرانک زاپا
- فلا کوتی
- فیل اسپکتور
- فیلیپ گلس
- کاتانو ولوسو
- کارلوس گاردل
- کارلهینز استاکخاسن
- کرافترک
- کلش
- کلود دبوسی
- کلیف ریچارد
- کوئین
- کینگ سانی اید
- گاروین گای
- گری دیویس
- گوستاو هولست
- لد زپلین
- لوسیانو بریو
- لوییس آرمسترانگ
- مایکل جکسون
- گریتفول دد
- مایلز دیویس
- نازیا حسن
- نصرت فاتح علی خان
- نیروانا
- نیل یانگ
- ولوت آندرگروند
- ون موریسون
- یانیس ژناکیس
- یوتو
- یویو ما
[ویرایش] فیلم
- آلفرد هیچکاک
- آندری تارکوفسکی
- استنلی کوبریک
- استیون اسپیلبرگ
- الیا کازان
- اورسن ولز
- اینگمار برگمن
- جان لوک گدار
- جرج لوکاس
- جیانی بونجیانی
- چارلی چاپلین
- دیوید وارک گریفیث
- رومن پولانسکی
- سرجیو لئونه
- سرگئی آیزنشتاین
- فرانسیس فورد کاپولا
- فرانک کاپرا
- فریتس لانگ
- کوئنتین تارانتینو
- هایائو میازاکی
[ویرایش] نویسندگان و شاعران
- اپتون سینکلر
- اچ دی
- آرتور میلر
- ارنست همینگوی
- اریچ ماریا رمارکیو
- ازرا پوند
- اس ام استیرلینگ
- استان لی
- استیون کینگ
- اف اسکات فیتزجرالد
- آلبر کامو
- آلدوس هاکسلی
- آلن گینزبرگ
- آلن مور
- آمی تن
- آن فرانک
- آنا سگرس
- آنتونیو دو سنت اگروپری
- آنتونیو ماچادو
- آندره برتون
- آندره مالاراکس
- اوریک جانز
- اومبرتو اکو
- ای ام فارستر (۱۹۷۰-۱۸۷۹)
- ای ای کامینگز
- ایتالو کالوینو
- ایزابل آلنده
- ایزاک آسیموف
- ایلیا ارنبرگ
- آین راند
- باسیل بانتینگ
- برتولت برشت
- پابلو نرودا
- پل آلوار
- ترومن کاپوت
- توماس پینچان
- توماس من
- توماس هاردی (۱۹۲۸-۱۸۴۰)
- تی اچ وایت
- تی اس الیوت (۱۹۶۵-۱۸۸۸)
- جان آپدایک
- جان اشتاینبک
- ژان پل سارتر
- جان میلینگتون سینگ
- جرارد منلی هاپکینز (۱۸۸۹-۱۸۴۴)
- جرج اورول
- جرج برنارد شاو (۱۹۵۰-۱۸۵۶)
- جرینا دانویچ
- خورخه لوئیس بورخس
- جوزف کنراد (۱۹۲۴-۱۸۵۷)
- خولیو کورتازار
- جک کرواک
- جی .ام. کوتسیا (-1940)
- جی آر آر تالکین
- جی دی سالینجر
- جی کی رولینگ
- جیمز جویس
- جیمز جویس (۱۹۴۱-۱۸۸۲)
- چارلز اولسون
- چارلز رزنیکوف
- داریو فو
- داگلاس آدامز
- دبلیو اچ آدن (۱۹۷۳-۱۹۰۷)
- دبیلو بی ییتس
