Okzitaniera

Wikipedia(e)tik

Okzitaniera Occitan, Lenga d´òc
Non mintzatzen den:	Frantzia, Italia eta Espainia
Eskualdea:	Okzitania
Guztira hiztunak:	1.939.000
Rankina:	ez 100 mintzatuenen artean
Hizkuntza familia:	Indoeuroparra Latindarra Erromanikoa Mendebaldeko latindarra Galo-iberiarra Ibero-erromanikoa Okzitaniera
Estatus ofiziala
Hizkuntza ofiziala:	Araneko harana (Katalunia)
Araugilea:	arautu gabea
Hizkuntza kodeak
ISO 639-1:	`oc`
ISO 639-2:	`oci`
ISO/FDIS 639-3:	—
Oharra: baliteke orri honek NAF fonetika ikurrak edukitzea Unicoden.

Okzitaniera edo Oc-eko hizkuntza (lenga d'òc) Okzitania izeneko erregio kulturalaren erromantze hizkuntza da.

Gaur egun, hizkuntzaren hedapena Frantziaren hego herena da, Loira ibaitik hegoaldera; baita Italiako Alpeetako zenbait bailara eta Araneko haranean (Katalunia) ere (kasu honetan, aranera dialektoa). Euskal Herriari dagokionez, Baiona, Miarritze eta Angelu aldean ere hitz egiten zen, Nafarroa Behereko iparraldeko herri batzurekin batera.

Estimazioen arabera, okzitaniera 1.939.000 pertsonek hitz egiten dute, nahiz eta oso hizkuntza ahuldua den. Izaera ofiziala Araneko haranean soilik du, aranera bezala aitortua, katalana eta gaztelaniarekin batera. Okzitaniera eta katalanaren arteko berdintasun ugari daude, bai ahoskeran eta baita ere, idazkeran.

Okzitaniera hainbat dialektotan banaturik dago:

Alvernhat edo auverniera,
Gaskoinera (aranera zein biarnesa honen aldaera dira),
Lemosin,
Lengadocian,
Provençau edo proventzera,
Vivaroalpenc edo Alpeetako proventzala, eta
Shuadit edo judeoproventzala (1977tik hiltzat jotzen dena).

Gorriz eta arrosaz dagoen eremuan hitzegiten da okzitaniera.

Okzitanierazko literaturaren sustraiak Erdi Aroko trobadoreetan aurkitzen dira. Honen adibide da literatura okzitaniarraren pasarterik esanguratsuenetakoa den ondoko hau, Dante Alighierirena:

Tan m'abellis vostre cortes deman,

qu'ieu no me puesc ni voill a vos cobrire.

Ieu sui Arnaut, que plor e vau cantan;

consiros vei la passada folor,

e vei jausen lo joi qu'esper, denan.

Ara vos prec, per aquella valor

que vos guida al som de l'escalina,

sovenha vos a temps de ma dolor!