از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

در بی‌طرفی این مقاله اختلاف نظر وجود دارد. لطفاً به گفتگوهای صفحهٔ بحث مراجعه کنید.

در مورد دُرستیِ حقایق ذکرشده در این مقاله اختلاف‌نظر وجود دارد. لطفاً به گفتگوهای صفحهٔ بحث مراجعه کنید.

اسرائیل (به عبری: מדינת ישראל) کشوری است واقع در غرب قاره آسیا در خاورمیانه.

در سال ۱۹۴۸ ایران تنها کشور در خاورمیانه بود که این کشور را به رسمیت شناخت. همچنین در طی سالهای ۱۹۴۸-۱۹۷۹ ایران کمک بسیار زیادی به مهاجرت یهودیان اروپای شرقی به فلسطین می‌کرد، که این امر ناخشنودی دولت‌های خاورمیانه را برانگیخت.

جمهوری اسلامی ایران و بسیاری از کشورهای عربی این کشور را به رسمیت نمی‌شناسد و در رسانه‌های عمومی از این کشور به «سرزمین‌های اشغالی» یا «فلسطین اشغالی» یاد می‌کنند..

فهرست مندرجات ۱ شهرهای مهم اسرائیل ۱.۱ تاریخ ۱.۱.۱ تاریخ قوم بنی اسرائیل ۱.۱.۲ صهیونیسم و Aliyah ۱.۱.۳ گروه‌های زیر زمینی یهودیان ۱.۱.۴ تاریخ دولت اسرائیل ۱.۱.۵ پیامد اعلام استقلال ۱.۲ جنگ‌ ۱.۲.۱ جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ ۱.۳ تقسیمات کشوری ۱.۴ جغرافیا ۱.۵ اقتصاد ۱.۶ مردم ۱.۷ نیروهای مسلح ۱.۸ پانویس ۱.۹ منابع ۱.۱۰ جستارهای وابسته ۱.۱۱ پیوند به بیرون ۱.۱۱.۱ سایت‌ها ۱.۱۱.۲ مقالات

[ویرایش] شهرهای مهم اسرائیل

• حیفا
• اورشلیم (بیت‌المقدس)
• تل‌آویو
• زخرون
• کفر قاسم

[ویرایش] تاریخ

مقاله اصلی: تاریخ اسرائیل

[ویرایش] تاریخ قوم بنی اسرائیل

اغلب سرزمینی را که امروزه به آن کشور اسرائیل می‌گویند زادگاه دین یهود در سده دهم پیش از میلاد (و یا حتی قبل از آن) دانسته‌اند^{[نیاز به ذکر منبع]}؛ هرچند که برخی پژوهشگران با این نظر همنگر نیستند.^{[نیاز به ذکر منبع]} نام قوم یهود (بنی اسرائیل) نیز از نام این سزمین گرفته شده و به معنی فرزندان اسرائیل است.

در قرآن «اسرائیل» لقب «یعقوب» فرزند «اسحق» فرزند «ابراهیم» است و «بنی اسرائیل» نیز «یوسف» و برادرانش و فرزندان آنها هستند، که دوازده گروه (سَبط) را تشکیل می‌دهند. به روایت قرآن آنها در زمان سلطنت «یوسف» بر مصر به آن سرزمین رفتند و بعدها در زمان فرعون توسط مردمان بومی مصر (قبطیان) به بردگی گرفته شدند. خدواند «موسی» را به پیامبری مبعوث کرد، تا فرعون را به پرستش خدا فراخواند و بنی اسرائیل را از بردگی درآورد و آنها را به «سرزمین مقدس» که سرزمین پدرانشان اسحق و یعقوب بود، بازگرداند. اما آنها پس از نجات از چنگ فرعون کوتاهی کردند و به عذاب الهی مدت‌ها بیابانگردی کردند و حتی وقتی که به سرزمین مقدس درآمدند، چنانکه خدا از آنها خواسته بود وارد نشدند و به علت فتنه‌ها و سرکشی هایشان و از جمله کشتن پیامبرانشان نظیر یحیی دو بار دچار عذاب شدند.

طبق روایت‌های تاریخی این دو بار عذاب که طی آن بنی اسرائیل از «سرزمین مقدس» رانده شده و در زمین آواره گشتند، یک بار در زمان بخت النصر پادشاه بابل بود، که آوارگی آنها تا زمان کوروش کبیر سردودمان هخامنشی ادامه یافت^{[نیاز به ذکر منبع]} و بار دیگر در حدود سال 60 میلادی بود، که معبد سلیمان ویران شد و این قوم دوباره آواره شدند.^{[نیاز به ذکر منبع]} آوارگی قوم یهود تا امروز ادامه یافته است.

