Jordano
El Vikipedio
|
||||
|---|---|---|---|---|
 |
||||
| Longeco | 360-400 km | |||
| Alteco de la fonto | 400 m | |||
| Meznombra trafluo | m³/s | |||
| Akvokolekta areo | km² | |||
| Alfluanto(j) | ||||
| Mem alfluas al | Morta Maro | |||
| Larĝeco de la enfluejo | ||||
| Rivero en Mezoriento | ||||
La Jordano (hebree: נהר הירדן Nahar Ha Yarden, "la malsupreniranta rivero"; arabe: نهر الأردن Al-Urdunn) estas mezorienta rivero.
Enhavo |
[redaktu] Geografio
La Jordano estas la plej malalta rivero de la mondo. Ĝi fontas en la regiono de la Hermon-montaro kaj fluas laŭ la izraeljordana limo. Post tio ĝi fluas suden tra la Jordanvalo al la Morta Maro, "fina lago", kiu troviĝas en geologia malmonto. Survoje ĝi trafluas la lagon Kineret. La rekta vojo estus nur 170 km longa, sed pro grandaj kurboj ĝi estas pli longa, kaj la mezuroj varias laŭ la fontoj. Kelkfoje oni indikas pli ol 400 km. La altecdiferenco estas ĉirkaŭ 800 m. La enfluo en la Mortan Maron situas je -400 m.
La fontoriveroj de la Jordano estas Hazbani el Libano, Dan el la norda Izraelo kaj Banyas el la nordaj Golanaj Altaĵoj. La plej grava kaj nura granda alfluo sude de la lago Kineret estas Jarmuk je la limo inter la suda Golano kaj Jordanio.
Norde de la lago Kineret, la Jordano estas la limo inter Izraelo kaj la de izraeloj okupitaj Golanaj Altaĵoj, kiuj laŭ internacia juro apartenas al Sirio. Sude de la lago, la rivero estas la limo inter Jordanio kaj Izraelo, t.e. inter Jordanio kaj la okcidenta Jordanlando (inter Bet Shean kaj la Morta Maro). Fine la Jordano enfluas sudoriente de Jericho en la Mortan Maron. La Jordanvalo estas tertremregiono.
[redaktu] Politika signifo
Pro sia landlima situacio, la Jordano ludas gravan politikan rolon en la Mezoriento. La Jordano havas tutjare relative multe da akvo. Por Izraelo la rivero kaj la lago Kineret estas centra elemento de la trinkakvoprovizo, kaj ankaŭ la aliaj apudaj ŝtatoj (Libano, Sirio kaj Jordanio) postulas siaflanke konvenan parton de la akvo de la riversistemo.
En la interrilato izraelo-jordana la rivero helpis atingi pacon. Gravega ero de la pacakordo de la 26-a de oktobro 1994 estis la kontrakta garantio, ke Jordanio rajtas ĉerpi grandajn kvantojn da akvo el la rivero. En la interrilato izraelo-sira la Jordano kontribuas daŭrigi la krizon: la timo, ke Sirio retenos la akvon estas unu el la ĉefaj kialoj pro kiuj Izraelo rifuzas cedi la Golanajn Altaĵojn.
[redaktu] Religia signifo
Por la judoj la Jordano signifis la riveron kiun transiris la popolo Izraela kiam ili prenis la landon Kanao post la migrado tra la dezerto sub la gvido de Josua.
La Jordano havas grandan signifon por kristanoj. En la regiono ĉirkaŭ Jericho lokiĝas, laŭ la nova testamento, la ejo, kie Jesuo estis baptita de Johano la Baptisto. Ankoraŭ hodiaŭ multaj kristanoj baptigitas en la Jordano, ĉefe ĉe Jardenit, baptejo sude de la lago Kineret.
[redaktu] Eksteraj ligiloj
Akvo kaj internacia juro (Biblioteko de la Pacpalaco) (angle/france)
