Trzebiatów

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°03'26" N 015°16'43" E

Trzebiatów
Herb Trzebiatowa
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryficki
Gmina  - rodzaj	Trzebiatów miejsko-wiejska
Założono	IX w.
Prawa miejskie	1277
Burmistrz	Sławomir Stanisław Ruszkowski
Powierzchnia	10,14 km²
Położenie	54° 03'26'' N 15° 16'43'' E
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	10 144 1000,4 os./km² 17 000
Strefa numeracyjna (do 2005)	91
Kod pocztowy	72-320 do 72-321
Tablice rejestracyjne	ZGY
TERC10 (TERYT)	4324305084
Miasta partnerskie	Wandlitz  Niemcy
Urząd miejski3 ul. Rynek 1 72-320 Trzebiatów tel. 91 387-29-84; faks 91 387-26-19 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Trzebiatów (niem. Treptow an der Rega) to miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Trzebiatów, położone w zakolu rzeki Regi, przy DW102, DW103 i DW109. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 10 144 mieszkańców.

Spis treści 1 Etymologia nazwy miasta 2 Historia 3 Zabytki 4 Sport 5 Ciekawostki 6 Link zewnętrzny

[edytuj] Etymologia nazwy miasta

Istnieją trzy hipotezy dotyczące pochodzenia słowiańskiej nazwy Trzebiatów.

• Pierwsza zakłada, że słowiańska nazwa miasta została zaczerpnięta od słowa trzebić, co miałoby związek z wycinką okolicznych gęstych lasów w średniowieczu.
• Druga hipoteza bardziej prawdopodobna i podparta badaniami archeologicznymi wskazuje na to iż nazwa miejsowości została zaczerpnięta od słowa trebiti, które oznaczało ofiarować lub od słowa trebiste, które oznaczało ołtarz. Obie nazwy nawiązywałyby więc do składania ofiar w miejscowych sanktuariach pogańskich istniejących pod Trzebiatowem do XII wieku.
• Trzecia hipoteza wiąże nazwę osady z imieniem osobowym Trzebiesław, Trzebiemir lub Trzebiata

W okresie kolonizacji niemieckiej nazwa miasta ewoluowała. Pokazują to zapisy w alfabecie łacińskim z kolejnych lat:

• 1180 - Tribetov
• 1208 - Trebetow
• 1224 - Trepetow
• 1232 - Trebetowe
• 1242 - Trebetow

Gdy żywioł niemiecki zwyciężył nad słowiańskim ukształtowała się nazwa zgermanizowana Treptow. W czasach pruskich nazwa miasta brzmiała Treptow an der Rega. Po II wojnie światowej władze polskie nawiązały do pierwotnej nazwy słowiańskiej miejscowości i nadały mu obecną nazwę Trzebiatów.

[edytuj] Historia

W IX wieku znajdował się tutaj warowny gród słowiański i osada przygrodowa. Wykopaliska dowiodły, że w tym czasie miejsowość stanowiła ważne miejsce w kultu Peruna. W sąsiedztwie Trzebiatowa natomiast na przedmieściu Białoboki znajdowała się światynia solarnego bóstwa pogańskiego nazwanego Białym Bogiem.

Pierwszą pisaną wzmiankę o mieście znajdujemy w akcie z 1170 roku, w którym książę pomorski Kazimierz I przekazał jedenaście wiosek położonych w okolicach Trzebiatowa Norbertanom przybyłym z Lund w Szwecji. Założyli oni w Białobokach klasztor męski. W 1224 roku Trzebiatów stał się oprawą wdowią księżnej Anastazji, żony księcia pomorskiego Bogusława I. Ufundowała ona w mieście kościół św. Mikołaja oraz klasztor Norbertanek. Od XIII wieku datuje się rozwój miasta, jako ośrodka handlowego nad brzegiem Bałtyku. W dniu 6 maja 1277 roku książę Barnim I, jego syn Bogusław oraz opat Tomasz z klasztoru Norbertanów nadali Trzebiatowowi prawa miejskie. Wiązał się z tym szereg przywilejów natury gospodarczej: przyznano miastu port Regoujście, wodną żeglugę na Redze, prawo obwarowania miasta murami obronnymi. W 1283 roku od księcia Bogusława IV za udział w bitwie pod Stargardem miasto uzyskało prawo do odbijania pieczęci w czerwonym wosku. Na przełomie XIV i XV wieku Trzebiatów był dużym portem, członkiem Hanzy. Od 1328 roku w mieście istniała szkoła średnia z bogatym programem nauczania. Rywalizacja z Kołobrzegiem oraz z Gryficami nie przyniosła mu jednak korzyści. Konflikt doprowadził do kilku wojen, które skończyły się dla Trzebiatowa marginalizacją jego znaczenia. Z czasem miasto podupadło będąc tylko ośrodkiem życia lokalnego. Od 1571 roku było miejsce targów końskich i krowich. Rozwineło się też sukiennictwo.

W XVI wieku Trzebiatów odegrał rolę w rozwoju reformacji jako ośrodek działalności Jana Bugenhagena i miejsce sejmiku trzebiatowskiego z 1534 roku, na którym książęta pomorscy zadecydowali o przyjęciu protestantyzmu.