منطقه اسرائیل در متون مقدس پارینه به «سرزمین موعود»، «سرزمین یهودا» و «سرزمین اسرائیل» مشهور بوده‌است. نام «فلسطین» هم که از نام قوم اژه‌ای دیرینی در حوالی این سرزمین‌ها گرفته شده‌است و در انجیل نیز آمده‌است، برای اشاره به نواحی ساحلی جنوبی این سرزمین، که آن قوم در حدود قرن ۱۲ (پیش از میلاد) در آن ساکن بودند، استفاده می‌شده‌است. ^[1]

[ویرایش] صهیونیسم و Aliyah

اولین موج مهاجرت به اسرائیل یا Aliyah از سال 1881 در نتیجه موج یهود آزاری آغاز گشت و با ایده‌های ناسیونالیستی صهیونیسم بر مبنای عقاید Moses Hess با عنوان " بازخرید وطن" ادامه پیدا کرد. یهودیان زمین‌ها را از عثمانی و مالکان عرب خریداری کردند. پس از آنکه یهودیان مراکز و آبادی‌های کشاورزی در این سرزمین ایجاد کردند، منازعات بین اعراب و یهودیان آغاز گشت. تئودر هرتزل(1860-1904) یک یهود اتریشی، جنبش صهیونیسم را پی نهاد. در سال 1896 او کتابی موسوم به سرزمین اسرائیل (Der Judenstaat) منتشر کرد و در آن ایده تشکیل یک کشور یهودی را مطرح کرد. با تلاش وی کنگره جهانی صهیونیسم تشکیل شد. ایجاد جنبش صهیونیسم موجب موج دوم مهاجرت به خاور میانه شد(1904-1914) و بیش از 40000 یهودی به آن سرزمین مهاجرت کردند. در سال 1917 وزیر خارجه انگلستان آرتور جی بالفور اعلامیه مشهوری را منتشر کرد که از در نظر گرفتن فلسطین بعنوان سرزمینی برای مردم یهود پشتیبانی شده بود. در 1920 فلسطین بعنوان عضوی از جامعه ملل تحت قیمومیت بریتانیا پذیرفته شد. مهاجرت یهودیان در موج سوم (1919-1923) و چهارم(1924-1929) پس از جنگ اول جهانی ادامه یافت. در شورش اعراب در 1929 در فلسطین، 133 یهودی و از جمله 67 نفر در هبرون کشته شدند. گسترش نازیسم در 1933 آغازگر موج پنجم مهاجرت بود. نسبت یهودیان از 11% در 1922 به 30% در 1940 افزایش یافت. پیش از این 28 درصد از اراضی سرزمین فلسطین توسط یهودیان و یا سازمان‌های صهیونسیت خریداری شده بود. و این در حالی بود که نیمه جنوبی این ناحیه را سرزمین‌های خشک و اغلب فاقد جمعیت صحرای نجو(Negev) تشکیل می‌داد. متعاقب وقوع هلوکاست و گسترش کشتار یهودیان در اروپا، موج گسترده‌ای از مهاجرت به این سرزمین بوقوع پیوست و در پایان جنگ دوم جهانی ، جمعیت یهودیان در فلسطین بیش از 600000 نفر بود. در سال 1939 ، بریتانیا "نامه سفید(گزارش دولت) سال 1939" خود را منتشر نمود و در آن مهاجرت یهودیان و خرید زمین توسط آنها را محدود نمود که شاید علت آن شورش‌های اعراب در فاصله سالهای 1936-1939 بوده است. از دیدگاه انجمن‌های یهودی و صهیونیست‌ها ،‌ این "نامه سفید" خیانت به اعلامیه 1917 بالفور بود. ضمن آنکه اعراب نیز از این تصمیم راضی نبودند و خواهان توقف کامل مهاجرت یهودیان به این سرزمین بودند. اما این "نامه سفید" خط دهنده سیاست انگلستان تا انتهای دوران قیمومیت بر آن سرزمین بود. در نتیجه از مهاجرت بسیاری از یهودیان که از آزار نازی‌های آلمان به فلسطین فرار می‌کردند، ممانعت به عمل آمد و آنان مجبور به بازگشت به اروپا شدند. دو نمونه از درگیرهای ناشی از این سیاست غرق شدن کشتی‌های Struma و Exodus توسط نیروی دریایی انگلستان بود که باعث کشته شدن به ترتیب 762 و 4554 مهاجر یهودی در دهه چهل میلادی گشت.

