Mười hai Sứ đồ
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
| Loạt bài Kitô giáo |
|
 |
|
|
Lịch sử |
|
|
Thần học |
|
|
Kinh thánh |
|
|
Giáo hội |
|
|
Các phong trào |
|
Mười hai Sứ đồ (Hi văn "απόστολος" apostolos, có nghĩa là "người được sai phái", "sứ giả"), còn được gọi là Mười hai Tông đồ hoặc Mười hai thánh Tông đồ, là những người Do Thái xứ Galilee (10 vị có tên bằng tiếng Aram, 4 vị có tên bằng tiếng Hi Lạp) được tuyển chọn trong số các môn đồ, rồi được sai phái bởi Chúa Giê-su đi ra rao giảng Phúc âm cho người Do Thái và các dân tộc khác.
- "Ngài gọi các môn đồ đến, chọn mười hai người, gọi là sứ đồ" (Phúc âm Luca 6. 13).
Thuật ngữ "sứ đồ" được tìm thấy trong Tân Ước, cả thảy có 79 lần: 10 lần xuất hiện trong các sách Phúc âm, 28 lần trong sách Công vụ các sứ đồ, 38 lần trong các Thư tín và và 3 lần trong sách Khải Huyền. Trong Hi văn, apostolos (sứ đồ) bắt nguồn từ apostellein, nghĩa là sai phái. Từ apostellein nhấn mạnh đến yếu tố uỷ quyền - từ thẩm quyền và trách nhiệm của người sai phái. Như vậy, sứ đồ là người được uỷ quyền để thực thi một sứ mạng, người ấy sẽ hành động với thẩm quyền đầy đủ nhân danh người sai phái.
Cần biết rằng, trong Tân Ước Chúa Giê-su đã được đề cập đến như là sứ đồ ("...hãy suy kỹ đến sứ đồ (sứ giả) và thầy tế lễ thượng phẩm mà chúng ta tin theo, tức là Chúa Giê-xu". Hebrew 3. 1), ở đây cũng giải thích rằng Chúa Giê-xu vinh hiển và cao trọng hơn Moses.
Mục lục |
[sửa] Mười hai Sứ đồ
Trong các sách Phúc âm, mười hai vị này vẫn thường được gọi là môn đồ, khi ấy nhiệm vụ chính của họ, giống các môn đồ khác, là sống kề cận bên Chúa Giê-xu và nhận lãnh sự dạy dỗ của ngài. Chỉ từ khi họ được Chúa Giê-xu chọn và sai đi ra để rao giảng Phúc âm và đuổi tà ma (Mark 3. 14-15; 6. 30), họ mới được gọi là sứ đồ; song cũng chỉ giới hạn trong thời gian được sai phái. Sau ngày lễ Ngũ Tuần, mười hai vị thường xuyên được gọi là sứ đồ với sự tôn trọng đặc biệt.
Nhiệm vụ của các sứ đồ là thuyết giảng, dạy dỗ và quản trị. Lời giảng của họ lập nền trên mối quan hệ thân cận mà họ từng có với Chúa Giê-xu, sự dạy dỗ mà họ nhận lãnh từ ngài và lời chứng của họ về sự phục sinh của Chúa Giê-xu (Công vụ 1. 22). Họ gánh vác trách nhiệm chăm sóc đời sống và phúc lợi của cộng đồng Cơ Đốc giáo còn non trẻ. Khi hội thánh phát triển đến nhiều vùng khác, các sứ đồ phải dành nhiều thì giờ hơn để chăm sóc các nhóm tín hữu sống rải rác nhiều nơi (Công vụ 8. 14, 9. 32).
[sửa] Phúc âm đồng quan hay còn gọi là Phúc âm Nhất lãm (Matthew, Mark và Luca)
Theo Phúc âm Matthew (10. 1-4), Phúc âm Mark (3. 13-19) và Phúc âm Luca (6. 12-16), Mười hai môn đồ được Chúa Giê-xu chọn gần như ngay từ khi ngài bắt đầu chức vụ, Chúa Giê-su "gọi họ là Sứ đồ", gồm có:
- Simon được Chúa Giê-su gọi là Peter – trong tiếng Việt là Phê-rô hoặc Phi-e-rơ – (Hi văn petros, petra; Aram kēf; Anh văn rock) nghĩa là đá, còn được gọi là Simon con Jonah hay Simon con Jochana (tiếng Aram), Phao Lô gọi ông là Cephas (tiếng Aram), cũng gọi là Simon Peter. Ông là một ngư phủ đến từ thành Bethsaida xứ Galilee (Phúc âm Giăng 1. 44; 12. 21).
