Frank Zappa

Vikipedi, özgür ansiklopedi

21 Aralik 1940'da Baltimore, Maryland'de Sicilyalı bir baba ve Fransız-İtalyan kırması bir annenin oğlu olarak Francis Vincent Zappa Jr. ismi ile dünyaya gelen ünlü Amerikalı gitarist, şarkıcı, besteci.

Önceden kendi halinde babasının davulundan sesler çıkartmaya çalışan Zappa, tam okulun grubunda davul çalmaya başlamıştı ki, 1955 yılında yerleştikleri Lancester, California'da ilk gitarını edinir ve davulu bırakarak, biraz geç sayılabilecek bir yaşta, 19 yaşında gitar çalmaya başlar. Bu yıllarda yazdığı ve o yıllardaki mutsuzluğu ile yalnızlığından dem vurduğu "I Was a Teenage Maltshop" isimli yapıtı, daha sonraları "Dünyanın İlk Rock Operası" olarak müzik literatürüne geçmiştir.

Asosyal bir yapıya sahip olması ve çok fazla arkadaşı olmaması sebebiyle neredeyse tüm zamanını evinde gitarıyla başbaşa geçirir ve kısa sürede büyük ilerleme gösterir ve ilk grubu Blackouts'u, henüz Lise 1. sınıf öğrencisiyken, 1956 yılında kurar. Bu grupta, daha sonra profesyonel yaşantısında da uzun yıllar birlikte çalışacağı Captain Beefheart ismiyle bilinen Don van Vliet de yer alıyordu.

1958 yılında liseyi bitiren Zappa, müzik eğitimi görmek için konservatuara kaydolur fakat daha okula başladığı dönem, okulun kendisine göre olmadığına kanaat getirerek, ayrılır ve Hollywood'a yerleşir. Ünlü bir isim olma hayaliyle gidilen bu kentte Zappa boş hayallerle işe başlamaz ve iki sene boyunca grafikerlik, sanat yönetmenliği gibi işlerle haşır neşir olarak hayatını idame ettirir. Bu süre içinde müziğe de ara vermez ve her fırsatta şansını denemekten vazgeçmez. Bunun bir sonucu olarak ilk profesyonel işini alır ve yakın arkadaşı, ünlü yönetmen Tim Carey'nin The World's Greatest Sinner adlı filminin müziğini yapar.

Frank Zappa & the Mothers of Invention

1962-1963 yıllarında arka arkaya 45'likler çıkarır. Daha sonraları üne kavuşacak olan A Concerto for Two, America Drinks and Goes Home, Tijuana Surf, The Big Surfer gibi başarılı çalışmaları, bu dönemlerde yaptığı müziklerindendir. Bu 45'liklerden kazandığı parayla Z adını verdiği bir müzik stüdyosu kurar. Eski dostu Captain Beefheart ile birlikte bu yıllarda kurdukları Muthers grubuyla çalışmalarına ise ara vermeden devam eder.

Muthers ile birlikte çaldıkları barlarda şehrin diğer gruplarıyla tanışırlar. Bunların arasından Ray Collins'in grubu The Soul Giants ile özel olarak ilgilenir ve sonunda 1965 yılında bu grup ile birleşerek, grubun ismini The Mothers yaparlar. Frank Zappa (gitar), Ray Collins (vokal), Elliot Ingber (gitar), Roy Estrada (bas) ve Carl Black'ten (davul) oluşan grup kısa sürede Hollywood gece piyasasının ünlü gruplarından birisi haline gelir ve ilk plak anlaşmalarını yaparlar. Yaptıkları müziğin değişikliği ve yeniliğini, ticari bir mantıkla ele alan Verve plak şirketinin isteği ile grubun ismi The Mothers of Invention olarak değiştirirler ve ilk albümleri Freak Out (1966) bu isimle çıkar.

Freak Out, getirdiği müzikal değişim ve yeniliği bir kenara bıraksak bile, rock müzik tarihinin ilk konsept albümü, hem de ilk ikili (double) albümüyle büyük ilgi çekmeyi başarır. Birbiri ardına gelen albümlerle; hem deneysel hem geleneksel, hem tonal hem atonal müzikleriyle, provokatif, argo ve küfür dolu şarkı sözleriyle ve azgın sahne şovlarıyla topluluk kısa sürede dünya çapında üne kavuşur. Bu yıllarda Zappa, Melody Maker dergisine kapak olan, saçları iki yandan bağlı, etekli ve el çantalı haliyle klozette otururken verdiği poz ile o yıllarda bütün gençlerin duvarlarını süsleyen bir sembol halini almıştı. Konsere gittiği hemen her yerde ise, çocuklarını zehirlediğini düşündükleri bu adamlara kızgın anneler Zappa'nın o şehire gelmemesi için gösteriler düzenlemeyi alışkanlık haline getirmişlerdi.

Oldukça hızlı ve gürültülü geçen bir 3 yılın ardından 1969 yılında Frank Zappa, solo çalışma kararı alır ve The Mothers of Invention, Zappa'nın ayrılmasıyla dağılır. Uncle Meat, bu bağlamda, Zappa'nın ilk solo albümü olarak kabul edilebilir. Dönem dönem tekrar bir araya gelseler ve birlikte albümler ve turneler yapsalar da, bu tarihten itibaren bir daha sürekli olarak bir araya gelmezler.

Dünya müzik tarihinin en üretken müzisyenlerinden birisi olan Zappa'nın müziği ise tabir edilemeyen bir kategoridedir. Rock, jazz, fusion, rap, reggae, elektronik, klasik; her ne yaparsa yapsın onun için her zaman uçuş serbest olmuştur. Apostrophe, Joes Garage, Sheik Yerbouti, Them or Us, Zoot Allures, Broadway the Hardway gibi albümleri, üretken yaşamının en popüler albümlerinden bazıları olmuştur.

Tek başına, sadece synclavier kullanarak yaptığı Jazz from Hell albümüyle, ve ölümünden sonra Sofa adlı şarkısı Grammy ödülüne layık görülen sanatçı, 4 Aralık 1993 tarihinde prostat kanserine yenik düşerek öldü.