Stary Rynek w Poznaniu

Z Wikipedii

Ratusz

Stary Rynek w Poznaniu, część wschodnia, po prawej widoczna loggia ratusza i domki budnicze. W przedłużeniu ul. Świętosławskiej widoczna elewacja poznańskiej kolegiaty farnej. Na lewo dach pałacu Górków. W dole Fontanna Prozerpiny.

Domki budnicze

Waga miejska

Odwach

Stary rynek 50 i 51

Pałac Działyńskich

Pałac Mielżyńskich

Pręgierz

Figura św. Jana Niepomucena, w tle Arsenał (po lewej) i Wielkopolskie Muzeukm Wojskowe

Fontanna Bamberki

Fontanna Prozerpiny

Fontanna Apolla

Fontanna Neptuna

Fontanna Marsa

Stary Rynek - kwadratowy plac w Poznaniu wytyczony około 1253 roku. Długość boku wynosi około 141 m. Z każdego z boków wychodzą trzy ulice, z czego dwie skrajne z narożników. Każdą z pierzei podzielono pierwotnie na 16 rónych działek. W centralnej części rynku umieszczono ratusz, wagę, sukiennice, kramy, ławy chlebowe, jatki a później także arsenał i odwach. Jest trzecim rynkiem co do wielkosci w Polsce.

Rynek przez wiele lat stanowił centrum komunikacyjne miasta, a do 1945 tu mieściła się siedziba władz miasta. Funkcję handlową pełni od swego powstania po dzień dzisiejszy.

[edytuj] Zabudowa

[edytuj] Część środkowa

• Ratusz w Poznaniu (Stary Rynek 1)
• Domki budnicze w Poznaniu
• Wielkopolskie Muzeum Wojskowe (w miejscu dawnych sukiennic)
• Galeria Arsenał (w miejscu dawnego arsenału)
• Waga miejska w Poznaniu
• Odwach w Poznaniu

