Kanal
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kanal insan eli ile yapılmış, sulama yada ulaşım amacı ile kullanılan su yollardır. Akma hızı fazla olmayan ırmaklar geçmişten günümüze hep ulaşım için kullanılagelmiştir. Bu ırmakların birbirlerine yakınlaştığı yerlerde kanallar açılmak suretiyle ulaşım daha da kolay hâle getirilmiştir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarihi
Bilinen en eski kanal milâttan önce yaklaşık 4000'li yıllarda Mezopotamya da yapılmıştır. Eski zamanların en uzun kanalı ise Büyük Çin Kanalı'dır. 1794 km uzunluğundaki kanal İmparator Yang Guang'ı Beijing ve Hangzou arasında taşımak için yapılmıştır. Proje resmî olarak 605 yılında başlamış olsada ilk temelleri milâttan önce 486 yılında atılmıştır. Türk tarihinde de Sokullu Mehmet Paşa, don - Volga ırmaklari ile Kızıldeniz - Akdeniz bağlantılarını sağlamak için kanal projeleri tasarlamıştır. Fakat kendi bu işleri gerçekleştirememiştir. Daha sonra bu projelerden Süveyş'i İngilizler, Don-Volga'yı Ruslar hayata geçimişler ve ulaşımda yeni bir devir açmışlardır. Bunun yanında Amerikanların açtığı Panama Kanalı'da dünyadaki en önemli kanallardandır.
[değiştir] Ulaşım amaçlı kanallar
[değiştir] Avrupa
Avrupa'da suyollarını geliştirmek için birçok kanal yapılmıştır. Özellikle Napolyon döneminde Fransa'da, 1760'larda da İngiltere'de kanal yapımı en üst seviyesine ulaşmış ve ülke içinde kömür ve diğer sanayi hammaddelerinin yolda kalma süreleri büyük oranda düşürülmüştür. Avrupa'daki en önemli kanallar Ren-Main-Tuna Kanalı ile Ren-Rhône Kanalı sayılabilir. Avrupa'nın en büyük kanalları, 1895'te Kuzey Denizi'nden Baltık Denizi'ne açılan Kiel Kanalı ile İjmuiden-Amsterdam artasına yer alan Kuzey Deniz Kanalı'dır.
[değiştir] Rusya
En çok kanala sahip ülkelerden biri de Rusya'dır. Su taşıma oranı çok yüksek olan nehirlere sahip olan Rusya yaptığı kanallarla Hazar Denizi'nden Leningrad'a, Moskova'dan Karadeniz'e kadar ulaşır. Volga ve Don Nehri arasındaki Volga-Don Kanalı ile Ruslar, Hazar Gölü ve Karadeniz'i birbirne bağlamışlar ve Hazar, artık tamamen bir deniz hâline gelmiştir. Bugün bir gemi Hazar Denizi'nden çıktığı takdirde açık denizlere ulaşabilir.
[değiştir] Türkiye
Türkiye'de ulaşım yapılmasına zemin hazırlayacak potansiyele sahip herhangi bir akarsu bulunmaz. Bartın Çayı haricindeki akarsular da ulaşım yapılamamasının sebebi akarsularımızın taşıdıkları suların az olması, derinliklerinin yetersiz olması ve hareketli akmalarıdır. Fakat buna rağmen tarım için açılmış birçok küçük ölçekli kanal bulunur. Türkiye'de kanal yapım işleri genel de DSİ tarafından yürütülür. İhtiyacı olan bölgelere küçük ölçekli kanallar ile su götürülür.
[değiştir] Dünya
Süveyş Kanalı'nın açılmasının ardından Ferdinand de Lesseps'de Panama kıstağını aynı yöntem ile açma girişimlerinde bulunmuş olsa da salgın hastalıklar ve teknik güçlükler nedeniyle başarılı olamadı. Daha sonra Panama Kanalı'nı Amerila Birleşik Devletleri havuz sistemi ile açtı ve 1914'te kendisi işletmeye başladı.
[değiştir] Ünlü Kanallar
- Büyük Çin Kanalı (en uzun kanal)
- Lingqu Canal (dünyadaki en eski kanal)
- Klong Kanalı - Tayvan
- Süveyç Kanalı - Mısır
- Panama Kanalı - Panama
- Korint Kanalı - Yunanistan
- Cape Coral Kanalı - Florida
- Venedik Kanalları
- Amsterdam Kanalları
- Saimaa Kanalı - (Lappeenranta, Finlandiya)ssia]]
- Welland Kanalı - (Ontario, Kanada)
- Erie Kanalı - (New York)
[değiştir] Kanal kenarlarına kurulmuş şehirler
Kanallar tüm dünyada İtalya'nın Venedik şehri ile özdeşleşmiştir. Öyle ki kanalı olan şehirlere " ...'nın Venedik'i" ünvanı verilir. Venedik aslında bataklık olan adaların üstüne kurulmuş bir şehirdir. Evler tahta destekler ile ayakta durur ve aslında kanalların oluşumunda insan pek de etkili değildir. Fakat yine de kanalların islâhı insanlarca yapılmıştır. Venedik'in yanısıra Hollanda'nın başkenti Amsterdam'da hemen hemen aynı şekilde oluşmuştur. İlk başlarda bir köy olan Amsterdam, kanalların yapılması ile önemli bir liman hâline gelmiş ve 1300'lerde bir şehir olmuştur.