[ویرایش] گروه‌های زیر زمینی یهودیان

همچنان که تنش بین یهودیان و اعراب افزایش میافت،‌ اجتماع یهودیان شروع به دفاع از خود کرد که شواهدی در زمینه حمایت "قیمومیت انگستان" در این زمینه موجود است. ناسیونالیست‌های عرب در مخالفت با اعلامیه بالفور، قیمومیت انگلستان و تشکیل سرزمین یهودی ، سر به آشوب برداشتند و قتل عام‌هایی را بر علیه یهودیان اورشلیم، هبرون و حیفا به اجرا گذاشتند. در نتیجه حملات سال 1921 اعراب، نیروی نظامی هاگانا شکل گرفت و مسئول حراست از کلونی یهودیان گشت. ماهیت هاگانا بیشتر دفاعی بود ،‌ و بعدها به دلایلی عده‌ای از اعضای آن جدا شدند و تشکیل گروه نظامی اصول‌گرا ایرگون در 1931 دادند. این گروه مسیر فعال‌تری را انتخاب کرد و در اولین حملات خود به نیروهای انگلیسی حمله کرد که از جمله این حملات می‌توان به بمب گذاری در هتل King David اشاره کرد که موجب مرگ 91 نفر شد. اگرچه هاگانا بیشتر طرفدار مقاومت بود. بعدها انشعاب دیگری در ایرگون روی داد که در آن Avraham Stern از این گروه جدا شد و رو به کارهای بنیادگرایانه‌تر آورد. حتی این گروه تا جایی پیش رفت که در مقطعی همکاری‌هایی را با نازی‌ها بر علیه انگلستان انجام داد. این گروه‌ها نقش مهمی در رویدادهایی که به جنگ اعراب و اسرائیل در 1948 انجامید داشتند که از جمله آنها می‌توان به سازماندهی پنهانی انتقال یهودیان از اروپا به اسرائیل (Aliyah Bet) ، شکل گیری نیرو‌های دفاعی اسرائیل ،‌ کناره‌گیر انگلستان از قیمومیت منطقه و تشکیل احزاب سیاسی (که تا به امروز نیز وجود دارند) نام برد.

[ویرایش] تاریخ دولت اسرائیل

در سال ۱۹۴۷ نیروهای انگلیس ناامید از برقراری توازن میان اعراب و یهودیان خود را از مناسبات کنار کشیدند. برحسب طرح تقسیم ارائه‌شده توسط سازمان ملل قرار بر این بود که این منطقه بین اعراب و یهودیان بطور مساوی تقسیم گردد و بیت‌المقدس نیز محدودهٔ تحت نظارت سازمان ملل قرار گیرد، تا از ایجاد برخورد جلوگیری شود. اعراب با تشکیل حاکمیتی یهودی به هر نحو مخالف بودند و مخالفت خود را اعلام کردند. در ۱۴ می ۱۹۴۸، چند ساعت پیش از پایان حاکمیت انگلیس بر فلسطین، تشکیل کشور اسرائیل اعلام شد. ^[2] دولت شاهنشاهی ایران، اولین کشوری بود که تشکیل دولت اسرائیل را به سال 1948 (1324) به رسمیت شناخت.

در سال ۱۹۴۸ م. با اشغال قسمت اعظمی از فلسطین در محل باستانی کشور پادشاهی مکابیز، دولت اسرائیل در آسیای غربی در مشرق مدیترانه تشکیل گردید. مساحت آن ۲۱۰۰۰ کیلومتر مربع وجمعیت آن ۳۶۹۰۰۰۰ تن است. پایتخت آن شهر تل آویو و شهرهای عمده آن اورشلیم و حیفا (بندر مهم) است. طبق قانون کنِسِت بنا بوده است، پایتخت این کشور به اورشلیم منتقل شود و سفارتخانه های خارجی نیز به آنجا برود، اما تا کنون فقط ایالات متحده آمریکا ‌این تصمیم را به رسمیت شناخته است و مرکز نمایندگی اصلی خود را به اورشلیم منتقل کرده است و عملا هنوز تل آویو پایتخت است. هرچند در منابع رسمی دولت اسرائیل، اورشلیم به عنوان پایتخت معرفی می‌شود و تل آویو تنها یک شهر مهم به شمار می‌آید.