[edytuj] Pierzeja wschodnia

• Stary Rynek 37 nazywana też Czerwoną Apteką. Pierwotnie była to kamienica gotycka, jednak w XVI wieku została poszerzona kosztem parceli nr 38. Wówczas powstała tu apteka istniejąca do 1945. W latach 1652-1654 została przebudowana w stylu barokowym według projektu Tomasza Poncino. Podczas walk w 1945 spłonęła. Odbudowano ją w latach 1950-1954, dodając podcienia od ul. Wielkiej. Po wojnie mieścił się tam internat szkół artystycznych, a obecnie Dom Bretanii.
• Stary Rynek 38 nazywana Kamienicą Dillowską od nazwiska Jana Dilla, który był złotnikiem, rytownikiem i kupcem. Kamienica spłonęła w 1945, odbudowano ją w latach 1950-1953, nawiązując do stylu klasycystycznego. Nawiązanie do dawnego właściciela stanowi płaskorzeźba przedstawiająca złotnika przy pracy, autorstwa Juliana Gosławskiego.
• Stary Rynek 39 - wzmiankowana po raz pierwszy w 1507, zniszczona w 1945, odbudowana w stylu barokowym na podstawie rycin z XIX wieku w latach 1950-1953.
• Stary Rynek 40 - po raz pierwszy wzmiankowana około 1514 roku. Do naszych czasów zachowały się gotyckie ściany zewnętrzne, poza fasadą, która uległa zniszczeniu w 1945. Podczas odbudowy odtworzono klasycystyczną elewację sprzed zniszczeń wojennych, którą zdobi sześć postaci mitologicznych wyrzeźbionych przez Bazylego Wojtowicza i Czesława Woźniaka.
• Stary Rynek 41 nazywana Apteką pod Białym Orłem przetrwała niemal nieuszkodzona ostatnią wojnę. Barokowa fasada pochodzi z XVIII wieku, w piwnicy zachowało się gotyckie sklepienie, na parterze renesansowe sklepienie kolebkowe z lunetami, datowane na drugą połowę XVI wieku, zaś na piętrze w jednej z izb od podwórza modrzewiowy, renesansowy strop. Apteka mieści się tu od 1564 roku.
• Stary Rynek 42 - zachowały się w niej gotyckie mury zewnętrzne, w tym elewacja od podwórza ozdobiona trzema ostrołukowymi blendami, oraz średniowieczny układ pomieszczeń. Na parterze znajduje się kasetonowy strop z pierwszej połowy XVI wieku. Barokowa fasada, która została uszkodzona podczas ostatniej wojny, pokryta jest sgraffito wykonanym w 1955, widoczny jest również odkryty podczas renowacji fragment gotyckiego portalu.
• Stary Rynek 43 - zachowały się gotyckie mury oraz pierwotny układ pomieszczeń. W sieni widoczny gotycki łuk, zaś na I pętrze w jednej z izb znajduje się późnogotyckie sklepienie żebrowe. Klasycystyczna fasada powstała w XIX wieku, zaś jej renowacja miała miejsce w latach 1955-1956. Wówczas również, na podstawie fotografii, odtworzono sklepienie kryształowe w przyziemiu, które rozebrano w XIX wieku. W jednej z izb znajduje się unikatowy kasetonowy strop zdobiony płaskorzeźbami przedstawiającymi kilka typów popiersi mężczyzn i kobiet ubranych w stroje z pogranicza włosko-austriackiego z XVI wieku. Na tyłach I piętra znajduje się natomiast izba z bogatymi dekoracjami z XVII wieku. W 1982 postanowiono kamienice 42 i 43 zmienić w Muzeum Wnętrz Mieszczańskich, jednak ze względu na problemy finansowe pomysł do dziś jest niezrealizowany.
• Stary Rynek 44 - wzmiankowana w XVI wieku. Całkowicie zniszczona w 1945, odbudowana w 1955 w formie z końca XVIII wieku na podstawie fotografii. W niej miał swą siedzibę Kabaret Tey.
• Stary Rynek 45 zwana Kamienicą Grodzkich, od Mikołaja Grodzkiego, który nabył ją pod koniec XV wieku od kanonika kapituły poznańskiej oraz lekarza Wawrzyńca. Pierwotnie gotycka kamienica została przebudowana w dobie baroku. Spłonęła w 1945, odbudowano ją zaś w latach 1948-1953 w jej barokowej formie. do naszych czasów dotrwały oryginalne zewnętrzne mury gotyckie, w tym wykusz od ul. Woźnej, oraz nisze ozdobione ceglaną krawędzią w izbie na pierwszym piętrze. Obecnie mieści się w niej, oraz kamienicach nr 46 i 47, Muzeum Instumentów Muzycznych
• Stary Rynek 46 - wzmiankowana w 1530. Stosunkowo wcześnie przeszła w ręce szlachty, początkowo Opalińskich a następnie Czarnkowskich. Zniszczona w 1945, została w latach 1954-1955, odbudowana w stylu barokowym.
• Stary Rynek 47 zwana Kamienicą Winklerowską od rodu Winklerów, którzy byli jej właścicielami przez około 150 lat, począwszy od 1692, kiedy to nabył ją pisarz miejski Błażej Winkler. Jego syn Jan Winkler w drugiej połowie XVI wieku został burmistrzem Poznania. Wypalona w 1945 została odbudowana w 1955 z fasadą pseudoklasycystyczną. Wnętrze zajmuje Muzeum Instrumentów Muzycznych.
• Stary Rynek 48 nazywana Kamienicą Goskiego od Kaspra Goskiego, który był jej właścicielem w latach 1559-1573. Do naszych czasów dotrwały gotyckie mury oraz fasada od podwórza, pierwotny układ wnętrz, a na parterze renesansowy strop wykonany z profilowanych belek. Zniszczoną w 1945 fasadę odtworzono w stylu barokowym.
• Stary Rynek 49 - po raz pierwszy wspomniana w 1514. W 1945 została zburzona do poziomu piwnic. Odbudowano ją w 1955, zaś jej renesansowa fasada została odtworzona na podstawie ryciny z 1841. Najbardziej znanym właścicielem tej kamienicy był Jakub Ligęza, do którego należała w latach 1648-1687.
• Stary Rynek 50 nazywana Kamienicą pod Daszkiem lub Kamienica doktora Mikana. Po zniszczeniach z 1945 została odtworzona w stylu późnogotyckim na podstawie ryciny z 1841. Na ścianie znajduje się tablica ukazująca stan wody podczas powodzi z 1736. Była to największa powódź w historii miasta. Nazwa "pod Daszkiem" pochodzi od anegdoty, według której w 1617 mający tu swą kwaterę August II Mocny, po jednej z uczt pijany wypadł przez okno na piętrze. Na szczęście monarchy pod oknem znajdował się drewniany daszek, który uratował go przed poważniejszymi urazami.
• Stary Rynek 51 - również odbudowana według ryciny z 1841 po wojennych zniszczeniach. Jej najsławniejszym właścicielem był Fillipo "Kallimach" Buonaccorsi, który otrzymał ją od Kazimierza Jagiellończyka po tym jak w 1487 spłonął jego dom w Krakowie. Sławnego właściciela upamiętnia jego herb w otoczeniu gmerków poznańskich mieszczan.
• Stary Rynek 52 zwana Kamienicą Ridtowską. Wspomniana w 1472, przebdowana w 1573, w 1556 przeszła w ręce rodu Ridtów, kupców z Poznania i Gdańska. Według zapisków w 1779 należała do Teofili Szłordzkiej z Działyńskich, pani na zamku kórnickim. Po wojennych zniszczeniach odbudowano ją w formie renesansowej, zdobiąc fasadę sgraffito przedstawiającym holk oraz herby Poznania, Gdańska, Torunia i Warszawy.

