Πάουλ φον Χίντενμπουργκ
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Πάουλ φον Χίντενμπουργκ (γερμ. Paul Ludwig Hans Anton von Beneckendorff und von Hindenburg)
(* 2 Οκτωβρίου 1847 στο σημερινό Πόζναν, Πολωνία ; † 2 Αυγούστου 1934 στο σημερινό Ogrodzieniec), ήταν γερμανός στρατάρχης και πολιτικός. Ήταν ο δεύτερος πρόεδρος του Γερμανικού Ράιχ κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Βιογραφία
[Επεξεργασία] Πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
Σαν γιος πρωσικού αξιωματικού αποφάσισε να ακολουθήσει στρατιωτική σταδιοδρομία. Εισήλθε στην Στρατιωτική Σχολή του Βάλστατ (Wahlstadt, σημερινό Legnickie της Πολωνίας) το 1859 και απεφοίτησε το 1866. Κατά τη δεκαετία του 1860 ήταν ένα διάστημα υπηρέτης της χήρας του Βασιλιά της Πρωσίας, Φρειδερίκου Γουλιέλμου Δ'. Το 1866 πολέμησε σαν υπολοχαγός στο γερμανικό πόλεμο, αργότερα στο γαλλοπρωσικό πόλεμο του 1870/71. Ως απεσταλμένος του συντάγματος φρουράς του ήταν μάρτυρας της ανακήρυξης του Γερμανικού Ράιχ στο παλάτι των κατειλημμένων Βερσαλλιών στο Παρίσι, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 1871. Το 1888 ήταν ένας από του ανώτερους αξιωματικούς που συνόδευσαν το πτώμα του αυτοκράτορα Γουλιέλμου Α'. Στη δεκαετία του 1890 εργάστηκε μεταξύ άλλων και στο πρωσικό υπουργείο πολέμου. Το 1903 έγινε στρατηγός και το 1911, σε ηλικία 64 ετών, παραιτήθηκε από την ενεργός υπηρεσία. Αφού το 1912 ρωτήθηκε από τον Γουλιέλμο Β', δέχτηκε να αναλάβει την διοίκηση τάγματος σε περίπτωση πολέμου.
[Επεξεργασία] Η άνοδος του Χίντενμπουργκ κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο
Με την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ανέλαβε την αρχηγία του 8ου στρατού στο ανατολικό μέτωπο. Αφού τέλη του 1914 νίκησε της ρωσικές δυνάμεις στο Τάνενμπεργκ, έγινε διάσημος και κηρύχτηκε στρατάρχης. Από τότε ήταν για τον γερμανικό λαό ο θρυλικός "νικητής του Τάνενμπεργκ" ("Sieger von Tannenberg"). Τον Αύγουστο του 1916 ανέλαβε μαζί με τον Έριχ Λούντεντορφ την αρχηγία των γερμανικών δυνάμεων.
Το 1918 προσπάθησε να σώσει το μοναρχικό καθεστώς του Γερμανικό Ράιχ, συνιστώντας στον Γουλιέλμο Β' να εγκαταλείψει τη χώρα. Συνεργάστηκε με τη νέα κυβέρνηση προσπαθώντας με τον τρόπο αυτό να καταπολεμήσει τις ανησυχίες που υπήρχαν στον γερμανικό πληθυσμό. Όταν υπογράφτηκε η συνθήκη των Βερσαλλιών τον Ιούλιο του 1919, ο Χίντενμπουργκ παραιτήθηκε. Μπροστά στην Επιτροπή Έρευνας της Εθνικής Συνέλευσης διέδωσε την λεγόμενη Dolchstosslegende (Dolchstoss = μαχαιριά, Legende = θρύλος), βάση της οποίας ο γερμανικός στρατός δεν νικήθηκε, αλλά δέχτηκε "μαχαιριά στην πλάτη" από τους επαναστάτες του Νοεμβρίου μέσω της ανακωχής στην οποία συμφώνησαν με τον εχθρό.
[Επεξεργασία] Η Προεδρία του Χίντενμπουργκ
Τα δεξιά κόμματα επέμεναν να δώσει υποψηφιότητα ο κομματικά ανεξάρτητος Χίντενμπουργκ στις προεδρικές εκλογές του Ράιχ. Τον Απρίλιο του 1925 ψηφίζεται και στις 12 Μαΐου ορκίζεται σε ηλικία 77 ετών Πρόεδρος του Γερμανικού Ράιχ και διαδέχεται τον Φρίντριχ Έμπερτ. Παρόλο που ήταν μοναρχικός και συνεπώς έβλεπε την Δημοκρατία της Βαϊμάρης με σκεπτικισμό, προσπαθούσε να εκπληρώσει τα καθήκοντά του πάντα με βάση το σύνταγμα.
