Jan Maria Michał Kowalski
Z Wikipedii
Jan Maria Michał Kowalski (ur. 25 grudnia 1871, zm. 18 maja 1942) - minister generalny Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów, arcybiskup, zwierzchnik Kościoła Katolickiego Mariawitów i Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w latach 1906-1935, założyciel i zwierzchnik Kościoła Katolickiego Mariawitów (denominacja felicjanowska) w latach 1935-1940, święty Kościoła Katolickiego Mariawitów, reformator mariawityzmu, pisarz, publicysta, autor projektu katedry mariawickiej w Płocku.
Jan Maria Michał Kowalski pochodził z rolniczej rodziny z Latowicza pod Mińskiem Mazowieckim. Absolwent Akademii Duchownej w Sankt Petersburgu. Był wikarym w parafiach katolickich w Warszawie, Łodzi i Sobótce. Do Zgromadzenia Kapłanów Mariawitów wstąpił w 1900 roku. 6 sierpnia 1903 roku gdy ruch mariawicki prowadził starania w Rzymie o legalizację swojego statutu jako organizacji katolickiej ksiądz Jan Kowalski został wybrany na ministra generalnego zgromadzenia i stanął na czele kongregacji jako jej zwierzchnik. W końcu 1906 roku wraz z założycielką mariawityzmu Feliksą Marią Kozłowską został ekskomunikowany przez papieża Piusa X za szerzenie poglądów niezgodnych z nauką kościoła katolickiego oraz z powodu nieposłuszeństwa wobec decyzji Świętego Oficjum z 1904 roku o rozwiązaniu stowarzyszenia. Po zerwaniu z kościołem rzymskokatolickim ksiądz Jan Maria Michał Kowalski podjął kroki zmierzające do zorganizowania mariawickiej hierarchii duchownej. W tym celu nawiązał współpracę z Unią Utrechcką i 5 października 1909 roku w Utrechcie został konsekrowany na biskupa starokatolickiego. W 1910 roku przy współasyście dwóch innych biskupów starokatolickich udzielił w Łowiczu sakry biskupiej księżom: Romanowi Próchniewskiemu i Leonowi Gołębiowskiemu co pozwoliło na zorganizowanie sieci diecezji mariawickich na ziemiach polskich, a także legalizację mariawityzmu pod nazwą Kościół Katolicki Mariawitów jako sekty tolerowanej w Cesarstwie Rosyjskim. Po śmierci Marii Kozłowskiej, duchowej opiekunki mariawityzmu Jan Kowalski w 1921 roku ogłosił się arcybiskupem i przywódcą Starokatolickiego Kościoła Mariawitów (nazwa przyjęta przez mariawitów w 1919 roku). Rozpoczął także zakrojoną na szeroką skalę radykalną reformę kościelną, która przejawiała się we wprowadzeniu: komunii świętej pod postaciami chleba i wina dla wiernych, komunii świętęj dla dzieci zaraz po chrzcie, zniesieniem celibatu księży, zniesieniem święcenia wody, olejów, pokarmów i przedmiotów, zniesieniem obowiązku spowiedzi usznej, zniesieniem postów, zniesieniem tytułów duchownych przez zastąpienie ich zakonnymi zwrotami brat i siostra, zmianami w modlitwach, liturgii, uproszczeniem mszy świętej i dopuszczeniem do odprawiania jej poza kościołami i miejscami poświęconymi. Wreszcie najbardziej postępowych i budzących największe kontrowersje reform czyli: kult Mateczki Feliksy Kozłowskiej, reinterpretacja dogmatu o Trójcy Świętej, kapłaństwo kobiet, kapłaństwo ludowe, wieczyste śluby mistyczne kapłanów i sióstr zakonnych oraz nauka o niepokalanym poczęciu księżych dzieci. W 1924 roku arcybiskup Jan Kowalski ogłosił przeniesienie Stolicy Apostolskiej z Rzymu do Płocka przez co w oczach współwyznawców został uznany za papieża słowiańskiego, ożenił się także z przełożoną Zgromadzenia