Sumo
Z Wikipedii
Sumo - japoński sport narodowy znany od początku VIII wieku. Przypomina zapasy. W dosłownym tłumaczeniu "sumo" oznacza szybkie przeciwdziałanie uderzeniom przeciwnika.
Walka odbywa się w kole o średnicy 4,55 m (przed rokiem 1927 3,95 m) i wysokości od 30 do 60 cm i polega na wypchnięciu przeciwnika poza matę lub przewróceniu go za pomocą odpowiednich rzutów, pchnięć i uderzeń ciałem. Przed rozpoczęciem pojedynku zawodnicy (posiadający dużą masę ciała, nawet ponad 150 kg) rzucają przed siebie garść soli zmieszanej z piaskiem, aby oczyścić arenę i kołyszą się, przenosząc ciężar ciała z nogi na nogę. Robią to, aby pokonać złe moce. Sędzia (pochodzący z rodu specjalizującego się tym zadaniem) występuje w stroju kapłana sinto. Pod areną złożone są ofiary dla bóstw, a nad nią wisi specjalny okap, który przypomina, że niegdyś zawody odbywały się w świątyniach.
Sumo jest żywym przykładem obrzędu sintoistycznego.
Pochodzące z Japonii legendy dotyczące walk sumo zdają się sytuować jego początki w XVIII w. p.n.e. Najprawdopodobniej wywodzi się ono z ceremoniałów agrarnych - było pierwotnie związane z obrzędami ku czci bóstw mających zapewnić obfite zbiory. Do tej pory nie ma pewności czy rodowód jest pochodzenia rodzimego, czy też zaczątki sumo przywędrowały z kontynentu Azji. Według japońskich legend na przełomie starej i nowej ery odbywały się już liczne walki sumo (przede wszystkim na dworach feudalnych władców), z tym że miały one znacznie brutalniejszy charakter, a walki niejednokrotnie kończyły się śmiercią jednego z zawodników. Pierwsza historycznie potwierdzona walka sumo odbyła się w 642 r. n.e. (na dworze cesarzowej Kogyoku - 642 - 645).
Sumo - jak żaden inny sport - obwarowane jest skomplikowanym ceremoniałem wywodzącym się wprost z czasów feudalnej Japonii, a przejawiającym się zarówno w kastowym wręcz systemie zależności, trybie życia i treningu zawodników, jak i w sposobie rozgrywania samych zawodów.
Obowiązujące do dnia dzisiejszego zasady podziału sumo zawodowego na grupy zawodnicze oraz system rankingowy sformułowane zostały w 1927 r. Zawodnicy podzieleni są na 6 grup, tzw. Dywizji - są to wstępująco: Jonokuchi, Jonidan, Sandanme, Makushita, Juryo oraz Maku-uchi. W obrębie każdej Dywizji istnieje podział na kilkanaście bądź kilkadziesiąt stopni zawodniczych. Przykładowo grupa Juryo obejmuje 14 stopni zawodniczych, natomiast elita zawodników sumo - dywizja Maku-uchi dzieli się z kolei na 17 stopni zawodniczych z numeracją wstępującą od 17 do 1 o wspólnej nazwie Maegashira (Zapaśnicy bądź Wojownicy) oraz na grupę tzw. Sanyaku (Mistrzowie) obejmującą 4 stopnie (wstępująco: Komusubi (Młodszy Mistrz II Stopnia), Sekiwake (Młodszy Mistrz I Stopnia), Ozeki (Mistrz) oraz Yokozuna (Wielki Mistrz). Dodatkowo w obrębie dwóch najwyższych grup - Juryo i Maku-uchi rozróżnia się podział na tzw. Higashi - "wschód" i Nishi - "zachód". Oznacza to, iż w każdym ze stopni zawodniczych jednocześnie znajduje się tylko 2 zapaśników, z tym że przynależność do Higashi jest traktowana jako ranga bardziej prestiżowa. Ilość zawodników posiadających rangi mistrzowskie nie jest już w ten sposób limitowana, i w razie potrzeby wprowadza się oznaczenia dodatkowe (np. Ozeki, Ozeki2). Wszystko to powoduje, iż pomimo ok. 800 zawodników uprawiających zawodowo sumo w praktyce nie ma nawet dwóch z dokładnie taką samą rangą.
Dwie najwyższe dywizje biorą 6 razy do roku udział w rozgrywanych w miesiącach nieparzystych Turniejach Cesarskich, będących prawdziwym świętem dla entuzjastów sumo w całej Japonii. 3 spośród nich rozgrywane są w Tokio (styczeń, maj, wrzesień), natomiast pozostałe w Osace (marzec), Nagoi (lipiec) oraz w Fukuoce (listopad). Każdy turniej jest rozgrywany w ciągu 15 kolejnych dni, każdy z zawodników toczy 1 walkę dziennie (w sumie 15 walk).
O aktualnym miejscu zapaśnika w rankingu decyduje wynik uzyskany w Turnieju Cesarskim. Zawodnik sumo otrzymuje lub traci określoną liczbę punktów, przyznawanych na dość skomplikowanych zasadach.
W końcu XX w. w walkach sumo zaczęły zachodzić pewne dość charakterystyczne przeobrażenia. Do grona zawodników zawodowo uprawiających sumo dołączyli przedstawiciele innych nacji - co przez wiele stuleci było nie do pomyślenia. Na początku lat 90. byli to Amerykanie pochodzenia hawajskiego: Yokozuna Akebono, Ozeki Konishiki oraz Yokozuna Musashimaru. Wnieśli oni do sumo nową wartość, jaką były fenomenalne wręcz warunki fizyczne, nieosiągalne w zasadzie dla rdzennych Japończyków: wzrost ponad 2 m i waga ciała znacznie przekraczająca 200 kg. Na początku obecnego stulecia była to z kolei liczna grupa zapaśników z Mongolii, którzy wzbogacili sumo o wcześniej nieznane techniki wywodzące się z środkowoazjatyckich systemów walki wręcz. Najlepszym z zawodników mongolskich jest obecnie Yokozuna o pseudonimie Asashoryu. Ostatnio dołączyli do nich także Rosjanie i Bułgarzy. Poszczególne walki stały się krótsze, bardziej dynamiczne, a arsenał technik używanych przez zawodników uległ znacznemu poszerzeniu. Obejmuje on w chwili obecnej ponad 80 sposobów na pokonanie przeciwnika.