- دوروتی ریچاردسون
- دی اچ لارنس (۱۹۳۰-۱۸۸۵)
- دیلان توماس (۱۹۵۳-۱۹۱۴)
- رابرت فراست
- رابرت کریلی
- روبن داریو
- ری برادبری
- ریچارد رایت
- ساموئل بکت
- سلمان رشدی
- سی اس لویس
- سید کورمن
- شیموس هینی
- شون اوکازی
- فرانتز کافکا
- فرناندو پسوا
- فیلیپ لارکین
- کارلوس فوئنتس
- کورت وونگوت
- گابریل گارسیا مارکز
- گرازینا میلر
- گرترود استاین
- گری اسنیدر
- گونتر گراس
- لو ژان
- لویی آراگون
- لوییس زوکوفسکی
- مارسل پروست
- ماریان مور
- مایا آنجلو
- محمد اقبال لاهوری
- میخاییل بولگاکوف
- مینا لوی
- ناظم حکمت
- هارپر لی
- هارت کرین
- هارولد پینتر
- هاگ مک‌دیارمید
- هالودور لاکس‌نس
- هرمن هس
- هری ترتلدو
- صادق هدایت
- والاس استیونس
- ولادیمیر نابوکوف
- ویرجینیا وولف
- ویلیام باتلر ییتس (۱۹۳۵-۱۸۶۵)
- ویلیام فالکنر
- ویلیام کارلوس ویلیامز
[ویرایش] شخصیت‌های ورزشی
- اسب‌سواری
- مارک تاد
- اسکواش
- جانشیر خان
- جهانگیر خان
- اسکی
- اینگمار اشتنمارک
- جان کلود کیلی
- فرانتز کلمر
- بدنسازی
- آرنولد شوارتزنگر
- بسکتبال
- جان استاکتون
- کارل مالون
- کریم عبدالجبار
- لری بیرد
- مایکل جردن
- مجیک جانسون
- ویلت چمبرلین
- بوکس
- جک دمپسی
- جو لوییس
- راکی مارسیانو
- لری هولمز
- محمد علی کلی
- بیسبال
- باب راث
- تد ویلیامز
- جکی رابینسون
- روبرتو کلمنت
- تنیس
- آرتور اش
- استفی گراف
- بوریس بکر
- بیل تیلدن
- پت سمپراس
- جان مک‌انرو
- جورن بورگ
- راب لور
- سرنا ویلیامز
- فرد پری
- مارتینا ناوراتیلوا
- ونوس ویلیامز
- دوچرخه‌سواری
- ادی مرکس
- فاستو کاپی
- لنس آرمسترانگ
- شنا
- داون فریزر
- مارتین استرل
- مارک اسپیتز
- فوتبال
- آلفردو دی استفانو
- سر استنلی متیوز
- اوبدیلیو وارلا
- اوزبیو
- بابی مور
- بیل شنکلی
- پله
- جرج بست
- جوزپه مزا
- دنیس لا
- دیگو مارادونا
- فراتس پوشکاش
- فرانتس بیکن بائر
- کنی دالگلیش
- گوردن بنکس
- لو یاشین
- میشل پلاتینی
- یوهان کرایف
- فوتبال آمریکایی
- استیو یانگ
- ایمت اسمیت
- جان الوی
- جرج هالاس
- جری رایس
- جو مونتانا
- جیم براون
- دن مارینو
- رد گرانج
- والتر پایتون
