Osiedla żydowskie
Z Wikipedii
 |
| To jest artykuł z cyklu Historia Izraela |
Osiedla żydowskie - po zwycięskiej dla Izraela Wojnie Sześciodniowej 1967 roku, władze izraelskie podjęły decyzję o budowie licznych osiedli żydowskich na zajętych palestyńskich terenach. Miały to być silnie umocnione osiedla, zamieszkane przez osadników-żołnierzy. Budowano je w strategicznych miejscach, na przecięciu dróg i pomiędzy arabskimi wioskami lub miastami. Miały one stanowić system wczesnego ostrzegania przed napaścią zbrojną na Izrael, oraz stanowić pierwszą linię obrony.
Pierwsze osiedle żydowskie na zajętych terenach powstało 15 lipca 1967 roku. Był to kibuc Merom założony na Wzgórzach Golan przez zwolenników Partii Pracy. Kierowały nimi wyłącznie względy strategicznego położenia nowego osiedla na Wzgórzach Golan.
W sierpniu 1967 roku powstał Ruch Ziemia dla Izraela, który postulował zakładanie osad żydowskich na zajętych palestyńskich terytoriach. Energiczną akcję podjął także Blok Wiernych (Gusz Emunim), skrajnie nacjonalistyczna organizacja ortodoksyjna zmierzająca do zasiedlenia całego biblijnego terytorium państwa Izrael. W ten sposób powstał osiedleńczy ruch żydowskich fundamentalistów religijnych wpierany przez osadników świeckich, którego celem było tworzenie nowych osad. W większości byli to Mesjaniści, nowy typ fundamentalistów żydowskich, którzy wykreowali syntezę religii i nacjonalizmu dla stworzenia znaczącej przewagi w Samarii i w Judei.
12 kwietnia 1968 roku dziesięć żydowskich rodzin pod przywództwem rabina Mosze Lewingera z Bloku Wiernych osiedliło się w Hebronie i za zgodą władz rozpoczęło budowę osiedla Kiriat Arba w bezpośrednim sąsiedztwie miasta. Było to pierwsze osiedle wybudowane w Judei.
Należy podkreślić, że budowa nowych osiedli odbywała się na terenach zakupionych przez Żydów. Między innymi w 1975 roku Narodowy Fundusz Żydowski nabył od arabskich rolników rozległe tereny na Zachodnim Brzegu Jordanu za ponad 7 milionów dolarów. Na tych terenach zaczęto budowanie nowych osiedli z pełną nowoczesną infrastrukturą.
W 1977 roku Izrael oficjalnie wprowadził dla terytoriów okupowanych nazwy Judea i Samaria. Zaczęto je traktować jako prastare dziedzictwo narodowe Izraela, na którym rozwijano osadnictwo żydowskie. Jednocześnie rozpoczęto na wielką skalę prace budowlane (przebudowy kanalizacji, chodników, dróg, systemów zaopatrzenia w wodę, itp.) mające na celu likwidację slamsów.
Od 1982 roku izraelskie prywatne firmy budowlane rozpoczęły kupowanie od arabskich właścicieli wielkich połaci ziemi. W ten sposób, większa część terenów Zachodniego Brzegu Jordanu została legalnie kupiona przez Żydów.
Wraz z robudową żydowskich osiedli duże korzyści odnosiły sąsiednie wioski arabskie. W 1984 roku Izrael zaczął podłączać arabskie wioski na terytoriach okupowanych do sieci energetycznej i wodociągowej. Arabscy mieszkańcy uzyskali też łatwiejszy dostęp do zatrudnienia w osiedlach żydowskich, co dawało im szansę na dużo wyższe zarobki niż do tej pory.
Budowa osiedli żydowskich na terenach palestyńskich budzi wiele kontrowersji. Palestyńczycy odbierają to jako kolonizację swoich ziem, która uniemożliwia utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego. Również liczne środowiska żydowskie przeciwstawiają się istnieniu osiedli żydowskich na terenach Autonomii Palestyńskiej.
23 maja 1989 roku sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych James Baker, wezwał izraelski rząd do porzucenia "nierealistycznych planów o Wielkim Izraelu" i wstrzymania żydowskiego osadnictwa na terytoriach okupowanych.
Gdy w 1994 roku powstała Autonomia Palestyńska osiedla żydowskie stały się bardzo zapalnym punktem we wszystkich rozmowach izraelsko-palestyńskich. Izraelska armia utrzymywała ochronę nad osiedlami żydowskimi, które często znajdują się w głębi terytoriów Autonomii. W ten sposób w ziemiach palestyńskich powstały zamknięte dla Palestyńczyków izraelskie drogi oraz osiedla otoczone specjalnymi ochronnymi ogrodzeniami. Stanowi to rzeczywiste utrudnienie dla mieszkających tam Palestyńczyków.
Zachętą dla Żydów jest duża swoboda władzy na terytoriach osiedli oraz ogromne inwestycje przeznaczone na rozój infrastruktury. Rząd izraelski ustanowił system prawny na mocy którego osiedla korzystają z innych praw niż sąsiadujące z nimi palestyńskie miasta i wsie np. izraelskie osiedla mają dostęp do wody lepszej jakości.
