Sobótka
Z Wikipedii
|
Współrzędne: 50°53'55" N 016°44'40" E
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Sobótka (1148 - Sabath, 1193 - Sobath, 1200 - Sobat, 1256 - Czobotha, 1329 - Zobota, 1336 - Zobotka/Zobten) to miasto nad Czarną Wodą w woj. dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sobótka, u stóp Masywu Ślęży. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. wrocławskiego.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 6729 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Po raz pierwszy wzmiankowana w 1148 w bulli Eugeniusza II jako osada targowa (Sabath). Przywilej odbywania targów nadał osadzie ks. Bolesław I Wysoki w 1193 roku. Od 1128 do 1134 fundacja Piotra Włosta dla zakonu augustianów (kanonicy regularni), którzy - aby wykorzenić wciąż żywe kulty pogańskie - na krótko utworzyli na szczycie Ślęży klasztor, bardzo szybko przeniesiony do wsi Górka a potem do Wrocławia.
W 1221 Henryk Brodaty na prośbę opata Witosława nadał jej prawa miejskie wg wzoru magdeburskiego. W 1353 jako wiano księżniczki śląskiej przeszła w ręce królów czeskich. W 1399 król czeski Wacław IV ponownie lokował miasto na prawie magdeburskim. Podobnie jak większość Śląska splądrowana przez husytów w 1428.
Wykupiona przez zakon augustianów w 1494. Przeżywała rozkwit w czasie habsburskich rządów w Czechach od 1526 roku. Poważnie zniszczona i wyludniona w czasie wojny 30-letniej (1618-1648) - z 1000 mieszkańców pozostało 200. Dawna zabudowa gotycka i renesansowa spłonęła w wielkim pożarze 1730.
Od 1745 wraz z większością Śląska w granicach Prus. Od 1808 własny samorząd. Do 1810 roku (sekularyzacja dóbr kościelnych w Prusach) pozostawała własnością klasztorną. Od 1885 stacja na linii kolejowej Wrocław – Świdnica – zlikwidowanej w ruchu pasażerskim latem 2000.
1 czerwca 1934 na fali germanizacji dawnych nazw słowiańskich na Śląsku organizacje Landesamt fur vorgeschichtliche Denkmalpflege oraz Zobtener Gebirgsverein zaproponowały nadprezydentowi prowincji śląskiej zmianę nazwy miasta na Siling a góry Ślęzy (niem. Zobtenberg) na Silingberg, aby utrwalić w nazwach żyjące na Śląsku w starożytności wschodniogermańskie plemię Silingów. Władze odmówiły ze względów ekonomicznych i praktycznych. Swoją nazwę zmieniła za to druga z postulujących organizacji - nazywając się Silingverein.
Zdobyta przez Armię Radziecką 7 maja 1945. W trakcie walk została zniszczona w 50 proc., odbudowana w latach 50-60. W latach 70. przyłączono do Sobótki wieś Strzeblów
[edytuj] Teraźniejszość
Obecnie Sobótka liczy 6729 mieszkańców, stan na 31 grudnia 2004 r.
Wraz z sąsiednimi miejscowościami (Sulistrowiczki, Będkowice) stanowi zaplecze turystyczne pobliskiego Wrocławia.
W Sobótce znajdują się dwie szkoły podstawowe I im. Janusza Korczaka, II im. Marii Skłodowskiej-Curie, Gimnazjum Gminne im. Piotra Włostowica, Liceum Ogólnokształcące, Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy (dawny dom rekolekcyjny Jezuitów), Zespół Szkolno-Opiekuńczy oraz Dom Dziecka.
W zachodniej części Sobótki znajdują się odkrywkowe kopalnie granitu i skalenia. W Rynku - plastyczna mapa Masywu Ślęży.
[edytuj] Zabytki
- Lokalne Sanktuarium Św. Anny Samotrzeciej (od 2005 dodatkowo Diecezjalne Sanktuarium Matki Boskiej Nowej Ewangelizacji)Figura św. Anny Samotrzeciej prawdopodobnie została przywieziona z Kijowa przez żonę Piotra Włosta w XII w. historycy sztuki określają powstanie figury na przełom XIII/XIV w. rzeżbiona w drzewie lipowym w stylu romańskim z elementami gotyckimi. Dla niej zbudowano kaplicę obecnie prezbiterium. W 1511 r. dobudowano do tylnej ściany kaplicy kościół gotycki, prawdopodobnie w tym samym czasie dobudowano do ściany wschodniej prezbiterium kapliczkę św. Anny. Przez cały okres kościół pełnił funkcję kościoła odpustowego i pogrzebowego. W czasie Kulturkampfu w 1875 r. władze pruskie odebrały katolikom kościół, w 1893 r. oddały. Wewnątrz kościoła ołtarz główny z 1720 r. w prezbiterium 5 figur św. Janów, przy filarach 4 gotyckie rzeźby (każda 2,5 m wys.) 1. Matka Boska z Dzieciątkiem, 2. Św. Anna Samotrzecia, 3. Św. Augustyn (lub Św. Mikołaj), 4. Św. Jadwiga Śląska. Na końcu nawy lewej ołtarz 14 Św. Wspomorzycieli z 1720 r. ambona z 1726 r.
Obok sanktuarium dwie rzeźby średniowieczne "lew romański" oraz "grzyb" (fragment postaci ludzkiej). - Kościół Św. Jakuba Apostoła (parafialny) w stylu barokowym z fragmentami gotyckimi. obraz Św. Jakuba w ołtarzu głównym z ok 1770 r., w prezbiterium figury Św. Augustyna i Św. Norberta z ok 1725 r., ołtarze boczne NMP, w stylu barokowym, Św. Jana Nepomucena również w stylu barokowym, ołtarz ukrzyżowania z z 1739 r. ambona z ok. 1650 r. przy głównym wejściu po prawej stronie znajduje się lew romański. Kościół został spalony w 1945 podczas wyzwalania miasta, ostatecznie odbudowany i erygowany w listopadzie 1960
- kościół "Najświętszego Serca Pana Jezusa" wybudowany w latach 30. XX w.
- tzw. zamek - dawny klasztor Augustianów do 1810, w którym obecnie znajduje się hotel,
- w centrum wiele domów z drugiej poł. XIX w. W najstarszym - dawnej własności augustianów - znajduje się Muzeum Ślężańskie z lapidarium,
- budynek plebanii z XVII/XVIII w.,
- nieczynny browar z poł. XIX w.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