Sióstr Mariawitek, Antoniną Izabelą Wiłucką i konsekrował ją w Płocku 28 marca 1929 roku na arcykapłankę kościoła mariawickiego zapoczatkowując w tym kościele biskupstwo kobiet. W tym samym dniu udzielił święceń duchownych jedenastu zakonnicom, które były pierwszymi kapłankami mariawickimi (Nowa Linia Aarona). Radykalizm reform oraz modernistyczne postępowanie arcybiskupa spowodowało reakcję Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich, która w 1924 roku wykluczyła mariawitów ze swojego grona. W 1928 roku Jan Maria Kowalski wywołał skandal obyczajowy w Płocku, gdy został oskarżony o demoralizację klasztoru Zgromadzenia Sióstr Mariawitek. Postawiono mu zarzuty, że dopuszczał się czynów lubieżnych z trzema wychowankami i trzema zakonnicami. W 1935 na skutek tych wydarzeń oraz coraz większego sprzeciwu kleru mariawickiego co do zbyt postępowych reform kościelnych arcybiskup Kowalski, został usunięty przez Kapitułę Generalną Kościoła z zajmowanego stanowiska i wraz z grupą zwolenników tzw. kowalszczaków osadzony w majątku w Felicjanowie koło Płocka. Tam zorganizował siedzibę Kościoła Katolickiego Mariawitów, który wyodrębnił się ze Starokatolickiego Kościoła Mariawitów kultywując reformy wprowadzone przez swojego zwierzchnika i rozwijając je. W wyniku rozłamu z 1935 roku do nowego wyznania przyłączyła się ok. 1/3 dotychczasowych wiernych mariawickich w tym trzech księży i osiemdziesiąt zakonnic z przełożoną Zgromadzenia Sióstr Mariawitek na czele. Arcybiskup Kowalski zorganizował także nową hierarchię duchowną dla swoich sympatyków wyświęcając około ośmiu nowych biskupów i biskupek mariawickich, w tym w 1938 roku Pawła Marię Marka Fatôme, który działał w zachodniej Europie. W 1931 roku decyzją sądu apelacyjnego arcybiskup Kowalski został skazany na trzy lata więzienia i osadzony w 1936 roku na dwa lata w więzieniu w Rawiczu co było finałem sprawy sądowej o czyny lubieżne rozpoczętej w 1928 roku. W tym czasie administratorem kościoła mariawickiego denominacji felicjanowskiej była jego żona, arcykapłanka Antonina Izabela Wiłucka.
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku arcybiskup Kowalski wystosował list do Adolfa Hitlera, w którym między innymi proponował mu konwersję na mariawityzm. Spowodowało to zainteresowanie się okupanta niemieckiego tą niewielką wspólnotą religijną i zakwalifikowania jej jako niebezpiecznej dla planów politycznych III Rzeszy na ziemiach polskich. 25 stycznia 1940 roku arcybiskup Jan Maria Kowalski został aresztowany przez Gestapo i uwięziony w Płocku, a potem w Dachau. Jako więzień obozu koncentracyjnego przebywał wśród księży katolickich. Wśród nich był biskup Michał Kozal, który w trudnych warunkach obozowych starał się nakłonić arcybiskupa Kowalskiego do powrotu do jedności z kościołem rzymskokatolickim.
Arcybiskup Jan Maria Kowalski zginął w komorze gazowej 18 maja 1942 roku w Hartheim pod Linzem (niektóre źródła podają jako miejsce śmierci nazwę obozu koncentracyjnego Dachau (KL)). Po śmierci został uznany przez wspólnotę mariawitów felicjanowskich za świętego męczennika (święty Michał), choć część wiernych uważała go nawet za wcielenie Boga (podobnie jak Feliksę Kozłowską) lub Archanioła Michała. Następstwo po nim w przewodzeniu Kościołem Katolickim Mariawitów przejeła arcykapłanka Antonina Izabela Wiłucka.
