Angola
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
| Angola | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taol | Portugees |
| Hoofstad | Luanda |
| Staotsvörm | Rippebliek |
| Staotshoof | José Eduardo dos Santos (sins 1979) |
| Groondgebeed % water |
1.246.700 km² weineg |
| Inwuners | 11,0 miljoen |
| Munt | Kwanza (AOA) |
| Tiedzaone | UTC +1 |
| Nationale fiesdaag | 11 november |
| Volkshymne | Angola Avante |
| Landcode | AGO |
| TLD | .ao |
| Tillefoon | +244 |
Angola is e land in Afrika, aon de Atlantische Oceaan, grènzend aon Kongo (Kinshasa), Zambia en Namibië, en mèt 'n exclaaf, Cabina, tösse Kongo (Kinshasa) en Kongo (Brazzaville) in. Hoofstad is Luanda, ander stei zien Huambo en Lobito. Angola heet 'n rieke fauna in de natuur, die veurnaomelik e savanne-karakter heet. Angola woort jaorelaank versjäörd door 'ne börgerkreeg, mèt de regering in 't noordwèste (en control euver de olie-industrie) en de rebelle in 't zuidooste (mèt grip op de diamantindustrie). De leste jaore is 't rillatief rösteg in 't laand.
[bewirk] Administratief indeiling
Angola is verdeild in 18 provincies:
|
|
|
[bewirk] Demografie
De Angolese bevolking besteit veurnaomelik oet drei groete Bantoegrope: de Ovimbundu (37%), de Kimbundu (25%) en de Bakongo (13%). Ander volker/rasse zien de Chokwe's, de Herero's, de kleurlinge (2%) en de blanke (1%). De volksidentiteit is euverigens rillatief: de meiste bevolkingsgrope zien christelik en nao sjatting twie daarde vaan de bevolking sprik 't Portugees al es ierste taol. Dit massaol aofdaanke vaan de inheimse volkstaol te geunste vaan de cultuurtaol is vrij uniek in Afrika.
D'n oontwikkelingsindex in Angola is nog ummer lieg, en is door de börgerkreeg zeker neet veuroet gegoon.
[bewirk] Historie
De ierste bewoeners waore Khoisanstamme, die door de expansie vaan de Bantoes nao 't zuie, Namibië, gedreve woorte. Bij de aonkoms vaan de Portugeze in 1483 (in dat jaor vestegde ze ziech aon de Kongoreveer) waor 't groondgebeed gooddeils bezat door drei keuninkrieke: Kongo, Ndongo en Lunda. In 1575 riechde ze bij 't huieg Luanda 'n handelspos veur slaove in; in de koumenden tied zouwe de Portugeze de ganse kös kolonisere. Tösse 1641 en 1648 hoolte de Hollenders Luanda bezat. In 1671 had Portugal 't gans gebeed vaan de rieke Kongo en Ndongo vereuverd, al zouw 't tot in de twintegste iew dore ietot 't gans binneland oonder control stoont vaan de kolonisatore.
In 1951 woort Angola hervörmp tot 'n euverziese provincie. Wie in Portugal 't fascistisch bewind aontrej woort de dekolonisatie gehinderd, wat tot greujend protes bij de intellectuele en laanksemaon de ganse bevolking leide. Vaan 1961 tot 1975 veurde Portugal en versjèllende vrijheidsgroperinge 'nen oorlog mèt e sterk guerilla-karakter. Op 11 november 1975 woort 't land oonaofhenkelik. Bekaans mètein braoke versjèllende conflicte oet tösse de bevolkingsgrope, die in drei bestande, 1991, 1994 en 2002, tiedelik opgelos woorte. Sins 't leste bestand liek Angola get te normalisere.
| Len in Afrika |
|---|
| Algerieë | Angola | Benin | Boeroendi | Burkina Faso | Centraal Afrika | Comore | Djiboeti | Egypte | Equatoriaal Guinee | Eritrea | Ethiopië | Gabon | Gambia | Ghana | Guinee | Guinee-Bissau | Ivoorkös | Kaapverdië | Kameroen | Kenia | Kongo (Brazzaville) | Kongo (Kinshasa) | Lesotho | Liberia | Libië | Madagaskar | Malawi | Mali | Marokko | Mauretanië | Mauritius | Mozambiek | Namibië | Niger | Nigeria | Oeganda | Roeanda | São Tomé en Príncipe | Seisjelle | Senegal | Sierra Leone | Soedaan | Somalië | Swaziland | Tanzania | Togo | Tsjaad | Tunesië | Westelike Sahara1 | Zambia | Zimbabwe | Zuud-Afrika |
| Aafhenkelike gebejer: Azore | Canarische eilen | Ceuta | Madeira | Mayotte | Melilla | Réunion | Sint-Helena |
| 1. Sins 1979 door Marokko bezat. |