[Επεξεργασία] Δραστηριότητα κατά του Ράιχσταγκ
Όταν υπέγραψε το Young-Plan, το οποίο οι ακροδεξιοί θεωρούσαν υποδούλωση του γερμανικού λαού για πολλές δεκαετίες, οι πολιτικοί του σύμμαχοι άρχισαν να τον εγκαταλείπουν. Για τον λόγο αυτό ο Χίντενμπουργκ αποφάσισε να αντικαταστήσει την μέχρι τότε κυβέρνηση, τον μεγάλο συνασπισμό του Καγκελάριου Χέρμαν Μύλερ (SPD), με αντιμαρξιστική και αντικοινοβουλευτική κυβέρνηση. Συνεπώς, με (νόμιμο) αναγκαστικό διάταγμα, διόρισε τον συντηρητικό Χάινριχ Μπρύνιγκ (Zentrum) νέο Καγκελάριο μιας κυβέρνησης μειοψηφίας, δίχως διαβούλευση του κοινοβουλίου. Έτσι άρχισε μια εποχή στην Γερμανία, κατά την οποία ο Καγκελάριος κυβερνούσε με βάση την εμπιστοσύνη του Προέδρου και όχι πλέον του κοινοβουλίου. Παρόλα αυτά ο Χίντενμπουργκ δεν πέτυχε στην πλήρη απενεργοποίηση του Ράιχσταγκ επειδή το κοινοβούλιο είχε την δύναμη βάση της παράγραφου 48 του συντάγματος να καταψηφίσει οποιοδήποτε αναγκαστικό διάταγμα του προέδρου. Όταν συνέβη αυτό τον Ιούλιο του 1930 ο Χίντενμπουργκ αμέσως μετά διέλυσε την βουλή – πράγμα που αποδείχτηκε μοιραίο λάθος επειδή πρόκειται για την τελευταία βουλή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με δημοκρατική πλειοψηφία. Αγανακτισμένοι λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, πολλοί πολίτες έδωσαν την ψήφο τους στις επόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές σε αντιδημοκρατικά κόμματα, μεταξύ αυτών σε ακροδεξιά (κυρίως στο NSDAP). Το αποτέλεσμα ήταν δηλαδή παράδοξο: ο γηραιός Πρόεδρος Χίντενμπουργκ προκάλεσε μια πολιτικά επικίνδυνη κατάσταση χρησιμοποιώντας τις παραγράφους 25 και 48 του συντάγματος, οι οποίοι υποτίθεται προορίζονταν για την αποτροπή πολιτικά επικίνδυνων καταστάσεων για το Ράιχ.
Για να μην προκαλέσουν ξανά διάλυση του Ράιχσταγκ και έτσι την περαιτέρω αύξηση της πολιτικής δύναμης των ακροδεξιών, οι βουλευτές του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος αποφάσισαν στο εξής να στηρίξουν την κυβέρνηση Μπρύνιγκ. Έτσι ο Χίντενμπουργκ απέτυχε και στο στόχο του να ανεξαρτοποιηθεί η κυβέρνηση από το μισητό SPD. Παρόλα αυτά το 1932 ξαναψηφίστηκε για άλλα επτά χρόνια Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Η στήριξη του μοναρχικού Προέδρου μέσω των δημοκρατικών κομμάτων (μεταξύ αυτών και το SPD) οφείλεται στο ότι δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να ψηφιστεί ο Αδόλφος Χίτλερ.
[Επεξεργασία] Από τον φον Πάπεν στον Χίτλερ
Μετά τις εκλογές συγκεντρώθηκε γύρω του μια καμαρίλα από φίλους και σύμμαχους της πολιτικής δεξιάς. Μεταξύ αυτών ήταν και ο γιος του Όσκαρ φον Χίντενμπουγκ, ο Κουρτ φον Σλάιχερ και ο Φρανς φον Πάπεν. Αυτοί κατάφεραν να πείσουν τον Πρόεδρο Χίντενμπουργκ να αντικαταστήσει τον Μπρύνιγκ με τον φον Πάπεν, ο οποίος θα κυβερνούσε περισσότερο δεξιά. Όταν όμως φάνηκε ότι δεν θα πετύχει σχεδίασαν πραξικόπημα με σκοπό την δημιουργία αυταρχικού καθεστώτος, πράγμα το οποίο όμως επίσης δεν πραγματοποιήθηκε, επειδή ο φον Σλάιχερ αρνήθηκε να διαθέσει τον στρατό για τον σκοπό αυτό. Ο νέος καγκελάριος (φον Σλάιχερ) προσπάθησε να αποσπάσει τον Γκρέγκορ Στράσερ και οπαδούς του από το NSDAP και τον Χίτλερ, αλλά απέτυχε. Στις 19 Νοεμβρίου 1932 o Πρόεδρος Χίντενμπουργκ έλαβε μύνημα υπογραμμένο από του ισχυρότερους βιομηχάνους του Ράιχ (Industrielleneingabe), όπου του συνέστησαν να διορίσει καγκελάριο τον Αδόλφο Χίτλερ.
