Ali Fethi Okyar

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Ali Fethi Okyar (29 Nisan 1880, Pirlepe - 7 Mayıs 1943), Serbest Cumhuriyet Fırkası'nı kurmuş, Başbakanlık ve T.B.M.M. Başbakanlığı yapmıştır.

1881'de Pirlepe'de doğdu. 1898'de Harbiye Mektebine girdi ve 1900'de Piyade Teğmen rütbesiyle mezun oldu. 1904'te Kurmay Yüzbaşı olarak Selanik'te bulunan 3'üncü Ordu emrine verildi. 1907'de Selanik Demiryolu Müfettişliğine nakledildi. 1908'de Binbaşılığa yükseltilerek Selanik Jandarma Subay Okulu Komutanlığına getirildi. 12 Ocak 1909'da Paris Askeri Ataşesi oldu. 3 Temmuz 1911'de Arnavutluk Harekâtında İşkodra Müretteb Kuvvetler Kurmayına atandı. 6 Ekim 1911'de Enver Paşa ve Mustafa Kemal ile birlikte Trablusgarp'a gelerek savunma kuvvetlerinde görev aldı.

Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın II. Dönemi için 13 Nisan 1912'de yapılan seçimde Manastır Milletvekili oldu. Meclisin kapatılmasından sonra orduya dönerek 17 Kasım 1912'de Çanakkale Boğazı Müretteb Kuvvetler Kurmay Başkanlığına atandı. 13 Ekim 1913'te Sofya Elçisi oldu. Meclis-i Mebusan'ın III. Döneminin son yılında 8 Aralık 1917'de İstanbul Milletvekili seçilerek elçilik görevinden ayrıldı. 14 Ekim 1918'de Dahiliye Nazırı oldu. Kabinenin 8 Kasım 1918'de istifasıyla nazırlık görevi sona erdi. 10 Mart 1919'da tutuklandı, 2 Haziran 1919'da Malta'ya sürgüne gönderildi. Malta sürgünlüğü 30 Mayıs 1921'de serbest bırakılmasıyla sona erdi.

15 Ağustos 1921'de İstanbul Milletvekilliğine seçilerek T.B.M.M. 1. Dönem'e katıldı. 10 Ekim 1921 - 4 Ekim 1922 arasında Dahiliye Vekilliği yaptı. T.B.M.M. 2. Dönemde yeniden İstanbul Milletvekili seçildi. 14 Ağustos 1923'den Cumhuriyet'in ilanına kadar İcra Vekilleri Heyeti Reisliği ve Dahiliye Vekilliği yaptı. Cumhuriyetin ilk Meclisinin 1 Kasım 1923'teki toplantısında TBMM Başkanı oldu. 1 Kasım 1924'te yine Başkan seçildi. 22 Kasım 1924'te Başbakanlığa atanarak, Milli Müdafaa Bakanlığını da birlikte yürüttü. Şeyh Said İsyanı ortamında 2 Mart 1925'te Başbakanlıktan istifa etti. Paris Büyükelçiliğine tayin edildi.

9 Ağustos 1930'da Büyükelçilikten istifa ederek Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdu ve partinin genel başkanı oldu. Ancak 17 Kasım 1930'da partisini feshetti. Bu arada Gümüşhane Milletvekili olarak tekrar Meclise girdi. 31 Mart 1934'te Londra Büyükelçiliğine atandı. T.B.M.M. 5. Dönem ara seçimlerinde Bolu Milletvekilliğine seçilmesi nedeniyle 4 Ocak 1939'da görevinden istifa etti. 2. Refik Saydam Kabinesinde Adalet Bakanı oldu ve bu görevini 12 Mart 1941 tarihine kadar sürdürdü. T.B.M.M. 8. Dönemde de Bolu Milletvekili olarak Parlamentoya girdi.

7 Mayıs 1943'te İstanbul'da vefat etti.

[değiştir] Kaynakça

• http://www.msb.gov.tr/Birimler/Bakanlar/BakanPotre/AFOkyarB.htm Milli Savunma Bakanlığı

Önce gelen: Mustafa Kemal Atatürk	TBMM Başkanı 1 Kasım 1923 - 22 Kasım 1924	Sonra gelen: Kazım Özalp
Önce gelen: Rauf Orbay	Türkiye Başvekili 14 Ağustos 1923 - 27 Ekim 1923	Sonra gelen: Türkiye Cumhuriyeti adına İsmet İnönü
Önce gelen: İsmet İnönü	Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı 22 Kasım 1924 - 3 Mart 1925	Sonra gelen: İsmet İnönü

 g·t·d 

III. İcra Vekilleri Heyeti (19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker → Abdullah Azmi Torun • Adliye Vekili: Refik Şevket İnce • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Refet Bele • Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ata Bey → Refet Bele → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • İktisat Vekili: Hasan Saka • Sırrı Day • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Hasan Saka • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo → Feyzi Pirinççioğlu → Hüseyin Rauf Orbay Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Refik Saydam • Rıza Nur

 g·t·d 

IV. İcra Vekilleri Heyeti (12 Temmuz 1922 - 4 Ağustos 1923)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Hüseyin Rauf Orbay
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Abdullah Azmi Torun → Mehmet Vehbi Çelik → Musa Kazım Göksu • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → Rifat Çalık → (v.) Mustafa Kazım Bey (?) • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak • Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: İsmail Safa Özler → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk → İsmet İnönü • İktisat Vekili: Mahmut Esat Bozkurt • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Maarif Vekili: Mehmet Vehbi Bolak → İsmail Safa Özler • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Feyzi Pirinççioğlu → Reşat Kayalı • Sıhhiye Vekili: Fuat Umay → Rıza Nur

 g·t·d 

V. İcra Vekilleri Heyeti (14 Ağustos 1923 - 27 Ekim 1923)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Ali Fethi Okyar
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Musa Kazım Göksu → Mustafa Fevzi Sarhan • Adliye Vekili: Seyit Bey • Müdafa-i Milliye Vekili: Kazım Özalp • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Reisi (Genelkurmay Başkanı): Fevzi Çakmak • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: İsmet İnönü • İktisat Vekili: Mahmut Esat Bozkurt → Hasan Saka • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Maarif Vekili: İsmail Safa Özler • Mübadele, İmar ve İskan Vekili: Mustafa Necati Uğural • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Feyzi Pirinççioğlu • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Rıza Nur