Po sekularyzacji dóbr kościelnych majątki trzebiatowskich klasztorów przeszły na własność Gryfitów i były oprawą wdowią książęcych żon do 1658. W XVII wieku należały do książąt-elektorów brandenburskich. Podczas wojny trzydziestoletniej w 1624 i 1627 przez miasto przetaczają się armie obu walczących stron. W 1631 i 1635 miasto nawiedza fala pożarów, w mieście panuje zaraza. W 1761 roku Trzebiatów zdobyły wojska rosyjskie, które w tym czasie okupowały Pomorze Zachodnie. Po wyzwoleniu stało się pruskim miastem garnizonowym, którym pozostało aż do II wojny światowej. W latach 1750-1790 miasto było rezydencją księcia wirtemberskiego Fryderyka Eugeniusza. Za sprawą żony jego syna Marii Anny z Czartoryskich doszło do ożywienia kulturalnego w miejscowości. Dawny klasztor norbertanek, w poł. XVI wieku przebudowany na zamek książęcy został jej staraniem zamieniony w klasycystyczny pałac, miejsce spotkań towarzyskich. Tutaj przyszedł na świat król Fryderyk I Wirtemberski, tutaj wychowywała się przyszła żona cara Pawła I, Zofia Dorota Wirtemberska. W latach 1797-1811 miasto było rezydencją gen. Gebharda von Blüchera, uczestnika bitwy pod Waterloo. W 1807 miasto zostało zdobyte przez wojska napoleońskie. W 1824 roku przy kaplicy św. Ducha ze składek prywatnych została ufundowana szkoła średnia dla panien Höhere Tochterschule, której celem było krzewienie edukacji wśród kobiet. W 1858 po reorganizacji szkolnictwa w Trzebiatowie utworzono państwowy instytut szkolny Gimnazjum im. Jana Bugenhagena. Od 1882 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe ze Szczecinem i Kołobrzegiem. W 1899 w Trzebiatowie powstała szkoła rolnicza, jedna z nielicznych tego typu placówek na Pomorzu. Od 1873 miasto było siedzibą firmy Felisch & Kirchheim zajmującej się produkcją srebrnych nakryć stołowych dla szwedzkiego dworu królewskiego.

Podczas II wojny światowej miasto nie zostało zniszczone, ani znacznie zdewastwane i zachowało średniowieczny układ urbanistyczny. Przetrwały również historyczne budynki i zabudowa miejska. Po II wojnie światowej w ramach akcji Wisła w okolice miasta została przesiedlona spora liczba mieszkańców dawnych kresów II Rzeczypospolitej oraz ludność ukraińska.

Obecnie Trzebiatów to ośrodek produkcji mebli i sklejki, budowy maszyn rolniczych oraz przetwórstwa ryb i płodów rolnych.

[edytuj] Zabytki

• gotycki kościół parafialny Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny z XIV wieku
• średniowieczny dzwon z 1399 roku na wieży kościoła farnego
• dzwon Maria z 1515 roku na wieży kościoła farnego
• dzwon z 1905 roku wieży kościoła farnego
• gotycka kaplica św. Ducha z XIII wieku, miejsce sejmiku trzebiatowskiego z 1534 roku, obecnie kościół prawosławny
• gotycka kaplica św. Gertrudy z XIV wieku, obecnie kościół greckokatolicki pw. św. Piotra i św. Pawła
• gotycka kaplica św. Jerzego z XIII lub XIV wieku, obecnie dom mieszkalny
• kościół św. Jana ufundowany w XVIII wieku, przebudowany w stylu neogotyckim na początku XX wieku, obecnie kościół ewangelicki
• pozostałości murów miejskich z XIII wieku
• Baszta Kaszana z przełomu XIII i XIV wieku
• ratusz z XV wieku, gruntownie przebudowany w XVIII wieku
• pałac książęcy z XVIII wieku, przebudowany w XIX wieku na cele publiczne
• szereg kamienic z okresu między XVII a XIX wiekiem
• żelbetowy most w stylu eklektycznym z 1905 roku.
• pozostałości parku miejskiego Królewskiego Gaju z XIX wieku
• krzyż pokutny z XVI wieku na przedmieściu Mirosławce
• Sgrafitto datowane na 1635 rok, umieszczone na murze jednego z domów

[edytuj] Sport

Rega-Merida Trzebiatów, klub piłkarski, występujący w sezonie 2006/2007 w grupie II III lidze. Klub powstał 21 czerwca 2002 roku z połączenia Regi Trzebiatów i Meridy 1879 Trzebiatów, której nazwa pochodzi od Jednostki Wojskowej nr 1879 w Trzebiatowie.

[edytuj] Ciekawostki

• na murze Domu pod Słoniem znajduje się barokowy rysunek malowany techniką sgrafitto z ok. 1635 roku przedstawiający obraz słonia z podniesioną trąbą i mieczem prowadzonego przez cyrkowego tresera.
• w 1754 roku w Trzebiatowie urodził się Fryderyk I Wirtemberski
• w 1808 roku w Trzebiatowie urodził się Johann Gustaw Droysen twórca Pruskiej Szkoły Historycznej, uczeń Georga Hegla, profesor Uniwersytetu w Berlinie
• w okresie letnim w Trzebiatowie organizowane jest Święto Kaszy

[edytuj] Link zewnętrzny

• Oficjalna strona miasta