[Επεξεργασία] Διορισμός του Χίτλερ και πολιτικό τέλος του Χίντενμπουργκ
Στις 30 Ιανουαρίου 1933 ο 85χρονος πρόεδρος Χίντενμπουργκ κάλεσε τον Χίτλερ να αναλάβει την καγκελαρία. Παρόλο που αντιπαθούσε τον ίδιο τον Χίτλερ, μπήκε όλο και περισσότερο στη σφαίρα της επιρροής των εθνικοσοσιαλιστών. Έτσι με αφορμή τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ έπεισαν τον Χίντενμπουργκ να συμφωνήσει σε αναγκαστικό διάταγμα βάση του οποίου de facto εξουσιοδοτούσε τον Χίτλερ να καταργήσει τα κυριότερα πολιτικά δικαιώματα των πολιτών (μεταξύ αυτών και πολιτικοί του αντίπαλοι). Το αναγκαστικό διάταγμα όμως ίσχυε βάση του συντάγματος μόνο περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Το σύνταγμα όμως πρόβλεπε για την κρίσιμη περίπτωση τον "Εξουσιοδοτικό νόμο" (Ermächtigungsgesetz). Ο νόμος αυτός παραχωρούσε όλη την νομοθετική εξουσία στην κυβέρνηση, ανεξάρτητα από την βουλή και τον πρόεδρο. Για ενεργοποίηση του νόμου αυτού ο Χίτλερ χρειαζόταν την υποστήριξη τουλάχιστον των δύο τρίτων της βουλής, την οποία εξασφάλισε με την κατάχρηση της προσωρινής πολιτικής του δύναμης που του είχε δοθεί μέσω του αναγκαστικού διατάγματος του Χίντενμπουργκ (εξουδετερώνοντας δηλαδή σοσιαλδημοκράτες και κομμουνιστές βουλευτές). Έτσι στις 24 Μαρτίου 1933 το Ράιχσταγκ αποφάσισε με βάση τον εξουσιοδοτικό νόμο την παραχώρηση όλης της νομοθετικής εξουσίας στην χιτλερική κυβέρνηση. Με την απόφαση αυτή αρχίζει στην Γερμανία η περίοδος της εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας, που προπαγανδιστικά ονομάζεται από τους εθνικοσοσιαλιστές "Τρίτο Ράϊχ".
Τέλη Ιανουαρίου του 1933 ο Έριχ Λούντεντορφ, ο οποίος δέκα χρόνια πριν υποστήριξε τον Χίτλερ στο πραξικόπημα του, έγραψε τα εξής σε επιστολή προς τον Χίντενμπουργκ: "Παραδώσατε την πατρίδα μας σε έναν από τους μεγαλύτερους δημαγωγούς όλων των εποχών. Σας δηλώνω επισήμως ότι ο ολέθριος αυτός άνθρωπος θα ρίξει το Ράιχ σε γκρεμό και θα φέρει την δυστυχία για το έθνος μας. Μέλλουσες γενιές θα καταραστούν τον τάφο σας για την πράξη αυτή."
[Επεξεργασία] Θάνατος και ιστορική ταξινόμηση
Στο τέλος ο Χίντενμπουργκ κατέρρευσε σωματικά και πνευματικά. Το βράδυ της παραμονής του θανάτου του περνούσε τον Χίτλερ για τον Κάιζερ και τον αποκαλούσε "Μεγαλειότητα". Με τον θάνατο του Χίντενμπουργκ χάθηκε και το τελευταίο εμπόδιο για τον Χίτλερ για την καθιέρωση της εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας.
Η κυβέρνηση Χίτλερ είχε προκηρύξει δημοψήφισμα ήδη στις 1 Αυγούστου (μια μέρα δηλαδή πριν πεθάνει ο Χίντενμπουργκ) για την έγκριση της ενοποίησης του αξιώματος του καγκελαρίου και του προέδρου της δημοκρατίας στο πρόσωπο του "Ηγέτη" ("Führer") Χίτλερ. Το δημοψήφισμα πραγματοποιήθηκε στις 19 Αυγούστου 1934. Μια μέρα πριν, ο γιος του Χίντενμπουργκ, Όσκαρ φον Χίντενμπουργκ, κήρυξε τον Χίτλερ μέσω ραδιοφωνίας μοναδικό νόμιμο διάδοχο του Πάουλ φον Χίντενμπουργκ.
Το περιεχόμενο του άρθρου βασίζεται στο αντίστοιχο γερμανικό άρθρο. Άδεια: GNU FDL. Συνεισφέροντες Χρήστες: [1].
