Tsunami

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Animacja przedstawiająca fale tsunami podczas trzęsienia ziemi na Oceanie Indyjskim w 2004

Prędkość rozchodzenia się tsunami po trzęsieniu ziemii w Chile w 1960

Tsunami (jap. 津波 - tsunami - fala portowa (tsu - port, nami - fala)) - fala oceaniczna, wywołana podwodnym trzęsieniem ziemi, wybuchem wulkanu bądź osuwiskiem ziemi (lub dzieleniem się lodowców), rzadko w wyniku upadku meteorytu. Rozchodzą się pierścieniowo od miejsca jej wzbudzenia. Na pełnym morzu przejście fali tsunami, poruszającej się z wielką prędkością (do 900 km/h), może być nawet niezauważone, jako że długość tych fal dochodzi do kilkuset kilometrów, ale ich wysokość nie przekracza kilkudziesięciu centymetrów. Dopiero w strefie brzegowej może ona osiągnąć wysokość kilkudziesięciu metrów niszcząc nadbrzeżne miejscowości. Najczęściej występuje w basenie Oceanu Spokojnego. Może osiągać brzeg jako łamiąca się fala, ściana wody lub podobnym do przypływu zalaniem.

[edytuj] Rodzaje tsunami

Wyróżnia się trzy rodzaje tsunami:

lokalne - miejsce wzbudzenia fali znajduje się blisko wybrzeża, a czas jej przybycia wynosi do pół godziny,
regionalne - fale mogą zagrozić większemu obszarowi przybrzeżnemu (juhu), czas przybycia do 5 godzin od wzbudzenia,
ponadregionalne (pacyficzne) - mogą objąć wiele obszarów po obu stronach Pacyfiku, czas przybycia fali od kilku do kilkunastu godzin w zależności od odległości.

[edytuj] Historyczne tsunami

(od najnowszych wydarzeń po najstarsze)

26 grudnia 2004 - trzęsienie ziemi na Oceanie Indyjskim niszczy wybrzeża kilku krajów Azji i Afryki, ok. 290 tys. zabitych,
17 lipca 1998 - trzęsienie ziemi u wybrzeży Papui-Nowej Gwinei, 2200 zabitych,
27 marca 1964 - "trzęsienie wielkopiątkowe" wywołuje tsunami, które niszczy zachodnie wybrzeże Ameryki Północnej,
1960 - trzęsienie ziemi w Chile wywołuje jedno z najwyższych fal tsunami, które docierają do wybrzeży Japonii,
1946 - trzęsienie ziemi na Aleutach, tsunami atakuje Hawaje i Alaskę, 196 ofiar, po tej katastrofie powstał system ostrzegania przed tsunami na Pacyfiku, dlatego, że Hawajczycy uznali doniesienie o tym, że wkrótce ma się pojawić tsunami za żart prima aprilisowy,
1883 - wybuch wulkanu Krakatau wywołuje fale tsunami na Oceanie Indyjskim i Spokojnym,
1755 - trzęsienie ziemi w Lizbonie i wywołane przez nie tsunami niszczy stolicę Portugalii,
ok. 1450 p.n.e. - wybuch wulkanu na greckiej wyspie Santoryn,
6100 p.n.e. i wcześniej - osuwiska Storegga wywołują kilka tsunami w północnej części Atlantyku.