- Andrew, em của Peter, ngư phủ thành Bethsaida và là một môn đồ của Giăng Báp-tít (John the Baptist).
- James "Lớn" (trong tiếng Việt là Giacôbê hoặc Gia-cơ).
- John (Gioan hay Giăng), con của Zebedee, được Chúa Giê-xu gọi là Boanerges (theo tiếng Aram nghĩa là "Con trai của sấm sét" – Mark 3. 17).
- Philip người thành Bethsaida xứ Galilee (John 1. 44, 12. 21).
- Bartholomew, “con trai của Talemai”, thường được gọi là Nathanael.
- Thomas, cũng gọi là Thomas Didymus, tiếng Aram T’oma’, “sinh đôi”, tiếng Hi Lạp Didymous, cũng có nghĩa là “sinh đôi”
- James "Nhỏ" và
- Matthew (Mát-thêu hoặc Ma-thi-ơ), người thâu thuế, đôi khi được cho là Levi, con trai của Alphaeus.
- Simon người Canaan.
- Judas Iscariot "kẻ bội phản"; được cho là người muốn phục hồi quốc gia Do Thái; sau khi Judas Iscariot tự vẫn, Matthias được chọn vào chỗ của Judas Iscariot trong vòng các sứ đồ.
- Thaddaeus, trong Phúc âm Luca gọi là Judas, con của James.
[sửa] Phúc âm Giăng
Phúc âm Giăng, không giống ba sách phúc âm đồng quan, không đưa ra danh sách các sứ đồ, cũng không liệt kê số lượng; dù vậy, tên của chín sứ đồ được tìm thấy trong sách Phúc âm thứ tư này:
- Andrew,
- Judas Iscariot,
- Peter,
- Thomas (còn gọi là Judas),
- Nathanael,
- Philip,
- Các con trai của Zebedee
- James
- John, và
- Judas, không phải Iscariot.
Mười hai sứ đồ cũng được nhiều người xem là mười hai vị thánh: Thánh Peter, Thánh Andrew, Thánh Bartholomew, Thánh James "Lớn", Thánh James "Nhỏ", Thánh John, Thánh Jude, Thánh Matthias, Thánh Matthew, Thánh Simon, Thánh Philip, và Thánh Thomas.
[sửa] Sứ đồ thứ mười ba
[sửa] Saul / Paul (Sau-lơ / Phao-lô)
Trong các trước tác của mình, Saul, về sau gọi là Phao-lô, dù không ở trong số Mười hai Sứ đồ được chọn lúc ban đầu, xem mình là một sứ đồ, ("Phao-lô, tôi tớ của Chúa Giê-xu Cơ Đốc, được gọi làm sứ đồ, biệt riêng ra đặng giảng Phúc âm của Thiên Chúa" La mã 1. 1 và các thư tín khác), công bố rằng ông được sai phái bởi chính Chúa Giê-xu sau khi ngài phục sinh vào lúc ông gặp ngài khi ông đang trên đường đến thành Damascus; Phao-lô cũng thường nhận mình là sứ đồ cho các dân tộc không phải Do Thái (La mã 11. 13, Galatians 2. 8). Ông cũng thường gọi đồng lao của ông là sứ đồ (Barnabas, Silas, Apollos, Andronicus và Junia), cũng gọi một số người chống đối là "siêu-sứ đồ" (2 Corinthians 11. 5 và 12. 11). Bách khoa toàn thư Công giáo: "Theo quan điểm Cơ Đốc, điều này là rõ ràng, bất kỳ ai nhận lãnh sứ mạng từ Thiên Chúa, hoặc từ Chúa Cơ Đốc, để phục vụ người khác có thể được gọi là Sứ đồ". Như thế, ý nghĩa của chức vụ sứ đồ không nên bị hạn chế trong con số mười hai lúc ban đầu. Không giống mười hai sứ đồ kia, Phao-lô khẳng định thẩm quyền của mình từ việc nhận lãnh Phúc âm qua sự mặc khải của Chúa Giê-xu (Gal 1. 12; Công vụ 9. 3-19; 26-27, 22. 6-21, 26. 12-23) sau khi Chúa Giê-xu chết trên thập tự giá và sống lại, ông thường phải biện minh cho thẩm quyền của mình, và công bố rằng ông đã gặp gỡ Chúa Giê-xu và được xức dầu bởi ngài khi ông đang trên đường đến thành Damascus; các sứ đồ lãnh đạo hội thánh tiên khởi - James, Peter và John – công nhận chức vụ sứ đồ của Phao-lô với sứ mạng rao giảng Phúc âm cho các dân tộc không phải Do Thái, có thẩm quyền như Peter trong chức vụ sứ đồ cho người Do Thái (Gal. 2. 7-9). Đôi khi Phao-lô được xem như là người thế chỗ của Matthias để được kể là trong số "Mười hai Sứ đồ".
