Tur

Z Wikipedii

Tur
Ilustracja z książki Zygmunta Herbersteina wydanej w 1556 roku. Napis na górze głosi: Urus sum, polonis Tur, germanis Aurox: ignari Bisontis nomen dederant (Urus jestem, po polsku tur, po niemiecku aurox: nieuki zowią mnie bizonem)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Rodzina	krętorogie
Rodzaj	Bos
Gatunek	tur
Nazwa systematyczna
Bos primigenius
Bojanus, 1827

Tur (Bos primigenius^[1]) - wymarły gatunek ssaka z rzędu parzystokopytnych, przodek niektórych ras bydła domowego Bos taurus. Z opisów w starych kronikach i zachowanych drzeworytów wynika, że tur był bardzo podobny do dużych ras bydła. Materiał wykopaliskowy jest niewielki.

Przodkowie tura pojawili się w Europie w epoce lodowcowej. Pierwotnie tur występował w kilku odmianach na obszarach leśnych Azji i Europy oraz na północy Afryki. W miarę rozwoju rolnictwa ich powierzchnia kurczyła się, a wraz z nią jego środowisko życia. Tury znikły najpierw z Europy Zachodniej, koło X wieku z Francji, między XI i XII wiekiem z Niemiec. W XIV wieku żyły już tylko na Mazowszu, zaś przywilej polowania na tury był jedynie w rękach książęcych.

Od początku XV wieku główna ostoja turów, Puszcza Jaktorowska jest specjalnie chroniona na mocy traktatów książęcych. Mimo tego, wedle ilustracji z 1557 roku, w puszczy żyje zaledwie 50 turów, w 1559 roku - 24, w 1601 roku - tylko cztery. Ostatnia samica padła z przyczyn naturalnych w 1627 roku.

Pierwotnie przypuszczano, iż przyczyną wyginięcia turów była choroba, którą zaraziły się od bydła wypasanego w pobliżu puszczy przez miejscową ludność. Dzisiaj coraz częściej mówi się, iż potencjalna choroba, choć dla bydła wcale nie musiała być groźna, trafiła na podatny grunt: małą, odizolowaną populację, która straciła naturalne możliwości krzyżówek genetycznych i przez to możliwość adaptowania się do nowych warunków.

Wymiary

ok. 3,2 m długość tułowia z głową; ogona: 1,4 m; wysokość w kłębie: 1,9 m; przeciętna waga 800-1000 kg. Samce znacznie większe od samic.

Sierść

sierść brunatnoczarna, jaśniejsza pręga na grzbiecie, na czole kędzierzawa.

Rogi

długie, kręcone, dochodzące do 80 cm długości, skierowane ostrzem na boki.

Rozród

ruja wypadała we wrześniu; na świat przychodziło od 1-2 młodych.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Nazwa uznana decyzją Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej, 2003 (zob. Zasady tworzenia nazw systematycznych#Wyjątki)