თბილისი

ვიკიპედიიდან

თბილისი
ზოგადი ცნობები
რეგიონის კოდი:	GE-TB
ფართობი:	450 კმ²
მოსახლეობა:	1.090 ათასი (2002)
ადმ. ერთეულები:	1 ქალაქი
ქალაქის მერი:	გიგი უგულავა
ქალაქის საკრებულოს თავმჯდომარე:	ზაზა ბეგაშვილი
ქალაქის პრემიერი:	თემურ ქურხული
ფოტოგალერეა

თბილისი (ინგ.: Tbilisi, თურქ,/გერმ.: Tiflis) საქართველოს დედაქალაქია; მდებარეობს მდინარე მტკვრის სანაპიროზე, კოორდინატებით 41°43′N 44°47′E. ქალაქს 450 კმ² ფართობი უჭირავს და 1.090 მილიონზე მეტი მცხოვრები ჰყავს.

თბილისი კავკასიის რეგიონის მნიშვნელოვანი ინდუსტრიული, სოციალური და კულტურული ცენტრია და ბოლო დროს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სატრანსპორტო კვანძი ხდება გლობალური ენერგომატარებლებისა და სავაჭრო პროექტებისთვის (იხ. ბაქო-თბილისი-ჯეიხანის ნავთობსადენი და ბაქო-თბილისი-ერზერუმის გაზსადენი). ქალაქი ისტორიული აბრეშუმის დიდი გზის ერთ-ერთ მარშრუტზე მდებარეობს და მნიშვნელოვანი სავაჭრო/სატრანზიტო ცენტრის პოზიცია უჭირავს რუსეთის ჩრდილო კავკასიას, თურქეთსა და ტრანსკავკასიის სომხეთისა და აზერბაიჯანის რესპუბლიკების გადაკვეთაზე სტრატეგიული მდებარეობით. არც თუ ისე დიდი ხნის წინ თბილისი იყო გახმაურებული ვარდების რევოლუციის ეპიცენტრი, რომელიც ქალაქის თავისუფლების მოედანსა და მის შემოგარენში მოხდა 2003 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგების ფალსიფიცირების გამო, და რომელსაც შედეგად იმდროინდელი საქართველოს პრეზიდენტის ედუარდ შევარდნაძის გადადგომა მოჰყვა.

სექციების სია 1 ისტორია 1.1 დაარსება 1.2 დედაქალაქი 1.3 უცხოელთა გავლენა 1.4 ქართული რენესანსი 1.5 მონღოლთა შემოსევა 1.6 რუსეთის გავლენა 1.7 დამოუკიდებლობა 1918-1921 1.8 გასაბჭოება 1.9 სსრკ დაშლის შემდეგ 2 ხალხი და კულტურა 3 განათლება 4 ფოტოგალერეა 5 ცნობილი თბილისელები 6 იხილეთ აგრეთვე 7 რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება] ისტორია

V საუკუნეში ვახტანგ გორგასალმა დაარსა თბილისი. ამ ამბავზე არსებობს ლეგენდა. ამ ლეგენდის მიხედვით გორგასალმა მიმინო დაადევნა ხოხობს, უცებ ორივე გაუჩინარდა. ვახტანგმა ძებნა დაუწყო და ორივე აღმოაჩინა ჩახრჩობილი თბილ წყალში. ეს წყალი იყო სამკურნალო და ვახტანგმა მსახურებს უბრძანა ამ ადგილას აეშენებინათ ქალაქი, რომელსაც ერქვა ”ტბილისი”.

[რედაქტირება] დაარსება

ქალაქი მეფე ვახტანგ გორგასალმა დააარსა. ლეგენდის თანახმად, სანადიროდ გამოსულმა მეფემ ცაში აუშვა შევარდენი, რომელიც ხოხობს დააცხრა. მეფე და მისი ამალა უმალ დაედევნა ფრინველს და ბოლოს მიადგა ადგილს, სადაც მიწიდან ბუნებრივი ცხელი წყალი ამოდიოდა. ორივე ფრინველი ცხელ წყალში იყო ჩაფუფქული. ამ აღმოჩენით გაკვირვებულმა და გეოგრაფიული მდგომარეობით მოხიბლულმა მეფემ ბრძანა ამ ადგილზე დაეარსებინათ ქალაქი, რომელსაც ცხელი წყლის გამო "თბილისი" ეწოდა. შემდგომში ამ ადგილზე გოგირდის აბანოები გაშენდა. აღნიშნული ადგილი თბილისის ისტორიული უბანი - აბანოთუბანია.