[edytuj] Pierzeja południowa

• Stary Rynek 53
• Stary Rynek 54
• Stary Rynek 55 - zachowały się gotyckie piwnice, przebudowane na restaurację, natomiast po wojnie zrekonstruowano ostrołukowe, ozdobione glazurowaną cegłą wnęki w sieni.
• Stary Rynek 56 nazywana Kamienicą Złocistą, po raz pierwszy pojawia się w zapiskach z 1480. W 1569 nabył ją Stanisław Górka. Uległa zniszczeniu podczas wojen w 1706 i 1945. Po wojnie odbudowano ją w formie renesansowej. Obecnie pełni funkcję siedziby Stowarzyszenia Architektów Polskich.
• Stary Rynek 57
• Stary Rynek 58 - zbudowana jako gotycka, następnie wielokrotnie przebudowywana. W 1945 spłonęła. Do naszych czasów zachowały się średniowieczne piwnice i mury, zaś samą fasadę odbudowano na podstawie rysunków z 1866 w stylu rokokowym. Jej najsłwaniejszym właścicielem był filozof, lekarz i wydawca Adam Paulini Biedrzycki.
• Stary Rynek 59 - w dokumentach po raz pierwszy pojawia się w XV wieku. W 1784 przeszła w ręce pochodzącego z Grecji kupieckiego rodu Żupańskich. Tu też w 1806 urodził się Jan Konstanty Żupański co upamiętnia tablica zawieszona na budynku. Po zniszczeniach z 1945 odbudowano ją w formie jaką miała w drugiej połowie XVIII wieku.
• Stary Rynek 60
• Stary Rynek 61
• Stary Rynek 62
• Stary Rynek 63
• Stary Rynek 64
• Stary Rynek 65
• Stary Rynek 66
• Stary Rynek 67
• Stary Rynek 68 nazywana Pałacem Garczyńskich od swojego XVIII-wiecznego właściciela Stefana Garczyńskiego. Wzmiankowana po raz pierwszy 1467, po zniszczeniach w 1945 odbudowana w stylu barokowym.

