Імануіл Кант
Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.
Кант, Імануіл (па-нямецку: Immanuel Kant) (22 красавіка 1724 – 12 лютага 1804) — нямецкі філёзаф з Прусіі, заснавальнік нямецкай клясычнай філязофіі.
Кант нарадзіўся і жыў у Кёнігсбэргу (Прусія, цяпер Калінінград, Расея), выкладаў у Кёнігсбэргскім унівэрсытэце. Вядомы як стваральнік канцэпцыі трансцэдэнтальнага ідэалізму. Шмат у чым згаджаўся з Русо, цікавіўся праблемамі маралі, зьвязваў культуру з узроўнем маральнасьці.
Кант зьяўляецца заснавальнікам вучэньня аб маральных каштоўнасьцях. Ён адрозьнівае Розум практычны (мараль) і Розум тэарэтычны.
Па ягоным азначэньні, чалавек — істота, што адрозьніваецца ад зьявы (фэномэну). Падзяляе фэномэны і ноўмэны — сьвет прыроды і сьвет свабоды (ноўмэн — істота, якая мысьліць). Чалавек часткова належыць да прыроды, але ён становіцца сапраўдным чалавекам, калі імкнецца перайсьці са сьвету прыроды ў сьвет свабоды. А культура, паводле Канта, і ёсьць шляхам са сьвету прыроды ў сьвет свабоды.
Кант напісаў працу «Крытыка здольнасьці разважаць». Ён сфармуляваў свой катэгарычны імпэратыў: абыходзься зь іншым так, як ты хацеў бы, каб ён абыходзіўся з табой (падобная думка была яшчэ ў Канфуцыя, таксама ў Бібліі сустракаюцца падобныя словы: «І вось усё, што хочаце, каб рабілі вам людзі, тое і вы рабіце ім», Мацей 7:12). Кант сьцьвярджае, што гэты закон выходзіць ад Абсалюту, гэта значыць, ён аб'ектыўны, і чалавек мусіць яго засвоіць.
Чалавек — мэта, а ня сродак. У гэтым сэнс маральных законаў.
Кант разьдзяляе культуру і цывілізацыю і кажа, што «мы цывілізаваныя, але маральна недасканалыя». Ідэі маральнасьці ўласьцівыя культуры, цывілізацыя — толькі падабенства гэтай ідэі.
[рэдагаваць] Публікацыі Канта
Некаторыя публікацыі Канта:
- 1755 Allgemeine Naturgeschichte und Theorie Des Himmels (Агульная гісторыі прыроды і тэорыя нябёсаў)
- 1763 Der einzig mögliche Beweisgrund zu einer Demonstration des Daseins Gottes (Адзіны магчымы грунт для доказу дэманстрацыі існаваньня Бога)
- 1764 Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen (Назіраньні што да адчуваньня прыгожага і ўзьнёслага)
- 1781 Kritik der reinen Vernunft (Крытыка чыстага розуму)
- 1783 Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? (Адказ на пытаньне: што такое Асьвета?)
- 1783 Prolegomena zu einer jeden künftigen Metaphysik (Пралегамэны да будучай мэтафізыкі)
- 1784 Idee zu einer allgemeinen Geschichte in weltbürgerlicher Absicht (Ідэя да супольнай гісторыі з касмпаліцкім намерам)
- 1785 Grundlegung zur Metaphysik der Sitten (Падмурак да мэтафізыкі маралі)
- 1786 Metaphysische Anfangsgründe der Naturwissenschaft (Мэтафізычныя асновы прыродазнаўчых навук)
- 1788 Kritik der praktischen Vernunft (Крытыка практычнага розуму)
- 1790 Kritik der Urteilskraft (Крытыка разумовых здольнасьцяў)
- 1793 Religion innerhalb der Grenzen der bloßen Vernunft (Рэлігія ў межах голага розуму)
- 1795 Zum ewigen Frieden (Да вечнага міру)
- 1797 Metaphysik der Sitten (Мэтафізыка маралі)
- 1798 Anthropologie in pragmatischer Hinsicht (Антрапалёгія з прагматычнага гледзішча)
- 1798 Der Streit der Fakultäten (Сутыкненьне здольнасьцяў)
- 1803 Über Pädagogik (Пра пэдагогіку)
- 1804 Opus Postumum