ISBN
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Abreviatura do número internacional para a catalogación de libros (International Standard Book Number), código de 10 díxitos que identifica biunivocamente calquera libro editado legalmente no mundo.
Índice |
[editar] Formato
O ISBN consta das seguintes partes:
- Os primeiros (un, dous ou tres) díxitos correspóndense co país, grupo de países ou lingua común: O código para España é 84 (que para o sistema de código de barras EAN-13 é 978-84) e para Portugal son dous: 972 e 989 (constando para un total de 6240 editoriais). Para EEUU é 0 ou 1, para Francia é 2 e para Alemaña é 3. Algunhas rexións francófonas usan o número 2 para o francés (francobelgas, africanos,...) mentres que para o castelán non pasa o mesmo (Arxentina usa 950 e 987). Andorra ten dous números propios e independentes do castelán ou francés: 99913 e 99920;
- Estes van seguidos cun código que identifica a editorial ou casa impresora. O número de díxitos do código da casa editora correspóndese normalmente co seu volume de títulos: o código da entidade con maior volume editor da lingua galega, a Xunta de Galicia, tén tres cifras mentres que o resto ten tres, catro ou máis (véxase un breve listado abaixo);
- Tras estas partes vai un número dado pola editorial consecutivamente para os seus libros;
- Ó final aparece un díxito de control (que pode ser un número ou a letra X);
O ISBN vai normalmente dividido con guións e especificado nalgún ou en todos estes lugares do libro:
- Na parte superior do código de barras, normalmente na lapela exterior posterior do libro;
- Na páxina anterior ó título, en páxina par, normalmente xunta o depósito legal;
- Na última páxina do libro, onde indica o obradoiro gráfico e a data onde se imprimiu o libro;
[editar] Historia
En 1965 W. H. Smith era o maior distribuidor en Londres que quixo implementar un sistema de orde nos seus novos almacéns informatizados. Asesorado polo British Publishers Association's Distribution and Methods Committee (BPADMC, Comité para a distribución e métodos da Asociación de editoriais británicas), ideouse o SBN en 1966 e aplicouse en 1967.
Contra esas datas, o Comité Técnico 46 da ISO estudio a aplicación a nivel mundial do método SBN: houbo primeiro unha reunión con representantes da UNESCO, Dinamarca, Francia, Alemaña, Éire, Holanda, Noruega, Reino Unido e EEUU e logo outras dúas en Berlín e Estocolmo, xa con membros da ISO. Tras este tempo aprobouse a implantación do ISBN mediante a norma ISO 2108.
Na actualidade, o Publishers' International ISBN Directory (PIID, Guía ISBN Internacional de Editorais) contén 628795 editores de 218 países. A partires do ano 2007 se implantará un sistema de ISBN de 13 díxitos. En España tódolos editores teñen un código asignado, e tódolos libros á venda teñen ISBN, pois só se exceptúan os gratuítos.
[editar] Códigos ISBN nacionais de un ou dous díxitos
| REXIÓN XEOGRÁFICA | CÓDIGO |
| EEUU, Bermudas, Canadá, Australia, Nova Zelanda, Zambia, Sudáfrica e Xibraltar outras rexións anglófonas | 0 e 1 |
| Francia e francófonos belgas, suízos e canadianos e africanos | 2 |
| Alemaña, Austria e xermanófonos belgas | 3 |
| Xapón | 4 |
| Rusia e algúns outros países da antiga Unión Soviética | 5 |
| China | 7 |
| Chequia | 80 |
| India | 81 e 93 |
| Noruega | 82 |
| Polonia | 83 |
| España | 84 |
| Brasil | 85 |
| Serbia e Montenegro e algúns países da antiga Iugoslavia | 86 |
| Dinamarca | 87 |
| Italia | 88 |
| Corea | 89 |
| Holanda e os belgas flamencos, pero non Antillas holandesas | 90 |
| Suecia | 91 |
| Institucións multinacionais e supranacionais (FAO, OMS, OMT, UNESCO, ONU, EU, UE, CEE) | 92 |
| India | 93 e 81 |
[editar] Códigos ISBN para países iberoamericanos, por orde de código
| REXIÓN XEOGRÁFICA | CÓDIGO |
| Arxentina | 950 e 987 |
| Chile | 956 |
| Colombia | 958 |
| Cuba | 959 |
| México | 968 e 970 |
| Portugal | 972 e 989 |
| Venezuela | 980 |
| Panamá | 9962 |
| Costa Rica | 9968 e 9977 |
| Perú | 9972 |
| Uruguai | 9974 |
| Ecuador | 9978 |
| Bolivia | 99905 |
