Krotoszyn

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Krotoszyn


Herb Krotoszyna	Flaga Krotoszyna

Gmina
- rodzaj

Krotoszyn
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1415

Burmistrz

Julian Władysław Jokś

Powierzchnia

22,55 km²

Położenie

51° 41' N
17° 26' E

Wysokość

130-140 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

29 379
1302,8 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

63-700 do 63-710

Tablice rejestracyjne

PKR

TERC10
(TERYT)

4304012044

Miasta partnerskie

Brummen

Mejszagoła

Fontenay le Comte

Dierdorf

Położenie na mapie Polski

Urząd miejski³

ul. Kołłątaja 7
63-700 Krotoszyn
tel. 62 725-23-80; faks 62 725-34-36

Strona internetowa miasta

Krotoszyn (niem. Krotoschin) to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Krotoszyn.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 29 379 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Krotoszyn położony jest w południowo-zachodniej części Wysoczyzny Kaliskiej (Koźmińskiej), około 25 km na zachód od Ostrowa Wielkopolskiego, na skrzyżowaniu dróg:

15 Wrocław-Krotoszyn-Gniezno-Toruń
36 Ostrów-Krotoszyn-Lubin
444 Krotoszyn-Sulmierzyce-Odolanów-Ostrzeszów

oraz na skrzyżowaniu szlaków kolejowych Łódź-Ostrów-Krotoszyn-Leszno-Zielona Góra i Wrocław-Oleśnica-Krotoszyn-Jarocin-Gniezno. Znajdowała się tu stacja końcowa rozebranego odcinka Pleszew-Krotoszyn Pleszewskiej Kolei Wąskotorowej.

[edytuj] Historia

Znany od 1405 roku (pierwsza udokumentowana wzmianka o wsi Crothoszino). W 1414 roku niedaleko wsi Krotoszyn założył miasto uczestnik bitwy pod Grunwaldem, Wierzbięta-Krotoski z rodu Łodziów. Od tego czasu wieś zaczęto określać jako Stary Krotoszyn. W 1415 gród został lokowany na prawie magdeburskien. Prawa miejskie zostały nadane przywilejem Władysława Jagiełły. Miasto było niszczone kilkakrotnie podczas pożarów (1453, 1638, 1774) i wojen (potop szwedzki, wojna północna), mimo tego za każdym razem było odbudowywane i rozwijało się pomyślnie. W 1628 roku osiedlili się tu protestanci uciekający z Niemiec, w XVII wieku otoczono miasto fosą i wałem obronnym z trzema bramami. W XVIII wieku Krotoszyn liczył już około 4 tysięce mieszkańców. W tym też wieku miasto zasłynęło z wielkich jarmarków krotoszyńskich, na których sprzedawano za kazdym razem około 1000 wołów. W 1793 roku Krotoszyn znalazł się w zaborze pruskim. W 1819 roku miasto nabył książę bawarski Thurn-Taxis. 5 marca 1827 roku urodził się tu Marian Langiewicz, późniejszy dyktator powstania styczniowego. Wiek XIX i początek wieku XX to okres uprzemysłowiania Krotoszyna, ale także przyspieszonego rozwoju rzemiosła (XIX wiek, kuśnierstwo, grabarstwo, szewstwo), szkolnictwa (gimnazjum, seminarium nauczycielskie), spółdzielczości (polska kasa pożyczkowa, Bank Ludowy, Towarzystwo Rolnicze, Towarzystwo Pszczelarzy) i rolnictwa (XIX wiek, cykoria). W 1910 roku Krotoszyn zamieszkuje już 13 tysięcy osób. Mieszkańcy Krotoszyna brali czynny udział w powstaniu wielkopolskim. Miasto zostało zdobyte przez Polaków 1 stycznia 1919 roku, między innymi dzięki interwencji pociągu pancernego Poznańczyk. W latach międzywojennych nastąpiło zahamowanie rozwoju miasta. Okupacja hitlerowska trwała w mieście od 3 września 1939 do 23 stycznia 1945. Krotoszyński 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej wsławił się w 1939 roku w obronie położonego blisko granicy Krotoszyna oraz w obronie Warszawy, o czym wspomniał w pożegnalnym rozkazie generał Juliusz Rómmel. W okresie powojennym uprzemysłowienie miasta i rozwój, wzrost liczby mieszkańców z 22 tysięcy w roku 1973 do 27 tysięcy w roku 1985, elektryfikacja linii kolejowych Krotoszyn-Jarocin, Krotoszyn-Grabowno Wielkie, Krotoszyn-Ostrów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego. Po likwidacji powiatu ograniczenie samorzadności, zmniejszenie nakładów. Po roku 1989 dalszy rozwój, nowe inwestycje, renowacje niektórych obiektów, ale także likwidacja kolei wąskotorowej Krotoszyn-Rozdrażew-Dobrzyca-Pleszew. W 1999 ponowne przywrócenie powiatu krotoszyńskiego.