[ویرایش] پیامد اعلام استقلال

در پی اعلام استقلال اسراییل خشونت بین اعراب و یهودیان بالا گرفت. به زودی ارتش‌های مصر، سوریه، اردن، عراق، و لبنان وارد شدند و مرحله دوم جنگ استقلال اسراییل آغاز شد. پس از اولین آتش‌بس در ژوئن ۱۹۴۸ گروهک‌های مسلح یهودی در نیروهای دفاعی اسرائیل ادغام شدند. پس از ادامه درگیری‌ها و تا سال ۱۹۴۹ اسرائیل به تدریج نیروهای عرب را عقب راند. پس از عقد آتش‌بس‌های جداگانه با نیروی‌های درگیر اسرائیل موفق به اشغال ۲۶٪ بیشتر از اراضی قلمرو فلسطینی شد. باقی اراضی را اردن (کرانه باختری) و مصر (نوار غزه) اشغال کردند.

شمار زیادی از اعراب محلی در جریان درگیری‌ها آواره شدند. بسیاری از آنان هنگام پیشروی نیروهای اسرائیلی قهراً اخراج شدند. شمار پایانی آوارگان ۷۱۱٬۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. از طرفی جمعیت یهودی کشورهای عربی زیر نگاه شکاک دولت و باقی مردم این کشورها قرار گرفت. در سال‌های پسین ۶۰۰٬۰۰۰ یهودی کشورهای عربی را به قصد اسرائیل ترک کردند.

[ویرایش] جنگ‌

عدم به رسمیت شناختن موجودیت و تأسیس کشور اسرائیل در سال ۱۹۴۸ از جانب کشورهای عربی همچون سوریه، لبنان، اردن، مصر، عراق و عربستان سعودی همواره منشأ جنگها و تنشهای مستمر میان این کشورها و اسرائیل بوده‌است.^{[نیاز به ذکر منبع]}

گفتنی است که در زمان محمدرضا شاه پهلوی، ایران اولین و تنها کشور در خاورمیانه بود که کشور اسرائیل را به رسمیت شمرد و دو کشور با یکدیگر روابط سیاسی-اقتصادی-امنیتی وسیعی ایجاد کردند. اما این وضعیت با وقوع انقلاب اسلامی در ایران به رهبری روح الله خمینی تغییر کرد و حکومت ایران از آن پس اسرائیل را دشمن درجه یک خود محسوب میکند. بارها رهبران جمهوری اسلامی خواهان محو و نابودی اسرائیل از روی نقشه جهان شده اند اما بارها مقامات اسرائیلی از جمله رئیس جمهور کنونی ایرانی تبار اسرائیل، موشه کاتساو اعلام داشته اند که اسرائیل، هیچ دشمنی با ملت ایران ندارد و ایران و اسرائیل دارای منافع مشترک بسیار در خاورمیانه هستند. [3]

[ویرایش] جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷

مقاله اصلی: جنگ ۶ روزه

جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ اسرائیل و اعراب نقطه اوج بحرانی بود که از تاریخ ۱۵ می ۱۹۶۷ تا ۱۲ ژوئن ۱۹۶۷ به درازا انجامید و در آن اسرائیل با شکست ارتش چند کشور عربی از جمله مصر، سوریه، اردن و عراق، اسرائیل نوار غزه و شبه‌جزیره سینا در مصر و اورشلیم شرقی از اردن و بلندی‌های جولان از سوریه را به تصرف خود درآورد.

خصومت میان مصر و اسرائیل با امضای پیماننامه صلح میان این دو کشور در ۲۶ مارس ۱۹۷۹ خاتمه پذیرفت.

همچنین خصومت میان اردن و اسرائیل با امضا پیماننامه صلح میان این دو کشور در ۲۶ اکتبر ۱۹۹۴ رسما خاتمه پذیرفت.

مذاکرات هر از چند یک بار میان اسرائیل با سوریه و لبنان در جهت دستیابی به صلح، هنوز به نتیجه مطلوبی نرسیده‌است.

اسرائیل در حال حاضر درگیر نزاع با فلسطینیان در سرزمین‌هایی است که بعد از جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷ در تسلط اسرائیل بوده‌است و این به رغم امضا قرارداد اسلو در ۱۳ سپتامبر ۱۹۹۳، و تلاش‌های پیگیر اسرائیل و فلسطینیان و صلحجویان سراسر جهان بوده‌است.

فلسطینیان خواستار آنند که نوار غزه و کرانه باختری رود اردن که به ترتیب در غرب و شرق اسرائیل قرار دارند به یک کشور مستقل (و ترجیحاً به‌هم‌پیوسته‌) بپیوندند.

