ასტრონომია

ვიკიპედიიდან

ასტრონომია (ბერძნ. astronomia. < ასტრო... და ბერძნ. nomos - კანონი), ვარსკვლავთმრიცხველობა მეცნიერების დარგი. შეისწავლის ცის ანუ კოსმოსური სხეულთა ხილულ და ნამდვილ მდებარეობას, მათს განაწილებასა და მოძძრაობას სივრცეში, აგებულებას, ფიზიკურ თვისებებს, ურთიერთკავშირსა და განვითარებას. ეს სხეულებია: მზე, (პლანეტები და მათი თანამგზავრები (დედამიწა-მთვარის ჩათვლით), კომეტები, მეტეორიტები, ვარსკვლავები, გალაქტიკები, აგრეთვე პლანეტათშორისი, ვარსკვლავთშორისო და გალაქტიკათშორისო სივრცის აიროვანი და მტვროვანი "ნისლეულები" (ატომების, ელექტრონების, მოლკეკილებისა და წვრილ-წვრილი მყარი ნაწილაკების ერთობლიობა) და სხვა.

ასტრონომიის კვლევის ასპარეზი ფართოა და იგი მოიცავს სამყაროს იმ ნაწილს, რომელიც მისაწვდომია დამკვირვებლისათვის თანამედროვე ოპტიკით, რადიოხელსაწყოებით და სხვა. ასტრონომიული კვლევის ძირითადი მეთოდებია: დაკვირვება შეუიარაღებელი თვალით და ტელესკოპით, სპეციფიკური ფიზიკური ხერხების (სპექტროსკოპია, ფოტომეტრია, რადიოგამოსხივების რეგისტრაცია, რადიოლოკაცია და სხვა) და მათემატიკური აპარატის გამოყენება, დაკვირვება–გაზომვები ხელოვნური კოსმოსური სხეულებიდან და სხვა.

ასტრონომიაზე დიდ გავლენას ახდენს სხვა მეცნიერებათა კვლევის შედეგებიქ, როგორებიცაა: ფიზიკა, ქიმია, გეოლოგია, გეოფიზიკა, მინერალოგია, ბიოლოგია, მათემატიკა.

სექციების სია 1 ეტიმოლოგია 2 ასტრონომიული მეცნიერებები 3 ასტრონომიის ისტორია 4 ასტრონომიის საერთო ცნებები და ტერმინები 4.1 ასტრონომიული ობიექტები 4.2 ასტრონომიული ხელსაწყოები 5 გამოჩენილი ასტრონომები 6 ასტრონომიული დაწესებულებები 7 ქართული რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება] ეტიმოლოგია

სახელწოდება მომდინარეობს ბერძნული αστρονομία–საგან, სადაც άστρον "ვარსკვლავს" ნიშნავს, νόμος – "კანონს". ასტრონომიის ქართული შესატყვისია "ვარსკვლავთმრიცხველობა".

[რედაქტირება] ასტრონომიული მეცნიერებები

ასტროლოგია – ასტრომეტრია – ასტროფიზიკა – ვარსკვლავთა ასტრონომია – კოსმოლოგია - რადარული ასტრონომია – რადიოასტრონომია – რენტგენული ასტრონომია – სელენოლოგია – სფერული ასტრონომია – ცის მექანიკა

[რედაქტირება] ასტრონომიის ისტორია

ასტრონომია უძველესი მეცნიერებაა. იგი ჩაისახა და განვითარდა ადამიანის ცხოვრების პრაქტიკულ მოთხოვნათა საფუძველზე, როგორიცაა: დროის აღრიცხვა, დღისა და ღამის ცვლა, მთვარის ფაზები, წლის სეზონური მოვლენები და სხვა. ძვ. წ. მე–4 ს–ში საბერძნეთში ჩამოყალიბდა მოძღვრება დედამიწის სფერულ მოყვანილობაზე, შემუშავდა სამყაროს აგებულების ზოგადი სურათი.

იხ. სრული ტექსტი.

[რედაქტირება] ასტრონომიის საერთო ცნებები და ტერმინები

[რედაქტირება] ასტრონომიული ობიექტები

ასტეროიდი – გალაქტიკა – ვარსკვლავი – თანავარსკვლავედი – კომეტა – მეტეორიტი – მზის სისტემა – ნისლეული – პლანეტა - შავი ხვრელი

[რედაქტირება] ასტრონომიული ხელსაწყოები

ასტროგრაფი – ასტროლაბი – ასტრონომიული საათი – დიოპტრი – რეფრაქტორი – რეფლექტორი – ტელესკოპი – ფოტომეტრი – ჰელიომეტრი

[რედაქტირება] გამოჩენილი ასტრონომები

ბრუნო, ჯორდანო – გალილეი, გალილეო – კეპლერი, იოჰან – კოპერნიკი, მიკოლაი – ნიუტონი, ისააკ – პტოლემე – ხარაძე, ევგენი – ჰაბლი, ედვინ პაუელ

იხ. სრული ნუსხა.

[რედაქტირება] ასტრონომიული დაწესებულებები

• ასტრონომიის ინსტიტუტი
• ასტრონომიული ლაბორატორია
• ასტრონომიული ობსერვატორია
• პლანეტარიუმი

• აბასთუმნის ასტროფიზიკური ობსერვატორია
• საერთაშორისო ასტრონომიული კავშირი (IAU)

[რედაქტირება] ქართული რესურსები ინტერნეტში

• მზის სისტემა