[edytuj] Zabytki

ratusz miejski w Rynku, zbudowany w 1689 roku z fundacji burmistrza J. Dobrowolskiego oraz właściciela Krotoszyna F.Z. Gałeckiego, w 1774 spalony, odbudowany, nadbudowany o jedną kondygnację i przebudowany w latach 1898-1899, obecnie neorenesansowy, trzykondygnacyjny z mansardami, ze stromymi dachami dwuspadowymi, z niewielkimi wieżyczkami na bokach przedniej i tylnej ściany, od XIX wieku otoczony kramami, które w latach 1968-1969 zostały zlikwidowane i przebudowane na betonowe pawilony handlowe,
- wieża mająca ślady pierwotnego wyglądu budowli, barokowa, smukła, ośmioboczna, z zegarem i niewielkim balkonem, zwieńczona ażurowym hełmem z podwójną latarnią, z 1777 roku,
- sklepienia w przyziemiu, również pozostałość po "pierwszym" ratuszu, dawniej cele więzienne,
kościół farny św. Jana Chrzciciela, późnogotycki, wybudowany w latach 1592-1597 z fundacji kasztelana poznańskiego Jana Rozdrażewskiego dla braci czeskich, od 1601 roku katolicki, trójnawowy, o układzie bazylikowym, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami,
- wieża na planie kwadratu,
- kaplice boczne z renesansowymi szczytami,
- bogate wyposażenie wnętrza z XVII i XVIII wieku,
- ołtarz główny, manierystyczny, z lat 1630-1640, drewniany, trzykondygnacyjny, z kopią obrazu Rubensa Zdjęcie z krzyża z XVII wieku oraz późnogotycką rzeźbą Madonna z Dzieciątkiem,
- belka tęczowa z grupą pasyjną z XVII wieku,
- renesansowy nagrobek Jana Rozdrażewskiego (zmarłego 1600), wykonany z piaskowca w latach 1597-1599, z postacią leżącego rycerza w zbroi,
kościół św. św. Fabiana i Sebastiana z 1572, zbudowany jako szpitalny, na planie krzyża greckiego, drewniany, z kopułą, kryty gontem, restaurowany w XIX wieku,
barokowy zespół potrynitarski,
- klasztor z 1733, trynitarski do kasaty zakonu w 1819, nad wejściem herby szlacheckie (Pilawa, Mniszech), w piwnicy i na parterze sklepienia kolebkowe, obecnie Muzeum Regionalne,
- kościół śś. Piotra i Pawła, późnobarokowy, wybudowany w latach 1766-1772 według projektu K.M. Frantza, jednonawowy, ambona w kształcie łodzi z żaglem i sieciami, wyposażenie wnętrza barokowe,
zespół kościelny poewangelicki, z lat 1788-1790, neobarokowa fasada z lat 1884-1885, klasycystyczny, na rzucie koła,
pałac Rozdrażewskiego i Gałeckich z końca XVI wieku, barokowy, z późnoklasycystyczną fasadą, powstały na miejscu spalonego przez Szwedów dworku, obecnie szkoła,
- park pałacowy, założony w 1685 jako ogród włoski, później przekształcony na park krajobrazowy (ok. 1819), okazy drzew egzotycznych, obecnie Park Miejski,
arsenał z 1823 roku, klasycystyczny,
dawny sąd z XIX wieku,
dawny szpital z XVIII wieku,
domy mieszczańskie z XVIII i XIX wieku,
cmentarz,
- obelisk powstańców wielkopolskich oraz żołnierzy 56 Pułku Piechoty Wielkopolskiej i 2 Pułku Strzelców Wielkopolskich,
- grób pułkownika W.J. Tyczyńskiego, dowódcy 56 Pułku Piechoty w latach 1932-1939,
wiatrak-koźlak.

[edytuj] Stary Krotoszyn

kościół św. Marii Magdaleny z 1755 roku, drewniany.

[edytuj] Przyroda

Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy,
Dąbrowy Krotoszyńskie,
leśny Rezerwat przyrody Miejski Bór,
Park Miejski.

[edytuj] Znane osoby związane z Krotoszynem

Roman Abraham - dowódca wojskowy, więziony w Oflagu Krotoschin
Ludwik Begale - prawnik, działacz społeczny i samorządowy
Katarzyna Grochola - pisarka i dziennikarka
Piotr Olivier Janiak - model, prezenter
Feliks Kasprzak - dziennikarz, starosta krotoszyński
Michał Kozal - błogosławiony kościoła katolickiego
Marian Langiewicz - dyktator powstania styczniowego
Wojciech Lipski - działacz społeczny i narodowościowy w Poznańskiem, poseł do sejmu pruskiego z powiatu krotoszyńskiego
Waldemar Mazur - dziennikarz, publicysta, krytyk literacki i filmowy
Franciszek Nowak - rzeźbiarz ludowy
Marek Paczków - trener polskiej kadry narodowej w sumo, multimedalista Mistrzostw Świata i Europy w sumo
Robert Paczków - Międzynarodowy Mistrz Świata w sumo
Stanisław Śniatała - szambelan papieski, radca duchowny, dziekan dekanatu koźminskiego, więziony w Krotoszynie
Władysław Stróżewski - filozof
Adam Wiedemann - poeta, prozaik, tłumacz, krytyk literacki i muzyczny