Hamdullah Suphi Tanrıöver

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Hamdullah Suphi Tanrıöver, (d. 1885 İstanbul - ö. 1966 İstanbul) Türk edebiyatçı, yazar, milletvekili, siyasetçi. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde büyükelçilik görevinde de bulunmuştur.

Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında Meclis'te yaptığı coşkulu konuşmalarıyla tanınan siyaset adamı ve yazar Hamdullah Suphi Tanrıöver, Tanzimat Dönemi bilim ve siyaset adamlarından Abdüllatif Suphi Paşa'nın oğluydu.

1885'te İstanbul'da dünyaya geldi, 10 Haziran 1966'da yine İstanbul'da hayata veda etti. Ortaöğrenimini Mekteb-i Sultani'de (Galatasaray Lisesi) tamamladı ve meslek olarak öğretmenliği seçti.

Ayasofya Rüşdiyesi'nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin'de edebiyat, Darülfünun'da Türk-İslam sanatı dersleri verdi. İlk şiirini amcası Samipaşazade Sezai'nin Paris'te çıkardığı 'Şura-yı Ümmet' gazetesinde yayımladı (1902).

1909'da Fecr-i Ati topluluğuna katıldı. 1911'de bu topluluktan ayrılarak Genç Kalemler çevresinde gelişen Milli Edebiyat Akımı'na bağlandı. 1912'de milliyetçilik akımının İstanbul'daki merkezi olan Türk Ocağı'na girdi ve başkan oldu.

İstanbul'daki işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında, daha sonra TBMM'de ve Kurtuluş Savaşı yıllarında hitabetin etkili örnekleri olarak gösterilen konuşmalar yaptı ve güçlü bir hatip olarak tanındı.

1920'de Saruhan, 1923'te İstanbul milletvekili olarak TBMM'de bulundu. 1920 ve 1925 yıllarında iki kez Milli Eğitim Bakanı oldu. 1927'de yeniden İstanbul milletvekili seçildi ve 1935'te Brüksel Büyükelçiliği'ne atandı.

1943'te İçel ve 1946'da İstanbul milletvekili olarak yeniden Meclis'e girdi. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti (DP) listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954'te yine DP'den İstanbul milletvekili seçildi.

1957'de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimleri yitirdi ve 1966'da ölümüne kadar Türk Ocakları Merkez Heyeti'nin başkanlığını yürüttü.

Kültür ve siyaset hayatının renkli simalarından ve coşkulu hatiplerinden biri olan Hamdullah Suphi Tanrıöver'in konuşmalarından seçmeler 'Dağ Yolu' (1928-1931), yazıları da 'Günebakan' (1929) isimli kitaplarda toplandı.

Hamdullah Suphi Tanrıöver, 10 Haziran 1966 yılında İstanbul'da ölmüş, Edirnekapı Merkezefendi Mezarlığı'na gömülmüştür.

 g·t·d 

II. İcra Vekilleri Heyeti (24 Ocak 1921 - 19 Mayıs 1921)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker • Adliye Vekili: Celalettin Arif Bey → (v.) Hafız Mehmet • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Erkan-ı Harbiye-i Umumiye (Genelkurmay) Vekili: İsmet İnönü • Dahiliye (İçişleri) Umuru Vekilleri: Refet Bele → Ata Bey • Hariciye Vekili: Bekir Sami Kunduk → (v.) Ahmet Muhtar Mollaoğlu • İktisat Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Ahmet Ferit Tek • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo • Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (sosyal yardım) Vekili: Adnan Adıvar

 g·t·d 

III. İcra Vekilleri Heyeti (19 Mayıs 1921 - 9 Temmuz 1922)

İcra Vekillleri Heyeti Reisi: Fevzi Çakmak
Umuru Şeriye (Diyanet) Vekili: Mustafa Fehmi Gerçeker → Abdullah Azmi Torun • Adliye Vekili: Refik Şevket İnce • Müdafa-i Milliye Vekili: Fevzi Çakmak • Refet Bele • Kazım Özalp • Dahiliye (İçişleri) Vekili: Ata Bey → Refet Bele → Ali Fethi Okyar • Hariciye Vekili: Yusuf Kemal Tengirşenk • İktisat Vekili: Hasan Saka • Sırrı Day • Mahmut Celal Bayar • Maliye Vekili: Hasan Fehmi Ataç • Hasan Saka • Maarif Vekili: Hamdullah Suphi Tanrıöver • Nafia (Bayındırlık) Vekili: Ömer Lütfi Argeşo → Feyzi Pirinççioğlu → Hüseyin Rauf Orbay Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye (Sosyal Yardım) Vekili: Refik Saydam • Rıza Nur

 g·t·d 

4. Hükümet - 3. İnönü Hükümeti (3 Mart 1925 - 1 Kasım 1927)

Başvekil: İsmet İnönü
Adliye Vekili: Mahmut Esat Bozkurt · Müdafa-i Milliye (Milli Savunma) Vekili: Mehmet Recep Peker · Dahiliye Vekili: Mahmut Cemil Uybadın · Hariciye Vekili: Tevfik Rüştü Aras · Maliye Vekili: Hasan Saka · Mustafa Abdülhalik Renda · Maarif Vekili: Mustafa Necati Uğural · Hamdullah Suphi Tanrıöver · Nafia (Bayındırlık) Vekili: Süleyman Sırrı Bey · Ali Cenani · Behiç Erkin · Sıhhiye Vekili: Refik Saydam · Ziraat Vekili:: Sabri Toprak · Ticaret Vekili:: Ali Cenani · Mustafa Rahmi Köken · Bahriye (Denizcilik) Vekili:: İhsan Eryavuz