| Andorra | 99913 e 99920 |
| Guatemala | 99922 e 99939 |
| El Salvador | 99923 |
| Nicaragua | 99924 |
| Paraguai | 99925 |
| Honduras | 99926 |
| República Dominicana | 99934 |
[editar] Subcódigos ISBN para algunhas editoriais galegas
| EDITORIAL | CÓDIGO |
| Xunta de Galicia (administrativa): | 453 |
| Editorial Galaxia (viguesa): | 8288, 400, 7154 |
| Edicións Xerais de Galicia (viguesa): | 7507, 9782, 8302 |
| Consello da Cultura Galega (compostelá): | 505, 87172, 95415 |
| Real Academia Galega (coruñesa): | 600, 604, 606, 87987 |
| Ir Indo (viguesa): | 7680 |
| Ediciós do Castro (de Sargadelos, Sada): | 300, 7492, 8485, 85134 |
| A Nosa Terra = Promocións culturais galegas (viguesa): | 404, 604, 89138, 89976, 922032, 95350, 96202, 96203, 96403 |
| ASPG (coruñesa): | 300, 604, 605, 89679, 920453, 921126, 930421 |
| Nigra (pontevedresa): | 87709 |
| Trea (de Xixón): | 87733, 89427, 95178, 9704 |
| NigraTrea (galegoasturiana): | 95364, 604 |
| Linteo (ourensá): | 930058 |
| Tristram (luguesa): | 89377 |
| 3C3 (ourensá): | ?? |
Como se pode comprobar, as relacións non sempre son biunívocas para as editoriais nin para os códigos (604 úsase para A Nosa Terra, ASPG e NigraTrea), pero isto non impide que sexa un número único para cada edición dun libro. Tamén se pode observar que non teñen relación en absoluto coa localidade sede da editorial. As chamadas autoedicións ou edición de autor teñen números moi diversos. Por outra banda, as chamadas reimpresións conservan o mesmo ISBN có orixinal: dentro destas considéranse aqueles libros onde só se modificou o prezou ou menos dun 5% dos contidos. Para as reedicións, renovacións e modificacións de formato, úsase un novo ISBN. Os ISBN úsanse para edicións non perecedoiras (calendarios, axendas) e se xurden da colaboración entre dúas entidades editoras é preferible que teñan dous ISBN. En certos países é obrigatorio por lei, por exemplo en España. Existen países nos que hai que pagar inicialmente para conseguir un código de editorial (na zona 0-1, dende 33 dólares australianos) mentres que noutros códigos territoriais é gratuíto.
(Poden verse tamén ISBN no artigo sobre distribución editorial)
[editar] Ligazóns externas
- Axencia internacional do ISBN
- Buscador da Axencia española do ISBN, para libros dende 1972
- Associaçäo Portuguesa de Editores e Livreiros, xestora do ISBN en Portugal, tamén con buscador
- Solicitudes de ISBN en liña para publicacións estadounidenses e portorriqueñas. Nesta subpáxina poden lerse as partes nas que se divide o número, en inglés.
- Listado de tódolos identificadores de rexión, país ou lingua
- RILVI, Repertorio Integrado do Libro en Venda en Iberoamérica, ferramenta en liña do CERLALC e as axencias latinoamericanas do ISBN
[editar] Notas técnicas
A wikipedia identifica automaticamente a cadea ISBN que vaia seguida dun código numérico separada simplemente por un espazo. Non é necesario colocarlle un punto nin dous puntos para separala: pode verse un exemplo na bibliografía de Lorenzo Varela, onde os ISBN non están marcados con dobres corchetes ([[]]).
Debe notarse tamén que, en moitas ocasións, a consecución dun ISBN territorial propio considérase unha cuestión identitaria. Que as Antillas holandesas, as antigas repúblicas soviéticas ou xugoslavas e os territorios de fala propia en estados multilingües (cataláns con Andorra en España, flamencos en Bélxica, alemáns e italianos en Suíza ou franceses en Canadá, Suíza e Bélxica) cheguen a ter un código territorial distintivo dentro do ISBN é interesante para as súas reclamacións culturais e mesmo aspiracións independentistas. Neste sentido, o seu comportamento é o mesmo que ante a consecución de dominios de internet.
[editar] Véxase tamén
- Depósito legal, identificador español de imprentas
- ISSN, identificador de publicacións periódicas
- ISMN, identificador de obras musicais
- ISRC, identificador de grabacións
- ISWC, identificador de propiedade intelectual
- ISAN, identificador de obra audiovisual
- DOI e URN, identificadores de publicacións en internet
- Código de barras EAN-13