[edytuj] Pierzeja zachodnia

• Parcela Stary Rynek 69 została zlikwidowana, gdy w 1838 ponownie przebito ulicę Paderewskiego (wówczas Nową) zabudowaną jeszcze w średniowieczu.
• Stary Rynek 70
• Stary Rynek 71 - po zniszczeniach wojennych odbudowana w 1953 w stylu barokowym. Do znanych właścicieli należeli Piotr Gelhor oraz lekarz Stefan Chrościejewski, oraz jego syn, autor pierwszej pracy z dziedziny pediatrii, Jan Hieronim Chrościejewski.
• Stary Rynek 72
• Stary Rynek 73 - po zniszczeniach wojennych została odbudowana w 1954. Wówczas przywrócono jej formę zbliżoną do tej z przełomu XVII i XVIII wieku. Dekoracja przypomina o tym, że w latach 1690-1752 należała do cechu krawców.
• Stary Rynek 74 - dawna siedziba Banku Przemysłowego. Fasada została zniszczona w 1945, jednak we wnętrzach nadal są widoczne ślady renesansu oraz francuskiego klasycyzmu - ślad po przebudowie projektu Rogera Sławskiego.
• Stary Rynek 75 nazywana Apteką pod Lwem, jedna z nielicznych, która nieuszkodzona przetrwała II wojnę światową. Obecna eklektyczna fasada została zaprojektowana przez Teubnera w początkach XX wieku. Miała wielu znanych lokatorów. W 1793 rotmistrz Ignacy Kołaczkowski odpsrzedał ją poznańskiemu budowniczemu Antoniemu Höhne, ojcu Józefa Höhne-Wrońskiego. W 1804 jej właścicielem został aptekarz Tobin, twórca Apteki pod Lwem, która dała nazwę budynkowi. Budynek i aptekę około 1820 roku kupił Kolski, który przez kilkanaście lat wynajmował mieszkanie Karolowi Marcinkowskiemu.
• Stary Rynek 76
• Stary Rynek 77 - wzmiankowana w XV wieku, została przebudowana w początku XX wieku. Po zniszczeniach w 1945 została odbudowana w 1953 na siedzibę Wojewódzkiego Ośrodka Informacji Turystycznej.
• Stary Rynek 78 nazywana Pałacem Działyńskich
• Stary Rynek 79 - zbudowana przed 1505. Po zniszczeniach z 1945 odbudowano ją w latach [[1950-1955. Do naszych czasów dotrwały gotyckie partie zewnętrznych murów. Elewację zdobi sgraffito zawierające symbole nauki, oraz portrety Mikołaja Kopernika, Marii Skłodowskiej-Curie, Stanisława Staszica, Jana i Jędrzeja Śniadeckich
• Stary Rynek 80 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 81 i 82, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
• Stary Rynek 81 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 80 i 82, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
• Stary Rynek 82 - wyburzona w początkach XX wieku, na jej miejscu, oraz kamienic pod numerami 80 i 81, wzniesiono trzypiętrowy budynek mieszkalny. Spłonął on w 1945, a na podstawie starych rycin odtworzono pierwotną zabudowę.
• Stary Rynek 83 - wielokrotnie przebudowywana, ocalała jednak od zniszczenia w 1945. Do dziś można podziwiać gotyckie mury, renesansowy strop wykonany z profilowanych belek znajdujący się w przyziemiu, który został odkryty podczas remontu w 1957. Fasada barokowa. W 1957 wnętrzom starano się przywrócić wygląd z końca XIX wieku.
• Stary Rynek 84 - pierwotnie gotycka kamienica została w latach 1554-1558 przebudowana przez nowego właściciela - Giovanniego Battistę di Quadro. Następnie była kilkakrotnie przebudowywana. Uwagę zwraca barokowa fasada z połowy XVIII wieku. W 1959 elewację pokryło nowe sgraffito, przedstawiające G. B. di Quadro na koniu. W narożniku umieszczono również figurę architekta. Obecnie budynek zajmuje filia Biblioteki Raczyńskich oraz Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza.

[edytuj] Pierzeja północna

• Stary Rynek 85
• Stary Rynek 86
• Stary Rynek 87
• Stary Rynek 88
• Stary Rynek 89 - zbudowana jak gotycka. Zniszczył ją pożar w 1536, po którym zostala odbudowana w stylu renesansowym. Spłonęła ponownie w 1945, a odbudowana została w latach 1950-1954. Oryginalny portal z 1536 znajduje się w ratuszu, zaś w kamienicy można podziwiać jego wierną kopię. Znajdujące się na niminicjały J. W. oznaczaja prawdopodobnie ówczesnego właściciela Jana Wierzbę.
• Stary Rynek 90 - zbudowana pierwotnie w stulu gotyckim. Pomiędzy 1714 a 1735 przebudowana przez ówczesnego właściciela generała Stanisława Jabłonowskiego w stylu barokowym w którym została odbudowana po zniszczeniach z 1945 na podstawie ryciny z 1848. Budynek zajmuje poznańskioddział PTTK oczym świadczy między innymi inicjał na szczycie.
• Stary Rynek 91 nazywana Pałacem Mielżyńskich
• Stary Rynek 92 - fasada wzorowanana francuskim stylu Ludwika XVI.
• Stary Rynek 93
• Stary Rynek 94
• Stary Rynek 95/96
• Stary Rynek 97 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. 1908 przebudowana i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 98, 99 i 100. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie starych rycin.
• Stary Rynek 98 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. 1908 przebudowana i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 97, 99 i 100. Spalonaw 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie starych rycin. Nakamienicy znajduje się tablica poświęcona Józefowi Strusiowi.
• Stary Rynek 99 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. 1908 przebudowana i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 97, 98 i 100. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie starych rycin.
• Stary Rynek 100 - wzmiankowana w XV/XVI wieku. 1908 przebudowana i połączona w jeden budynek z kamienicami pod numerami 97, 98 i 99. Spalona w 1945 i odbudowana jako osobny budynek na podstawie starych rycin.

[edytuj] Mała architektura

• pręgierz w Poznaniu
• Fontanna Prozerpiny
• Fonatanna Apolla
• Fontanna Neptuna
• Fontanna Marsa
• Figura św. Jana Nepomucena