Prion

Z Wikipedii

Prion (ang. proteinaceous infectious particle - zakaźna cząsteczka proteinowa) - samopowielająca się struktura proteinowa. Nie zawierają żadnego kwasu nukleinowego, nie wykazują metabolizmu. Należą do grupy patogenów, których budowa oraz mechanizm zakażania nie zostały dokładnie zbadane.

Można bez większego oporu przyjąć istnienie czynników chorobotwórczych (takich jak wiroidy) złożonych wyłącznie z kwasu nukleinowego pozbawionego białkowej osłonki (tzw. kapsydu) - to w końcu kwas nukleinowy jest nośnikiem informacji genetycznej. Trudno jednak przyjąć, że czynnik zakaźny składa się wyłącznie z białka, a wyniki badań wskazują, że tak jest w przypadku prionów. Priony, infekcyjne cząsteczki białka, powodują choroby układu nerwowego zwierząt (m.in. scrapie u owiec i bydła) oraz człowieka (m.in. chorobę Creutzfelda-Jacoba i kuru). Każdy już chyba w tym momencie przypomniał sobie o wybuchu na początku 1996 roku paniki spowodowanej podejrzeniem, że chorobą Creutzfelda-Jacoba ludzie mogą zarażać się poprzez zjedzenie mięsa od tzw. szalonych krów. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku czynnikiem powodującym chorobę są priony. Za badania nad prionami i sformułowanie rewolucyjnej teorii, że białka miałyby mieć charakter infekcyjny, profesor Stanley B. Prusiner otrzymał w 1997 roku Nagrodę Nobla z dziedziny medycyny. Na obecnym etapie badań niemożliwe jest jeszcze ostateczne stwierdzenie, czy działają tu takie same, czy inne priony. Wielką zagadką biologii jest sposób powstawania nowych prionów; proces replikacji (podwajania) cząsteczek białek nie jest biologii znany i trudno go sobie wyobrazić. Pewne dane wskazują, że białko będące prionem jest przekształconą formą białka komórkowego, a nowe priony powstają w wyniku oddziaływania prionów już istniejących na zdrowe cząsteczki białka w komórkach docelowych; pod wpływem prionów białka te miałyby przybierać postać prionów.

Uznaje się je za przyczynę zakaźnych encefalopatii gąbczastych.

[edytuj] Priony w drożdżach

W 1997 roku naukowcy odkryli obecność prionów towarzyszących DNA drożdży. Po odwirowaniu DNA z komórek drożdży, na dnie probówek z DNA zostawały mętne resztki które później zidentyfikowano właśnie jako priony. Podczas podziału komórki, DNA jest kopiowane, zaś priony ulegają podzieleniu na dwa identyczne białka które następnie dobudowują sobie drugą część przez przemianę innej proteiny. Badacze doszli do wniosku, że priony są niezbędne do rozmnażania komórek drożdży.^{[dodaj źródło]}

Zobacz też: Odwrotna_transkrypcja, przegląd zagadnień z zakresu biologii