[sửa] Constantine Đại đế
Hoàng đế La Mã ConstantinusI đôi khi cũng được gọi là Sứ đồ thứ mười ba, chẳng hạn như Giáo hội Chính thống Mỹ: "Ông được gọi là 'vĩ đại' là vì ông là người nhiệt tâm tranh đấu cho sự thuần khiết của tinh thần chính thống. Trong bài Ca ngợi thứ sáu thuộc bộ kinh dành cho Lễ thánh, ông được gọi là 'Sứ đồ thứ mười ba'. Ông có tên trong danh sách các sứ đồ và bình đẳng với họ."
[sửa] Các sứ đồ khác
[sửa] Judas Iscariot
Theo các sách Phúc âm, Judas là kẻ phản bội Chúa Giê-xu rồi sau đó treo cổ tự sát, khi ấy chỉ còn lại 11 sứ đồ. Theo ký thuật của sách Công vụ các sứ đồ 1. 16-20, Peter nói rằng "...Judas, người dẫn đường cho họ đến bắt Chúa Giê-xu ... Vì (Judas) thuộc về chúng ta, và đã nhận phần trong chức vụ này ... đã được tiên báo trong sách Thi thiên rằng: Nguyền chỗ nó ở trở nên hoang loạn, chớ có ai ở đó; lại rằng: Nguyền cho có một người khác nhận lấy chức nó".
[sửa] Matthias
Sau khi Chúa Giê-xu về trời, các sứ đồ họp nhau lại để chọn sứ đồ thứ 12 thế chỗ của Judas Iscariot theo cách bắt thăm, cách mà người Do Thái thường dùng để xem ai là người được chọn theo ý của Thiên Chúa. Thăm trúng vào Matthias, người này trở nên sứ đồ thứ mười hai (Công vụ 1. 23-26).
Cũng cần lưu ý rằng, về sau, khi các sứ đồ lần lượt qua đời, không ai được tuyển chọn để thay thế các vị này.
[sửa] Môn đồ được Chúa yêu
- John (Gioan hoặc Giăng) – Cách giải thích được chấp nhận rộng rãi trong cộng đồng Cơ Đốc giáo cho rằng "môn đồ được Chúa yêu" được đề cập trong Phúc âm John, là John, tác giả của sách phúc âm này – John là một trong số 12 sứ đồ được chọn lúc ban đầu.
- Mary Magdalene - Một số người tin rằng Mary Magdalene là một môn đồ được Chúa yêu, họ cũng cho rằng bà đã viết sách phúc âm mà nhiều người tin rằng sứ đồ John là tác giả.
[sửa] Barnabas
Trong Công vụ 14. 14, Barnabas, người đã giới thiệu Phao Lô gia nhập vào cộng đồng Cơ Đốc giáo tiên khởi, được nhắc đến như là một sứ đồ.
[sửa] James người công chính
Là em trai hoặc em họ (theo truyền thống Công giáo và Chính Thống giáo) của Chúa Giê-xu, theo ký thuật của Phao Lô: "James, Cephas (tức Peter), và John, là những người được tôn như cột trụ" (Gal 2. 9), cũng được miêu tả trong sách Công vụ các sứ đồ như là nhà lãnh đạo của hội thánh tại Jerusalem.
[sửa] Đọc thêm
[sửa] Tham khảo
- Harrison, Everett F. Baker’s Dictionary of Theology (1960), article Apostle, Library of Congress Catalog Card Number: 60-7333.
[sửa] Liên kết ngoài
- Catholic Encyclopedia: Apostles
- Apostles.com: Biographies of Christ's Apostles