რეგიონში ჩატარებულმა არქეოლოგიურმა გათხრებმა ნათელყო, რომ თანამედროვე თბილისის ტერიტორია ადამიანთა მიერ დასახლებული ყოფილა ძვ.წ მე-4 ათასწლეულიდან. აქ არსებული დასახლების ყველაზე ადრეული მინიშნება ძველ ხელნაწერებში მე-4 საუკუნის მეორე ნახევრიდან მოდის - მეფე ვარაზ-ბაკურის მმართველობის პერიოდში აქ ციხე-სიმაგრე აშენებულა. მე-4 საუკუნის ბოლოს სიმაგრე სპარსელებს ჩაუვარდა ხელში, შემდეგ კი მას ისევ ქართლის მეფე იგდებს ხელთ მე-5 საუკუნის შუა რიცხვებში. ზოგიერთი ისტორიკოსის მტკიცებით მეფე ვახტანგ გორგასალი (რომელიც მე-5 საუკუნის მეორე ნახევარში მეფობდა) სინამდვილეში ქალაქის აღორძინებასა და აღმშენებლობაშია პასუხისმგებელი, მისი დაფუძნების ნაცვლად.

[რედაქტირება] დედაქალაქი

მეფე დაჩი I უჯარმელს (მე-6 საუკუნის დასაწყისი), რომელიც ტახტზე ვახტანგ გორგასლის შემდეგ ავიდა, იბერიის დედაქალაქი მცხეთიდან თბილისში გადააქვს მამის ანდერძის აღსასრულში მოყვანის მიზნით. მისი მეფობის პერიოდში დასრულდა მშენებლობა ქალაქის ციხე-სიმაგრესა და გალავანზე, რომელმაც ქალაქის საზღვრები განავრცო. ამ დროიდან თბილისი სწრაფად იწყებს ზრდას რეგიონის სტრატეგიული მდებარეობის წყალობით, რომელმაც ქალაქი მნიშვნელოვან სავაჭრო და სამოგზავრო გზიაჯვარედინზე მოაქცია ევროპასა და აზიას შორის.

[რედაქტირება] უცხოელთა გავლენა

[რედაქტირება] ქართული რენესანსი

[რედაქტირება] მონღოლთა შემოსევა

[რედაქტირება] რუსეთის გავლენა

[რედაქტირება] დამოუკიდებლობა 1918-1921

[რედაქტირება] გასაბჭოება

[რედაქტირება] სსრკ დაშლის შემდეგ

[რედაქტირება] ხალხი და კულტურა

[რედაქტირება] განათლება

თბილისის უნივერსიტეტები, სასწავლებლები და განათლების ცენტრები:

• ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
• საქართველოს ტექნიკური უნივერსიტეტი
• საქართველოს საზოგადოებრივი მმართველობის ინსტიტუტი

განათლების დაფინანსება:

• განათლების ერთიანი საკრედიტო კავშირი

[რედაქტირება] ფოტოგალერეა

მტკვრის მარჯვენა სანაპირო ღამით	აბანოთუბანი	თეატრალური ინსტიტუტი	ქაშვეთის ეკლესია
სასტუმრო თბილისი		რუსთაველის თეატრი	ვაკის პარკი, თრიალეთის ქედით უკანა ხედზე

[რედაქტირება] ცნობილი თბილისელები

ცნობილი ადამიანები, რომლებიც წარმოშობით თბილისელები არიან ან აქ უცხოვრიათ გარკვეული პერიოდი:

• აბულაძე, თენგიზ, კინორეჟისორი
• აკოფიანი, აკოფ, მწერალი
• აკუნინი, ბორის, მწერალი
• ამბარცუმიანი, ვიქტორ, ასტრონომი
• ანანიაშვილი, ნინო, ბალერინა
• ბერია, ლავრენტი, ენ-კა-ვე-დე'ს მეთაური, საბჭოთა ატომური პროექტის ერთ-ერთი ხელმძღვანელთაგანი
• ბერიევი, გიორგი, ავია-დიზაინერი, ბერივის დიზაინ-ბიურო დამფუძნებელი
• ბოდენშტედტი, ფრიდრიხ მარტინ ფონ, მწერალი
• გამსახურდია, ზვიად, საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი
• გაფრინდაშვილი, ნონა, ყოფილი ქალთა მსოფლიო ჭადრაკის ჩემპიონი
• გრიბოედოვი, ალექსანდრე, დიპლომატი, დრამატურგი
• გუდიაშვილი, ლადო, ფერმწერი
• დანელია, გიორგი, კინორეჟისორი
• დანილევსკი, ნიკოლოზ, ეთნოლოგი და პან-სლავიზმის მოძრაობის იდეოლოგი
• ვორობიოვა, მარია, ფერმწერი
• ივნევი, რიურიკ, პოეტი
• იპოლიტოვ-ივანივი, მიხეილ, კომპოზიტორი
• კამენევი, ლევ, ბოლშევიკი რევოლუციონერი
• კვინიტაძე, გიორგი, თბილისის იუნკერთა სკოლის დამაარსებელი
• ლესია უკრაინკა, უკრაინელი პოეტი
• მამარდაშვილი, მერაბ, ფილოსოფოსი
• მაქსიმ გორკი, სამჭოთა მწერალი, სოციალისტური რეალიზმის დამფუძნებელი
• მელუა, ქეთი, მომღერალი
• მერკულოვი, ვსევოლოდ, ენ-კა-გე-ბე'ს ყოფილი მეთაური
• ნათელაშვილი, შალვა, პოლიტიკოსი, ამჟამინდელი ოპოზიციური ლიდერი
• პატარკაციშვილი, ბადრი, ბიზნესმენი, მეწარმე, ფილანტროპი
• პეტროსიანი, ტიგრან, ყოფილი მსოფლიო ჭადრაკის ჩემპიონი
• პრიმაკოვი, ევგენი, რუსი პოლიტიკოსი
• ჟვანია, ზურაბ, საქართველოს ყოფილი პრემიერ-მინისტრი
• რადე, გუსტავ, მეცნიერი
• სააკაშვილი, მიხეილ - საქართველოს ამჟამინდელი პრეზიდენტი
• სევერსკი, ალექსანდრე, საავიაციო ინჟინერი
• სტალინი, იოსებ, საბჭოთა ლიდერი
• სტურუა, რობერტ, რეჯისორი
• ტოვსტონოგოვი, გიორგი, რუსი თეატრალური რეჟისორი
• ფალიაშვილი, ზაქარია, კომპოზიტორი, ქართული კლასიკური ბალეტის დამფუძნებელი.
• ფარაჯანოვი, სერგო, რეჟისორი
• ფაჩულია, ზაზა, NBA კალათბურთელი
• ფლორენსკი, პავლე, ფილოსოფოსი, თეოლოგი
• ქართველიშვილი, ალექსანდრე, საავიაციო ინჟინერი
• ყანჩელი, გია, კომპოზიტორი
• შევარდნაძე, ედუარდ, საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი და სსრკ-ის ყოფილი საგარეო საქმეთა მინისტრი
• ჩიბურდანიძე, მაია, ყოფილი ქალთა მსოფლიო ჭადრაკის ჩემპიონი
• ჩოლოყაშვილი, ქაქუცა, საქართველოს ეროვნული გმირი
• წერეთელი, ზურაბ, არქიტექტორი
• ჭავჭავაძე, ილია, მწერალი, საზოგადო მოღვაწე
• ხაჩატურიანი, არამ, კომპოზიტორი
• ჯავახიშვილი, ივანე, ისტორიკოსი, საზოგადო მოღვაწე

[რედაქტირება] იხილეთ აგრეთვე

• თბილისის საპატიო მოქალაქეები

[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში

ინფო-თბილისი