[ویرایش] تقسیمات کشوری

کشور اسرائیل به شش استان מחוזות محوزوت (جمع محوز) و ۱۳ بخش נפות نافوت (جمع نافا) تقسیم می‌شود:

۱. استان اورشلیم (محوز یروشالایم)

• مرکز استان: اورشلیم

۲.استان شمالی (محوز هاطزافون)

• مرکز استان: نازارث
• بخش‌ها:

زفات

کینرت

ییزرئل

آکو

گولان

۳. استان حیفا (محوز حیفا)

• مرکز استان: حیفا
• بخش‌ها:

حیفا

هادرا

۴.استان مرکزی (محوز هامرکز)

• مرکز استان:راملا
• بخش‌ها:

شارون

پتاه

راملا

رهووت

۵.استان تل آویو (محوز تل آویو)

مرکز استان: تل آویو

۶.استان جنوبی

• مرکز استان: برشوه‌
• بخش‌ها:

آشقلون

برشوه‌

[ویرایش] جغرافیا

۱.مساحت کشور اسرائیل بدون احتساب مساحت مناطقی که در سال ۱۹۶۷ به تصرف اسرائیل درآمد ۲۰٬۷۷۰ کیلومترمربع است که از ین میان (۲۰٬۳۳۰ کیلومترمربع خشکی است.

۲.مجموع مساحت کشور اسرائیل بنا بر قانون این کشور (یعنی با احتساب شرق اورشلیم و بلندی‌های جولان ۲۲٬۱۴۵ کیلومتر مربع است که از این میان ۲۱٬۶۷۱ کیلومتر مربع خشکی است.

۳.مجموع مساحت کل سرزمین‌های تحت تسلط اسرائیل (با احتساب مناطق تحت تسلط نظامی و حکومت خودگردان فلسطینی کرانه باختری) ۲۸٬۰۲۳ کیلومتر مربع است که از این میان ۲۷٬۵۴۹ کیلومتر مربع خشکی است.

[ویرایش] اقتصاد

کمک‌های مالی امریکا در پیشرفت اقتصاد اسرائیل نقش مهمی داردسالانه بیش از 2میلیارد دلار^{[نیاز به ذکر منبع]}

[ویرایش] مردم

بنا بر آمار گرفته شده در پایان سال ۲۰۰۳، از ۶٫۷ میلیون اسرائیلی ۸۰٫۸٪ یهودی و ۱۹٫۲ عرب هستند. از میان یهودیان نیز ۶۳٪ در اسرائیل به دنیا آمده‌اند و ۲۷٪ از اروپا و قاره امریکا و ۱۰٪ از آسیا و افریقا (که شامل کشورهای عربی نیز می‌شود) به اسرائیل مهاجرت کرده‌اند.

در آمارهای رسمی در دهه ۵۰ میلادی نسبت جمهیت یهودیان به غیر یهودیان در کشور اسرائیل درست برعکس یعنی ٪۸۰ عرب و ٪۲۰ یهودی بوده‌است ولی در اثر سیاست اخراج اجباری اعراب از سرزمین مادری‌شان و وضع قانون ممانعت از بازگشت این آوارگان و از سوی دیگر پذیرفتن فقط یهودیان به عنوان مهاجر به اسرائیل، امروز این آمار وارونه گشته‌است.

عبری زبان رسمی و اصلی کشور اسرائیل است. زبان رسمی دوم عربی است که توسط اقلیت عرب بدان تکلم می‌شود. دیگر زبان‌های رایج دیگر در اسرائیل عبارت‌اند از: انگلیسی، روسی، ییدی (زبان عبری رایج میان یهودیان روسیه‌، لهستان و آلمان که مخلوطی از آلمانی و عبری است) و همچنین زبان رومانیایی.

[ویرایش] نیروهای مسلح

نیروهای مسلح اسرائیل (که اسم مخفف آن در عبری Tzahal‌) به معنی نیروهای دفاع اسرائیل است متشکل از سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی است.

• مقاله اصلی: نیروهای دفاع اسرائیل

[ویرایش] پانویس

1. ^  ویکی‌پدیای انگلیسی.
2. ^  بریتانیکا.

[ویرایش] منابع

[ویرایش] جستارهای وابسته

• هولوکاست
• انتقادها به رژیم اسرائیل
• فلسطین
• صهیونیسم
• انتفاضه
• حماس

[ویرایش] پیوند به بیرون

[ویرایش] سایت‌ها

• باشگاه مطالعاتی صهیونیسم پژوهی
• سایت پژوهشی یهود
• مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین
• معرفی شخصیت‌های های به نام اسرائیل
• אתר הארגון הארצי של יהודי כורדיסטן کردان یهودی(عبری)

[ویرایش] مقالات

• تاریخ پیدایش اسرائیل
• گاه‌شمار روابط اسرائیل و آمریکا