- وینس لومباردی
- فوتبال راگبی
- کالین میدز
- گرت ادواردز
- والی لوییس
- کریکت
- استیو واگ
- برایان لارا
- جرج هدلی
- سر جک هابس
- داگلاس جاردین
- سر دان بردمن
- ری لیندوال
- ریچارد هدلی
- سانیل گاواسکار
- شن وارن
- سر گری سوبرز
- لن هاتن
- مالکوم مارشال
- وسیم اکرم
- ویکتور ترامپر
- ویلفرد رودس
- سر ویویان ریچاردز
- هربرت ساتکلیف
- کوهنوری
- سر ادموند هیلاری
- تنزینگ نورگی
- گلف
- آرنولد پالمر
- بابی جونز
- تایگر وودز
- جک نیکولاس
- سوریانو بالستروس
- گری پلیر
- ماشین‌رانی
- لستر پیگوت
- تونی مک‌کوی
- ورزش‌های موتوری
- آیرتون سنا
- جیم کلارک
- خوان مانوئل فانجیو
- مایکل شوماخر
- میدانی
- استیو اووت
- ال اورتر
- امیل زاتوپک
- باب بیمون
- بتی کاثبرت
- پاوو نورمی
- جس اونز
- جیم تروپ
- سب کو
- فنی بلنکرز کوئن
- کارل لویس
- مایکل جانسون
- هاکی روی یخ
- بابی اور
- گوردی هو
- مائوریس ریچارد
- ماریو لمیوکس
- وین گرتزکی
- هنرهای رزمی
- بروس لی
[ویرایش] دهه‌ها و سال‌ها
| ۱۸۹۹ | ۱۸۹۸ | ۱۸۹۷ | ۱۸۹۶ | ۱۸۹۵ | ۱۸۹۴ | ۱۸۹۳ | ۱۸۹۲ | ۱۸۹۱ | ۱۸۹۰ | ۱۸۹۰ |
| ۱۹۰۹ | ۱۹۰۸ | ۱۹۰۷ | ۱۹۰۶ | ۱۹۰۵ | ۱۹۰۴ | ۱۹۰۳ | ۱۹۰۲ | ۱۹۰۱ | ۱۹۰۰ | ۱۹۰۰ |
| ۱۹۱۹ | ۱۹۱۸ | ۱۹۱۷ | ۱۹۱۶ | ۱۹۱۵ | ۱۹۱۴ | ۱۹۱۳ | ۱۹۱۲ | ۱۹۱۱ | ۱۹۱۰ | ۱۹۱۰ |
| ۱۹۲۹ | ۱۹۲۸ | ۱۹۲۷ | ۱۹۲۶ | ۱۹۲۵ | ۱۹۲۴ | ۱۹۲۳ | ۱۹۲۲ | ۱۹۲۱ | ۱۹۲۰ | ۱۹۲۰ |
| ۱۹۳۹ | ۱۹۳۸ | ۱۹۳۷ | ۱۹۳۶ | ۱۹۳۵ | ۱۹۳۴ | ۱۹۳۳ | ۱۹۳۲ | ۱۹۳۱ | ۱۹۳۰ | ۱۹۳۰ |
| ۱۹۴۹ | ۱۹۴۸ | ۱۹۴۷ | ۱۹۴۶ | ۱۹۴۵ | ۱۹۴۴ | ۱۹۴۳ | ۱۹۴۲ | ۱۹۴۱ | ۱۹۴۰ | ۱۹۴۰ |
| ۱۹۵۹ | ۱۹۵۸ | ۱۹۵۷ | ۱۹۵۶ | ۱۹۵۵ | ۱۹۵۴ | ۱۹۵۳ | ۱۹۵۲ | ۱۹۵۱ | ۱۹۵۰ | ۱۹۵۰ |
| ۱۹۶۹ | ۱۹۶۸ | ۱۹۶۷ | ۱۹۶۶ | ۱۹۶۵ | ۱۹۶۴ | ۱۹۶۳ | ۱۹۶۲ | ۱۹۶۱ | ۱۹۶۰ | ۱۹۶۰ |
| ۱۹۷۹ | ۱۹۷۸ | ۱۹۷۷ | ۱۹۷۶ | ۱۹۷۵ | ۱۹۷۴ | ۱۹۷۳ | ۱۹۷۲ | ۱۹۷۱ | ۱۹۷۰ | ۱۹۷۰ |
| ۱۹۸۹ | ۱۹۸۸ | ۱۹۸۷ | ۱۹۸۶ | ۱۹۸۵ | ۱۹۸۴ | ۱۹۸۳ | ۱۹۸۲ | ۱۹۸۱ | ۱۹۸۰ | ۱۹۸۰ |
| ۱۹۹۹ | ۱۹۹۸ | ۱۹۹۷ | ۱۹۹۶ | ۱۹۹۵ | ۱۹۹۴ | ۱۹۹۳ | ۱۹۹۲ | ۱۹۹۱ | ۱۹۹۰ | ۱۹۹۰ |
| ۲۰۰۹ | ۲۰۰۸ | ۲۰۰۷ | ۲۰۰۶ | ۲۰۰۵ | ۲۰۰۴ | ۲۰۰۳ | ۲۰۰۲ | ۲۰۰۱ | ۲۰۰۰ | ۲۰۰۰ |
