Hüseyin Rauf Orbay

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Hüseyin Rauf Orbay (1881, İstanbul - 1964, İstanbul), Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde, Kurtuluş Savaşı'nda ve Türkiye Cumhuriyeti döneminde önemli görevlerde bulunmuş olan asker kökenli bir bürokrattır.

Trablusgarp Valiliği ve Ayan Meclisi üyeliği yapmış olan, Kafkasya kökenli Aşharuva Mehmet Muzaffer Paşa'nın oğludur. Deniz Harp Okulu'nu ve Mühendishane'yi 1899'da bitirip, Amerika, İngiltere, Almanya gibi dönemin önemli ülkelerinde çeşitli dış görevlerde bulunmuştur.

Trablusgarp ve Balkan Savaşları'na katılmış, deniz savaşlarındaki başarısı nedeniyle "Hamidiye Kahramanı" unvanını kazanmıştır. Birinci Dünya Savaşı'nda İran ve Irak'ta Osmanlı Teşkilat-ı Mahsusası'nın bir görevlisi olarak bulunmuştur. Bunun üzerine yarbay rütbesine yükselerek Deniz Kuvvetleri Kurmay Başkanlığı'na atanmıştır. İzzet Paşa kabinesinde Bahriye nazırlığı yapıp, Osmanlı Devleti'nin çöküş belgesi olan Mondros Mütarekesi'ni imzalayan kişi olmak zorunda kalmıştır.

Malta'ya sürgüne gönderilmiş, 1921'de sürgünden dönerek Milli Mücadele'ye katılmak üzere Anadolu'ya geçmiştir. Kendisine Nafia vekilliği verilmiştir. Bakanlıktan ayrıldığı yıl Meclis ikinci başkanlığına seçilip, 1922-1923 arasında birkaç ay Başbakanlık yapmıştır.

1924'te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulduğunda Rauf Orbay, daha önce İkinci Grupta başlattığı muhalefetini bu toplulukta sürdürmüştür. Parti, 3 Haziran 1925’de kapatılıp, yönetici kadro, 17 Haziran 1926’daki İzmir Suikasti olayıyla ilgili görülerek yargılandığında, Avrupa’da bulunan Orbay da 10 yıl hapse mahkum edilmiştir. 10. Yıl Affından sonra yurda dönmüştür. 1939 yılında TBMM'nin altıncı döneminde Kastamonu'dan milletvekili seçilmiştir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında büyük bir güven kazanarak 1942'de Londra Büyükelçiliği'ne getirilmiştir. Bu görevden de 1944 yılında kendi isteğiyle ayrılmış ve bir daha devlet görevi kabul etmemiştir. 1964 yılında İstanbul'da vefat etmiştir.

[değiştir] Kaynakça

• Kafkas Vakfı - Rauf Orbay

Önce gelen: Fevzi Çakmak	İcra Vekilleri Heyeti Reisi 12 Temmuz 1922 - 4 Kasım 1922	Sonra gelen: Türkiye Başvekili olarak Rauf Orbay
Önce gelen: Osmanlı Devleti adına Ahmet Tevfik Paşa	Türkiye Başvekili 4 Kasım 1922 - 4 Ağustos 1923	Sonra gelen: Fethi Okyar

 g·t·d 

III. İcra Vekilleri Heyeti (19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker → Abdullah Azmi Torun • Adliye Vekili: Refik Şevket İnce • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Refet Bele • Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ata Bey → Refet Bele → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • İktisat Vekili: Hasan Saka • Sırrı Day • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Hasan Saka • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo → Feyzi Pirinççioğlu → Hüseyin Rauf Orbay Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Refik Saydam • Rıza Nur

 g·t·d 

IV. İcra Vekilleri Heyeti (12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Hüseyin Rauf Orbay
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Abdullah Azmi Torun → Mehmet Vehbi Çelik → Musa Kazım Göksu • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → Rifat Çalık → (v.) Mustafa Kazım Bey (?) • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak • Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: İsmail Safa Özler → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk → İsmet İnönü • İktisat Vekili: Mahmut Esat Bozkurt • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Maarif Vekili: Mehmet Vehbi Bolak → İsmail Safa Özler • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Feyzi Pirinççioğlu → Reşat Kayalı • Sıhhiye Vekili: Fuat Umay → Rıza Nur